تبیان، دستیار زندگی
عامل مؤثر در گشتن هر جسم به دور محوری را گَشتاوَر یا مُمان نیرو می‌نامند.گشتاور یک کمیت فیزیکی است در حرکت چرخشی که به بزرگی نیرو و مسیر و مکان اثر نیرو بستگی دارد. گشتاور یک کمیت برداری هست...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : اعظم اژدری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

گشتاورها

گشتاورها

عامل مۆثر در گشتن هر جسم به دور محوری را گشتاور یا ممان نیرو می‌نامند.
گشتاور یک کمیت فیزیکی است در حرکت چرخشی که به بزرگی نیرو و مسیر و مکان اثر نیرو بستگی دارد. گشتاور یک کمیت برداری هست. برای مثال هنگامی كه می خواهید پیچی را با یك آچار بچرخانید نیروی لازم برای گرداندن آن را گشتاور می گویند. در این حالت گشتاور برابر است با مقدار نیروی لازم ضربدر فاصله مركز پیچ تا مكانی كه نیرو به آچار اعمال می شود. واحد های گشتاور عبارتند از نیوتن در متر و كیلوگرم بر سانتی متر و فوت بر پوند. هرگاه بخواهیم گشتاور را افزایش دهیم یا آچار بلندتری انتخاب می كنیم یا نیروی اعمال شده به آن را افزایش می دهیم.

خصوصیات گشتاور نیرو

گشتاور نیرو کمیتی برداری است و مقدار بردار گشتاور نیرو برابر است با حاصلضرب نیرو در فاصله عمودی آن از محوری که جسم به دور آن می‌گردد.

گشتاور نیرو با تلفظ تاو نمایش داده می‌شود.

فاصله عمودی نیرو از نقطه‌ای که جسم حول آن می‌گردد را بازوی گشتاور می‌نامند.

نقطه چرخش را می‌توان روی تکیه گاه جسم یا روی محور چرخش جسم در نظر گرفت.

رابطه گشتاور نیرو( d بازوی گشتاور) (مقدار نیرو ضربدر بازوی گشتاور)

گشتاورها

یکای گشتاور نیرو ، نیوتن متر (N.m ) است.

آزمایش:

یک خط کش نیم متری را از مرکز آن به حالت تعادل در آورید و با افزودن خمیر بازی به یکی از دو طرف آن، آن را افقی نگه دارید.

وزنه های نابرابر m1  و m2  را به دو طرف آن آویزان کنید و آن قدر فاصله آن ها از مرکز، یعنی d1  و d2  را تغییر دهید تا خط کش دوباره به حالت تعادل در آید. گرانش نیروهای F1  و F2  را بر جرم های m1  و m2  و در نتیجه بر خط کش وارد می کند. نیروی وارد بر 100 گرم برابر یک نیوتن است.

گشتاورها

نتایج را در جدول زیر ثبت و آزمایش را برای وزنه ها و فاصله های دیگر تکرار کنید.

m1

(g)

F1

(N)

d1

(cm)

F1 d1

(N cm)

m2

(g)

F2

(N)

d2

(cm)

F2 d2

(N cm)

نیروی F1  می کوشد خط کش را در جهت پادساعتگرد بچرخاند، و F1 d1  گشتاور آن است. نیروی F2  که F2 d2  گشتاور آن است موجب چرخش ساعتگرد می شود. وقتی خط کش به حالت تعادل در می آید، معلوم می شود که گشتاور پادساعتگرد F1 d1  با گشتاور ساعتگرد F2 d2  برابر است.

قانون گشتاورها ( که قانون اهرم نیز نامیده می شود) عبارت است از:

وقتی جسمی در حال تعادل است، مجموع گشتاورهای ساعتگرد حول هر نقطه با مجموع گشتاورهای پادساعتگرد حول همان نقطه برابر است.

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان

تهیه و تنظیم: اعظم اژدری

مطالب مرتبط:

سس جادویی

رشد درخت کریستالی جادویی

تخم مرغ سبز