ریه‌های سبز شوشتر

باغ های خان، متعلق به خان های مرعشی از خوانین شوشتر بوده اند. این باغ ها سابق یكی بود و بعدها تفكیك و به دو باغ شمالی و جنوبی تقسیم شد كه در حال حاضر موسوم به باغ خان بالا و باغ خان پایین هستند. ورود به این باغ‌ها از طریق یک ساباط صورت می‌پذیرد.

پس از گذر از ساباط وارد محوطه باغات شده که دارای 1600 متر مربع مساحت می‌باشد. هر دو باغ دارای حصار سنگی و خشتی می باشد كه در دوره های مختلف بازسازی و مرمت شده است.  هندسه اصلی مهم در باغسازی ایرانی است. بنابراین سعی می شده ساختار باغات بر اساس اشكال هندسی باشد. اكثر باغات را به صورت مربع ومستطیل می ساختند. باغ های خان نیز به این صورت ساخته شده است.

آب مورد نیاز این باغ از طریق کانال‌های محوطه آبشارها و آسیاب‌های شوشتر تأمین می‌شود. مجموعه باغ خان که از آثار دوره قاجاریه به حساب می‌آید، از نوع باغ‌های واقع در کنار رود خانه است. باغ‌های خان مانند دیگر باغات، تقسیمات منظمی دارند. قرار گرفتن درختان در ردیف‌های منظم و فواصل بین ردیف‌های باغ باعث ایجاد مسیر ها و گذرگاه‌هایی شده است که خود جلوه‌ای خاص به باغ داده است.

عمده درختان باغ خان را درختان میوه تشکیل می‌دهد. البته در این میان درخت و درختچه گلهای زینتی مانند انواع گلهای رز و محمدی و گل شاه پسند و گل کاغذی و لاله عباسی نیز دیده می‌شود.

درختان میوه ای که در این باغ موجود است همگی با توجه به آب و هوای منطقه و شرایط اقلیمی منطقه کاشته شده است. درخت خرما یکی از مهمترین درختان این باغ می‌باشد. دیگر درختان موجود در باغ عبارتند از: انجیر، انار، توت، موز و مرکباتی مثل پرتقال، نارنج، لیمو ترش و درخت کُنار.

باغ خان در شوشتر یکی از چشم اندازهای طبیعی کنار رودخانه گرگر است که شکل‌گیری و احداث آن را به دوره قاجاریه نسبت می‌دهند. نام این باغ به خاطر تعلقش به محمدزمان خان مرعشی بوده است. موقعیت طبیعی، چشم‌انداز ویژه، همجواری با بافت کهن شوشتر و قرار داشتن در ضلع جنوبی مجموعه فرهنگی تاریخی آبشارها از ویژگی‌های بارز این باغ است.

گذرگاه های باغ

باغ میوه ساده ترین باغ از لحاظ طراحی و سودمند ترین نوع از لحاظ اقتصادی است. تعیین محل دقیق كاشت درختان به گونه ای كه درختان در ردیف های منظم قرار گیرند داری اهمیت خاصی بوده است. باغ های خان مانند دیگر باغات دارای تقسیمات منظم می باشد. قرار گرفتن درختان در ردیف های منظم و فواصل بین ردیف های باغ  باعث ایجاد مسیر ها و گذرگاه هایی شده است كه خود جلوه ای خاص به باغ داده است.

ساباط باغ

ورود به باغ های خان از سمت غرب باغ و از طریق یك ساباط انجام می پذیرد. مصالح بكار رفته در این ساباط سنگ و آجر است. ساباط ورودی باغ های خان در كنار صخره ای ساخته شده همچنین پایه های طاق ساباط بر روی این صخره ها ساخته شده است. این ساباط دارای طاق ضربی و به صورت دو طبقه بنا شده است. این ساباط در قسمت های بالا دارای تزئینات آجركاری به صورت مشبك است.

حمام و كت های مشرف به باغ های خان

حمام مشرف به باغ های خان اختصاصی و متعلق به خاندان مرعشی از مالكین باغات خان می باشد. این حمام در كنار بافت كهن شهر و در كنار منزل مسكونی خاندان مرعشی قرار گرفته است. این حمام داری ساختار معماری همچون دیگر حمام ها ی ایرانی می باشد كه شامل سربینه،گرمخانه وگنبد است. از دیگر عناصری كه به این باغات مشرف است كت ها می باشد. كت ها  دست كند و در صخره كنده می شده و به عنوان تفرجگاه و محلی مناسب و خنك در فصل گرما برای استراحت استفاده می شده است. باغ های خان و رود گرگر منظره ای زیبا و جذاب برای استفاده كننده گان از این كت ها بوده است.

فراوری: الهام مرادی

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از همشهری، میراث فرهنگی شوشتر