عقده ای که گشوده شد

اگر زینب كبرى سلام‏الله‏علیها و امام سجّاد صلوات الله علیه در طول آن روزهاى اسارت- چه در همان عصر عاشورا در كربلا و چه در روزهاى بعد در راه شام و كوفه و خود شهر شام و بعد از آن در زیارت كربلا و بعد عزیمت به مدینه و سپس در طول سالهاى متمادى كه این بزرگواران زنده ماندند- مجاهدات و تبیین و افشاگرى نكرده بودند و حقیقت فلسفه عاشورا و هدف حسین بن على علیه ‏السّلام و ظلم دشمن را بیان نمى‏كردند، واقعه‏ى عاشورا تا امروز، جوشان و زنده و مشتعل باقى نمى‏ماند.

آنچه این یاد را زنده كرد، تلاش بازماندگان حسین بن على علیه‏السّلام بود. به همان اندازه كه مجاهدت حسین بن على علیه‏السّلام و یارانش به عنوان صاحبان پرچم، با موانع برخورد داشت و سخت بود، به همان اندازه نیز مجاهدت زینب علیهاالسّلام و مجاهدت امام سجّاد علیه‏السّلام و بقیه‏ بزرگواران، دشوار بود. البته صحنه آن‏ها، صحنه نظامى نبود؛ بلكه تبلیغى و فرهنگى بود. ما به این نكته‏ها باید توجه كنیم.

دستگاه ظالم جبار یزیدى با تبلیغات خود، حسین بن على علیه السلام را محكوم مى‏ساخت و وانمود مى‏كرد كه حسین بن على علیه السلام كسى بود كه بر ضد دستگاه عدل و حكومت اسلامى و براى دنیا قیام كرده است!! بعضى هم، این تبلیغات دروغ را باور مى‏كردند. بعد هم كه حسین بن على علیه‏السّلام، با آن وضع عجیب و با آن شكل فجیع، به وسیله دژخیمان در صحراى كربلا به شهادت رسید، آن را یك غلبه و فتح وانمود مى‏كردند! اما تبلیغات صحیح دستگاه امامت، تمام این بافته‏ها را عوض كرد. حق، این‏گونه است.

در زیارتى از زیارت‏هاى امام حسین علیه‏السّلام كه در روز اربعین‏ خوانده مى‏شود، جمله‏اى بسیار پُرمعنا وجود دارد و آن، این است:

«و بذل مهجته فیك لیستنقذ عبادك من الجهالة».

فلسفه‏ى فداكارى حسین بن على علیه‏السّلام در این جمله گنجانده شده است. زائر به خداى متعال عرض مى‏كند كه این بنده‏ تو، این حسین تو، خون خود را نثار كرد، تا مردم را از جهالت نجات بدهد.

«و حیرة الضّلالة» ؛ مردم را از سرگردانى و حیرتى كه در گمراهى است، نجات بدهد.

این جمله چقدر پُرمغز و داراى چه مفهوم مترقى و پیشرفته‏اى است.

مسئله این است كه بشریت همیشه دستخوش شیطنت شیطانهاست. همیشه شیطانهاى بزرگ و كوچك، براى تأمین هدفهاى خود، انسانها و توده‏هاى مردم و ملتها را قربانى مى‏كنند. در تاریخ گذشته هم این را خوانده‏اید و شرح حال سلاطین جابر و ستمگر و رفتار آن‏ها با ملتها و وضع امروز دنیا و روش قدرتهاى بزرگ را دیده‏اید. بشر دستخوش اغوا و خدعه‏ شیطانها قرار مى‏گیرد. باید به بشر كمك كرد، باید به بندگان خدا مدد رساند، تا بتوانند خود را از جهالت نجات بدهند و از سرگردانى و گمراهى خلاص بشوند.

چه كسى مى‏تواند این دست نجات را به سوى بشریت دراز كند؟ آن كسانى كه چسبیده به مطامع و هوسها و شهوات باشند، نمى‏توانند؛ چون خودشان گمراهند. آن كسانى كه اسیر خودخواهى‏ها و منیتها باشند، نمى‏توانند بشر را نجات بدهند؛ باید كسى پیدا بشود و خودشان را نجات بدهد؛ یا لطف خدا به سراغ آن‏ها بیاید، تا اراده‏ آن‏ها قوى بشود و بتوانند خودشان را رها كنند. آن كسى مى‏تواند بشر را نجات بدهد، كه داراى گذشت باشد؛ بتواند ایثار كند و از شهوات بگذرد؛ از منیت و خودپرستى و خودخواهى و حرص و هوى و حسد و بخل و بقیه‏ گرفتاریهایى كه معمولًا انسان دارد، بیرون بیاید، تا بتواند شمعى فرا راه بشر روشن كند.

جاذبه‏ مغناطیس عشق

در روز اربعین‏ هم، بعد از آن روزهاى تلخ و آن شهادت عجیب، اولین زائران اباعبدالله الحسین علیه‏السّلام بر سر قبر امامِ معصومِ شهید جمع شدند.

شروع جاذبه‏ى مغناطیس حسینى، در روز اربعین است. جابر بن عبد اللّه را از مدینه بلند مى‏كند و به كربلا مى‏كشد. این، همان مغناطیسى است كه امروز هم با گذشت قرنهاى متمادى، در دل من و شماست. كسانى كه معرفت به اهل بیت علیهم ‏السّلام دارند، عشق و شور به كربلا همیشه در دلشان زنده است. این از آن روز شروع شده است. عشق به تربت حسینى و به مرقد سرور شهیدان علیه ‏السّلام.

جابر بن عبداللّه جزو مجاهدین صدر اول است؛ از اصحاب بدر است؛ یعنى قبل از ولادت امام حسین علیه ‏السّلام، جابر بن عبد اللّه، در خدمت پیغمبر صلی الله علیه وآله بوده و در كنار او جهاد كرده است. كودكى، ولادت و نشو و نماى حسین بن على علیه‏السّلام را به چشم خود دیده است. جابر بن عبد اللّه به طور حتم بارها دیده بود كه پیغمبر اكرم صلی الله علیه وآله، حسین بن على علیه ‏السّلام را در آغوش مى‏گرفت، چشمهاى او را مى‏بوسید، صورت او را مى‏بوسید، پیغمبر به دست خود در دهان حسین بن على علیه ‏السّلام غذا مى‏گذاشت و به او آب مى‏داد؛ این‏ها را به احتمال زیاد جابر بن عبد اللّه به چشم خود دیده بود. جابر بن عبداللّه به طور حتم از پیغمبر صلی الله علیه وآله به گوش خودش شنیده باشد كه: حسن و حسین سرور جوانان اهل بهشت‏اند. بعدها هم بعد از پیغمبر صلی الله علیه وآله، موقعیت و شخصیت امام حسین علیه ‏السّلام جلو چشم جابر بن عبد اللّه انصارى است.

حالا جابر شنیده است كه حسین بن على علیه ‏السّلام را به شهادت رسانده‏اند. جگرگوشه‏ى پیغمبر صلی الله علیه وآله را با لب تشنه شهید كرده‏اند. از مدینه راه افتاده است؛ از كوفه، عطیّه با او همراه شده است. عطیه روایت مى‏كند كه: «جابر بن عبد اللّه به كنار شط فرات آمد، آنجا غسل كرد، جامه‏ى سفید و تمیز پوشید و بعد با گامهاى آهسته، با احترام به سمت قبر امام حسین علیه‏السّلام روانه شد. آن روایتى كه من دیدم این‏طور است، مى‏گوید: وقتى به قبر رسید، سه مرتبه با صداى بلند گفت:

«الله اكبر، الله اكبر، الله اكبر»؛ یعنى وقتى‏كه مى‏بیند كه چطور آن جگرگوشه‏ پیغمبر صلی الله علیه وآله و زهرا علیها‏السّلام را، دست غارتگر شهواتِ طغیان‏گران، این‏طور با مظلومیت به شهادت رسانده، تكبیر مى‏گوید. بعد مى‏گوید:

از كثرت اندوه، جابر بن عبداللّه روى قبر امام حسین علیه‏السّلام از حال رفت، غش كرد و افتاد. نمى‏دانیم چه گذشته است، اما در این روایت مى‏گوید، وقتى به هوش آمد، شروع كرد با امام حسین علیه‏السّلام صحبت كردن: «السّلام علیكم یا آل الله، السّلام علیكم یا صفوة الله».

اربعین‏ در حادثه‏ كربلا یك شروع بود؛ یك آغاز بود. بعد از آنكه قضیه‏ كربلا انجام گرفت- آن فاجعه‏ بزرگ اتفاق افتاد- و فداكارى بى‏نظیر اباعبداللَّه علیه‏السّلام و اصحاب و یاران و خانواده‏اش در آن محیط محدود واقع شد، حادثه اسارتها پیام را باید منتشر مى‏كرد و خطبه‏ها و افشاگرى‏ها و حقیقت‏گوئى‏هاى حضرت زینب سلام‏الله‏علیها و امام سجّاد علیه‏السّلام مثل یك رسانه پرقدرت باید فكر و حادثه و هدف و جهت‏گیرى را در محدوده وسیعى منتشر مى‏كرد؛ و كرد.

خاصیت محیط اختناق این است كه مردم فرصت و جرئتِ این را پیدا نمى‏كنند كه حقایقى را كه فهمیده‏اند، در عملِ خودشان نشان بدهند؛ چون دستگاه ظالم و مستبد نمى‏گذارد مردم بفهمند و اگر فهم مردم از دست او خارج شد و فهمیدند، نمى‏گذارد به آنچه فهمیده‏اند، عمل كنند.

در كوفه، در شام، در بین راه، خیلى‏ها از زبان زینب كبرى سلام‏الله‏علیها یا امام سجّاد علیه‏السّلام یا از دیدن وضع اسرا، خیلى چیزها را فهمیدند، ولى كى جرئت مى‏كرد، كى توانائى این را داشت كه در مقابل آن دستگاه ظلم و استكبار و استبداد و اختناق، آنچه را كه فهمیده است، بروز دهد؟ مثل یك عقده‏اى در گلوى مۆمنین باقى بود. این عقده روز اربعین‏ اولین نِشتر را خورد؛ اولین جوشش در روز اربعین‏ در كربلا اتفاق افتاد.

منابع:

· منتهی الامال.

· مفاتیح الجنان.

· سیره پیشوایان.