کتاب محض الاسلام

در این رساله حجاب تقیه پاره شده و آنچه را ائمه علیهم السلام در تمام طول تاریخ زندگی خود بدان پای بند بوده اند ترك کرده است و این خود نشانه عدم صحت انتساب آن به امام علیه السلام میباشد.

از دیگر مۆلفاتی که به امام رضا علیه السلام نسبت داده شده، کتاب محض الاسلام و شرایع الدین است و صدوق در عیون آن را از فضل بن شاذان نقل کرده است، لیکن فضل بیان نکرده که امام علیه السلام آن را به خواهش مأمون تألیف فرموده است.

شک در صدق نسبت این کتاب به امام

آنچه از ملاحظه رجال سند این کتاب برای ما حاصل میشود، عدم وثوق درباره انتساب آن به امام رضا علیه السلام است زیرا برخی از رجال مذکور معتبر نیستند، علاوه بر این دارای اسلوبی مضطرب و غیر منسجم و تعبیرات ناموزونی است که بعید به نظر میرسد، نوشته شخص امام علیه السلام باشد و همچنین مشتمل بر احکام چندی است که التزام به آنها در مذهب ما ثابت نشده است، مانند وجوب قنوت در نمازهای پنجگانه و وجوب صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله در هر جا و هنگام عطسه کردن و ذبح و غیر آن و وجوب تکبیر در نماز عیدین به این ترتیب که در نماز عید فطر پس از ادای پنج صلوات و پس از نماز عید قربان پس از گفتن ده صلوات تکبیر واجب است، همچنین در منی پس از ادای پانزده صلوات و نیز این کتاب در روایت دوم خود میگوید:

اضافه میشود بر آنچه در روایت نخست این رساله است که

گناهان صغیره پیامبران بخشیده شده است، در حالی که این گفتار با قول امام علیه السلام مبنی بر عصمت پیامبران از گناهان صغیره و کبیره منافات دارد.

همه این دلائل ما را به این اعتقاد که این رساله نوشته و تألیف امام رضا علیه السلام نیست نزدیک میگرداند، علاوه بر این کتاب خلافت مأمون و اسلاف او را باطل شمرده و آنها را به گمراهی و دوری از حق و هدایت توصیف کرده و امامان حق را صریحا به ائمه دوازده گانه منحصر ساخته است.

همچنین در این رساله حجاب تقیه پاره شده و آنچه را ائمه علیهم السلام در تمام طول تاریخ زندگی خود بدان پای بند بوده اند ترك کرده است و این خود نشانه عدم صحت انتساب آن به امام علیه السلام میباشد.

از احتمالات چندی که درباره این کتاب داده اند، آنچه به نظر ما به واقع نزدیک می آید این است که این رساله مجموعه فتواهای یکی از علماست که مشتمل بر نظریات او در شۆون اعتقادی و تشریعی است و اسلوب رساله و سبک ناموزون آن در تنظیم و ترتیب مطالب و ذکر برخی احکام شاذ و نامقبول دلایل این نظریه و مۆکد آن به شمار است.

منبع: تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع)

بخش حریم رضوی