تحولات روابط عمومی و تکنولوژی

دکتر سلطانی مدیر واحد 41دانشگاه علمی کاربردی سخنان خود را با طرح چهار پیش فرض آغاز کرد:

1- حرکت روابط عمومی از دولتی به غیردولتی شدن. 2- روند تاثیر و رشد تکنولوژی روندی است که تاثیر بر حجم و زمان جذب مخاطب دارد(حجم بیشتر و زمان کوتاه تر ). 3-تکنولوژی و رسانه بر بحران ها و یکدیگر تاثیردارند. 4- روند حرکت رسانه ها فرار از محدودیت های فنی، دولتی و ... است.

مشروح مطالب ارایه شده در جلسه بدین شرح است:

اثبات فرضیه نخست:

در کهکشان گوتنبرگ با انقلابی عظیم در دوره ارتباطات از شفاهی به کتبی مواجهیم. این کهکشان تغییراتی پدید آورد اما تنها قدرت ها آن را در انحصار داشتند. در دوره اول این کهکشان شاهد نشریات دوره ای هستیم. مطبوعاتی که در خدمت قدرت طلبی دولت ها بود.

موج بعد مطبوعات، مطبوعات غیردولتی دوره است که منجر به انقلاب فرانسه شد. این نشریات راه به سوی دولت های دموکراتیک گشودند. این روند تا دید فرامرزی مطبوعات ادامه یافت و چون چاپ و نشر گنجایش چنین گسترشی را نداشت تلگراف در 1932 این مهم را میسر کرد. اما تلگراف نیز مانند هر فناوری ارتباطی دیگر نخست به طور انحصاری در اختیار دولت ها قرار داشت و انتقال افکار دموکراتیک محدود شد.سپس نوبت به کهکشان مارکنی و انتقال پیام رادیویی بدون نظارت دولت ها رسید. در ایران و انقلاب مشروطه نیز به خوبی شاهد تاثیر پیام های تلگرافی در تسریع بخشی روند انقلاب هستیم.

با انتقال امواج تلویزیونی همه نیازهای ارتباطی در یک وسیله گرد آمد. تلویزیون نیز توسط نخستین ماهواره ارسالی توسط روس ها فرامرزی شد.

در سال 1970 اینترنت با وجود برخی محدودیت ها از جمله انتقال توسط خطوط آنالوگ عمومی شد. البته بزودی توسط خطوط فیبر نوری و سپس بی سیم این محدودیت برطرف شد.

اثبات فرضیه دوم:

زمانی که رادیو در 1920 شکل گرفت 39 سال طول کشید تا به 50 میلیون مخاطب رسید. تلویزیون در 1936پا به عرصه گذاشت و 13 سال طول کشید تا به 50 میلیون کاربر دست یافت. اینترنت از سال 1970 عمومی شد و 4 سال طول کشید تا به رقم 50 میلیون کاربر برسد. اما در 1998 گوگل طی 2/5 تا 3/5 سال به رقم مشابه دست یافت. وب نویسی در سال 1999 آغاز و طی 2 سال به رقم 50 میلیون مخاطب (مخاطب و نه بلاگر) رسید. هم اکنون 12میلیون وبلاگ نویس در ایران فعال هستند و نخستین بلاگر ایرانی سلمان جلیلی بود که در 16شهریور 1380 آغاز به فعالیت کرد. هم اکنون ایران رتبه 10 یا 12 وبلاگ نویسی را در جهان دارد. به هر حال شاهد کاهش این آمار در سایت facebook (1904)هستیم که طی یک سال و سه ماه به رقم 50 میلیون کاربر رسید. سایت توییتر(2006) در فاصله 10 ماه به رقم مشابه دست یافت. در گذشته استفاده از تکنولوژی انتخابی بود اما اکنون تبدیل به یک ضرورت شده است.

اثبات فرضیه سوم:

حکومت ها همواره سعی در انحصاری نمودن وسایل ارتباط جمعی دارند. بخصوص حکومت های دموکراتیک بیش از حکومت دیگری سعی در رسانه سالاری دارند.

نخستین رسانه های نیمه دولتی در ایران، در انقلاب مشروطه مشاهده می شود. اگر تاثیر تلگراف نبود اعتراضات به سراسر کشور شیوع نمی یافت و مشروطه به سرعت شکل نمی گرفت و یا نوع آن متفاوت می شد. از نظر فوکو انقلاب اسلامی ایران نوعی از شکل گیری قدرت نرم بود. به نظر وی قدرتی که از یک اعلامیه یا نوار ساطع می شود چهره نرم قدرت را به نمایش می گذارد و یا حتی رادیو بی بی سی توسط گزارش های خود از کشتارها، اعتراضات و ... نقش کاتالیزور در روند انقلاب اسلامی داشت.

اثبات فرضیه چهارم:

نخستین روابط عمومی جهان در شرکت توسعه راه آهن آمریکا(1897) شکل گرفت. در ایران نیز نخستین واحد روابط عمومی در شرکت ملی نفت (1332)راه اندازی شد. همان طور که مشاهده می شود روابط عمومی ها نخست در بستر حکومتی بودن پیش رفت. ما همواره خط مشی کشورهای غربی را منتها با چند صدسال تاخیر دنبال می کنیم. اکنون نگاه دولت محوری در غرب در حال به سرآمدن است. روابط عمومی می بایست عامل تعامل میان دولت و مردم باشد. اکنون با پیشرفت تکنولوژی بشر محدود به سازمان و کشور نیست و فعال و موثر بودنش در تصمیم گیری ها غیرقابل انکار است.

تئوری سی ان ان می گوید: امروزه افکار عمومی از طریق وسایل ارتباط جمعی در تصمیم گیری قدرت ها موثرند. اما پست سی ان ان علاوه بر آن معتقد است: در کنار تاثیر مردم بر قدرت توسط رسانه، دولت ها نیز از همین طریق بر افکار عمومی تاثیر می گذارند.

در ایران بیش از 90% روابط عمومی ها در بستر حکومتی قرار دارند با این وجود موظفند برای مردم نیز حق قایل شوند. این نگاه الکترونیک است که به همه جوامع تحمیل شده و به گفته مک لوهان که رسانه همان پیام است در صورت پذیرش وسیله ناچار به پذیرش فرهنگ آن نیز هستیم. نگاه ها می بایست به سرعت به نفع افکار عمومی تغییر کنند.

تنظیم: هومن بهلولی