آب قند برای سرگیجه مفید نیست!

تا به حال سرتان گیج رفته؟ جلوی چشمتان سیاه شده؟ احساس کرده‌اید كه سرتان سبک است و دنیا دور آن می‌چرخد؟ اگر چنین شرایطی را تجربه کرده باشید، حتماً می‌دانید مرحله بعد از آن هم چیست؛ یک لیوان بزرگ آب قند، که گویا هر قدر قندش بیشتر باشد، تأثیرش هم بهتر و سریع‌تر خواهد بود!

تقریباً همه ما این شیوه درمانی را در خانه و یا محل کار دیده یا شنیده‌ایم و اگر خودمان آب قند نخورده باشیم، حداقل برای دیگران تجویز کرده‌ایم.

با این که خیلی‌ها فکر می‌کنند سرگیجه یعنی افت فشارخون که چاره‌اش هم فقط نوشیدن آب قند یا خوردن شکلات و آب‌نبات است، متخصصان بر این باورند که آب قند کمک چندانی به بهبود این وضع نمی‌کند.

البته بسیاری از افراد نیز با این فکر که فقط فشارخون بالا دردسرساز و خطرناک است، اهمیتی به پایین بودن فشار نمی‌دهند و با مشکلات ناشی از آن می‌سازند.

وقتی درباره افت فشارخون صحبت می‌شود، قبل از هر چیز باید در مورد افت فشارخون در شرایط اورژانس یا شوک، نکاتی را ذکر کرد. در واقع، زمانی که فشارخون به شدت افت کرده و خون‌رسانی به بافت‌ها مختل شود، شرایط اورژانسی رخ می‌دهد که نیاز به بررسی و پیگیری جدی و به موقع دارد.

علل ایجاد کننده این نوع شوک، به سه دسته تقسیم می‌شود: خونریزی شدید که با کاهش حجم خون همراه است، اتساع عروق و اختلال در عملکرد قلب عواملی است که می‌تواند موجب بروز این مشکل شود.

افت فشار خون خطرناک است؟

افراد زیادی افت فشارخون را تجربه می‌کنند، ولی همه آن‌ها لزوماً دچار شوک نخواهند شد. در واقع، مواردی که فشارخون به صورت خفیف افت می‌کند، حالت اورژانسی تلقی نمی‌شود و به آن افت فشار وضعیتی می‌گویند.

زمانی که فشارخون به شدت افت کرده و خون‌رسانی به بافت‌ها مختل شود، شرایط اورژانسی رخ می‌دهد که نیاز به بررسی و پیگیری جدی و به موقع دارد.

محدوده خاصی برای تعیین افت فشارخون وجود ندارد. فقط زمانی که فرد با علائم افت فشار مواجه شود و پس از بررسی و اندازه گرفتن فشارخون، متوجه پایین بودن میزان آن می‌شود و می‌توان گفت كه او دچار افت فشارخون شده است.

چنین شرایطی معمولاً ناشی از افت فشارخون وضعیتی است؛ به این معنا که فرد تا زمانی که نشسته یا خوابیده، نشانه‌ای ندارد ولی هنگامی که می‌ایستد دچار سرگیجه شده یا چشمش سیاهی می‌رود. در این حالت اگر فشارخون او را اندازه‌گیری کنیم، متوجه این افت خواهیم شد. همه می‌دانیم فشارخون بالا خطرناک بوده و دلیل بروز بیماری‌های مختلف و گاه کشنده است، اما فشارخون پایین چطور؟ آیا افت فشار هم می‌تواند فرد را دچار مشکلات جدی کند؟

افت فشارخون که میان افراد مسن و حتی جوان‌ها مشاهده می‌شود، می‌تواند موجب سرگیجه و تعادل نداشتن فرد شود و در نتیجه آن، احتمال زمین خوردن و صدماتی از این دست افزایش می‌یابد؛ اما غیر از این مسئله، فشار خون پایین به تنهایی خطرناک نیست و نمی‌تواند موجب بروز بیماری و مرگ و میر شود.

افت فشارخون با علائم خفیفی مانند احساس سرگیجه و سبکی سر، سیاهی رفتن چشم‌ها، بی‌انرژی بودن و تمرکز نداشتن شروع می‌شود و با افت بیشتر فشارخون، علائم به تدریج شدیدتر شده و مواردی مانند کاهش سطح هوشیاری، تشنج، احساس خواب‌آلودگی و رفتن به حالت کما ایجاد می‌شود.

علت را پیدا کنید

مصرف بیش از حد غذاهای چرب و شور، بی‌تحرکی، چاقی و کشیدن سیگار از مواردی است که آن‌ها را عامل ایجاد پرفشاری خون می‌دانند، اما گاهی فشار افت می‌کند که آن هم دلایل خاص خود را دارد.

حتماً باید علت کاهش فشارخون را پیدا کرد. با این که افت فشارخون به تنهایی عامل ایجاد مرگ و میر به حساب نمی‌آید اما حتماً باید به دنبال علت آن بود؛ چون عواملی که منجر به بروز این مسئله می‌شود، خطرناک بوده و باید به موقع فکری به حال آن‌ها کرد. به عنوان نمونه، دیابت یا مصرف داروهای کاهنده فشارخون ممکن است موجب بروز این مسئله شود.

خون‌ریزی‌های مزمن دستگاه گوارش، اسهال، استفراغ یا بیماری‌های دیگر نیز می‌تواند فرد را دچار افت فشارخون وضعیتی کند. در واقع شاید بهتر باشد این‌طور بگوییم که افت فشارخون وضعیتی، علامتی است که باید برای تشخیص علت آن اقدام شود.

معمولاً به دلیل مصرف نکردن آب یا مواد غذایی به صورت معمول و برای چند ساعت، چنین علائمی ایجاد نخواهد شد، بنابراین احساس سرگیجه و سیاهی رفتن چشم‌ها گاهی ممکن است به دلایل دیگری غیر از افت فشارخون، مانند افت قند، بروز کند و البته اگر برای مدتی طولانی آب و غذا مصرف نشود، فرد در معرض این مشکل قرار خواهد گرفت که با شرایط معمول تفاوت دارد.

آب قند نقشی ندارد

نوشیدن آب قند، ساده‌ترین و راحت‌ترین درمانی است که از سوی مردم برای افت فشارخون تجویز می‌شود. غافل از این که آب قند کمکی به بهبود شرایط بیمار نمی‌کند.

نوشیدن آب قند شیوه‌ای اشتباه برای بهبود چنین وضعی است؛ البته نوشیدن آب برای تنظیم فشارخون مفید است، ولی قند هیچ کمکی به فرد نخواهد کرد.

با توجه به این که یون سدیم که در نمک وجود دارد، فشارخون را تنظیم می‌کند، اگر قرار باشد به فردی که دچار افت فشارخون شده کمکی کنیم باید مواد غذایی شور و نمک را به کار ببریم. به همین دلیل در اورژانس‌ها نیز برای افزایش فشارخون فردی که در حالت شوک است، از سرم‌های نمکی استفاده می‌کنند.

به افرادی که دچار افت فشارخون هستند، چنین توصیه می‌شود كه ابتدا باید علت اصلی بروز مشکل تشخیص داده شود و به فکر درمان آن باشید. با مشخص شدن علت می‌توان از رژیم‌ها و داروهای خاص نیز به منظور بهبود شرایط کمک گرفت.

همچنین باید مایعات بیشتری مصرف کنید و تا حدی نمک غذا را افزایش دهید. علاوه بر این، توجه داشته باشید هرگز به صورت ناگهانی وضعیت تان را تغییر ندهید (یعنی تغییر وضعیت از حالت خوابیده به نشسته یا ایستاده نداشته باشید) و آرام آرام و در چند مرحله این کار را انجام دهید.

جام جم

دکتر مسعود رحمانیان، فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم