زیباترین انگیزه‌های زوّار امام حسین(علیه‌السلام)

همان‌طور که می‌دانید روایات اهل‌بیت(علیهم السلام) در مقام دعا، ارزشِ ویژه‌ای دارند و معارف خاصی که ممکن است در بسیاری از روایات دیگر نباشد در این دعاها یافت می‌شود؛ در واقع این ادعیه ارزشمند نوعی جمع‌بندی از سخنان اهل‌بیت(علیهم السلام) محسوب می‌شود.

در یک روایت بسیار ارزشمند از امام صادق(علیه السلام)، ایشان دعای ویژه‌ای برای زائرین قبر امام حسین(علیه السلام) دارند که در ابتدای آن، حضرت فهرستی از بهترین و زیباترین انگیزه‌هایی که زائرین قبر اباعبدالله(علیه السلام) در سفر به کربلا دارند را به زبانِ دعا بیان می‌فرمایند.

بنده بارها به این روایت در سخنرانی‌های متعدد اشاره کرده‌ام. اما برای شما که عازم این سفر نورانی هستید می‌خواهم متن کامل روایت را بخوانم. شما با دقت در متن دعای امام صادق (علیه السلام) می‌توانید به میزان اهمیت و زوایای مختلف ارزش زیارت اباعبدالله ع پی ببرید.

«عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: اسْتَأْذَنْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقِیلَ لِی ادْخُلْ فَدَخَلْتُ فَوَجَدْتُهُ فِی مُصَلَّاهُ فِی بَیْتِهِ فَجَلَسْتُ حَتَّى قَضَى صَلَاتَهُ فَسَمِعْتُهُ وَ هُوَ یُنَاجِی رَبَّهُ وَ یَقُولُ... » (کافی/ج4/ص582) معاویة بن وهب می‌گوید وارد منزل امام صادق(علیه السلام) شدم تا به خدمتِ ایشان شرفیاب شوم، دیدم حضرت نماز می‌خوانند. من هم نشستم تا نمازشان تمام شود. بعد شنیدم که حضرت با خداوند مناجات می‌کند و چنین می‌گوید:

«یَا مَنْ خَصَّنَا بِالْكَرَامَةِ وَ خَصَّنَا بِالْوَصِیَّةِ وَ وَعَدَنَا الشَّفَاعَةَ وَ أَعْطَانَا عِلْمَ مَا مَضَى وَ مَا بَقِیَ وَ جَعَلَ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِی إِلَیْنَا، اغْفِرْ لِی وَ لِإِخْوَانِی وَ لِزُوَّارِ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ ع الَّذِینَ أَنْفَقُوا أَمْوَالَهُمْ وَ أَشْخَصُوا أَبْدَانَهُمْ رَغْبَةً ...»ای خدایی که ما را به کرامت و جانشینی پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) اختصاص دادی و به ما وعده شفاعت دادی و علم آنچه که گذشته است و آنچه که باقی‌ مانده است را به ما عنایت فرموده‌ای. ای خدایی که دل‌های مردم را به سوی ما سوق داده‌ای، مرا و برادرانم را و زوار قبر اباعبدالله(علیه السلام) را ببخش و بیامرز، همان کسانی که مال‌های خود را در راه امام حسین(علیه السلام) انفاق کردند و بدن‌های خود را رهسپار زیارت قبر اباعبدالله(علیه السلام) نمودند، با این انگیزه که:

1.«رَغْبَةً فِی بِرِّنَا»؛ به ما اهل‌بیت(علیهم السلام) نیکی کنند. (توجه کنید که ما خیلی ناچیزتر از آن هستیم که بخواهیم به اهل‌بیت(علیهم السلام) نیکی و کمک کنیم. این کلام شبیه فرمایش پروردگار است که می‌فرماید: هَلْ جَزاءُ الْإِحْسانِ إِلاَّ الْإِحْسانُ(رحمان/60) در حالی که ما چگونه می‌توانیم به خداوند نیکی و احسان کنیم جز اینکه او از لطف خود کارهای خوب ما را نیکی و احسانِ به خود محسوب می‌فرماید.)

2.«وَ رَجَاءً لِمَا عِنْدَكَ فِی صِلَتِنَا» امید دارند به آن اجر ویژه‌ای که تو به خاطر اتصالشان با ما اهل‌بیت(علیهم السلام)، به آنان می‌دهی. (این زیارت را اتصال به اهل بیت علیهم السلام اعلام می‌فرماید.)

3.«وَ سُرُوراً أَدْخَلُوهُ عَلَى نَبِیِّكَ صَلَوَاتُكَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ» خوشحالی و سروری که با این زیارت خود به قلبِ رسول الله(صلی الله علیه وآله) وارد می‌کنند. (یعنی زائرین قبر امام حسین(علیه السلام) قلبِ پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) را خوشحال می‌کنند و این بسیار مهم و ارزشمند است.)

4.«وَ إِجَابَةً مِنْهُمْ لِأَمْرِنَا» زائرین اباعبدالله(علیه السلام) این کار را به انگیزه اجابت کردنِ امر ما انجام می‌دهند. (خیلی ارزش دارد که زیارت قبر اباعبدالله الحسین علیه السلام به مثابه لبیک به خود امام حسین علیه السلام باشد، همان شعاری که زائران هنگام ورود به حرم اباعبدالله الحسین علیه السلام سر می‌دهند.)

5.«وَ غَیْظاً أَدْخَلُوهُ عَلَى عَدُوِّنَا»به انگیزه ایجاد کردنِ غیض در دلِ دشمنان ما این زیارت را انجام می‌دهند. (شما می‌بینید که از این زیارت چه کینه‌ای در دل دشمنان ایجاد می‌شود که البته موجب سرعت در نابودی آنها خواهد شد.)

6.«أَرَادُوا بِذَلِكَ رِضَاكَ» آنها به واسطه این زیارت، رضای تو را طلب می‌کنند. (در پایان، جلب رضایت پروردگار نقطه نهایی این انگیزه‌ها است.)

دعای ویژه امام صادق(علیه السلام) برای زائرین قبر امام حسین(علیه السلام)

حضرت پس از این فراز از دعا، برای زائرین اباعبدالله(علیه السلام) به صورت ویژه‌ای دعا می‌فرماید و از خداوند می‌خواهد:

«فَكَافِهِمْ عَنَّا بِالرِّضْوَانِ» خدایا از جانبِ ما رضوان خود را به قدر کافی به اینها بده.(هر عمل خوبی رضایت خدا را در پی دارد ولی اینجا رضایت به قدر کافی درخواست شده است.)

«وَ اكْلَأْهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ» خدایا اینها را شب و روز حفظ بفرما. (البته ممکن است کسانی در این راه مجروح یا شهید شوند که این امر جداگانه‌ای است و مربوط می‌شود به برخی عوامل مثل آنکه کسی اجلش رسیده باشد یا توفیق درک بلایی در راه کربلا را داشته باشد. ولی به طور کلی درجه حفاظت از بلا در این مسیر بسیار بالاست. مثلا به لحاظ بیماری‌های مختلف اگر سفرِ کربلا را با حجّ مقایسه کنید می‌بینید کسانی که به حجّ می‌روند علیرغم اقدامات بهداشتی و پیشگیرانه گسترده، اکثر حاجیان دچار سرماخوردگی‌های سخت می‌شوند، اما در ایام اربعین که بیش از ده میلیون نفر عازم کربلا می‌شوند اصلاً شاهد این قبیل بیماری‌ها نیستیم و شاید این موضوع یکی از آثار دعای امام صادق(علیه السلام) باشد.)

خداوند جانشین زائرین قبر حسین(علیه السلام) در میان خانواده خواهد بود

حضرت در ادامه دعای خود برای زائرین اباعبدالله(علیه السلام) می‌فرماید: «وَ اخْلُفْ عَلَى أَهَالِیهِمْ وَ أَوْلَادِهِمُ الَّذِینَ خُلِّفُوا بِأَحْسَنِ الْخَلَف‏» خدایا! اینها وقتی برای زیارت قبر امام حسین(علیه السلام) می‌روند خودت جانشینِ آنها در خانواده آنها باش و برایشان جبران کن. (این سنتِ زیبای الهی را غیر از زائرین کربلا فقط درباره جهاد فی سبیل الله و برای حجِ خانه خدا داریم که خداوند جانشینِ اینها در خانه و خانواده و زندگی خواهد بود)

«وَ اصْحَبْهُمْ وَ اكْفِهِمْ شَرَّ كُلِّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ كُلِّ ضَعِیفٍ مِنْ خَلْقِكَ أَوْ شَدِیدٍ وَ شَرَّ شَیَاطِینِ الْإِنْسِ وَ الْجِنِّ»خدایا خودت در طول سفر مصاحب و همراه اینها باش و آنها را از شرّ هر ستمگر و دشمنِ نابکاری کفایت کن. و هر آدمِ قوی یا ضعیفی که بخواهد به اینها شرّی برساند تو محافظت کن و آنها را از شرّ شیاطین انس و جنّ حفظ کن.(در این سفر معنوی انسان احساس می‌کند که مانند ماه رمضان شیطان در بند است و می‌توانی همراهی خدا را با خودت احساس کنی.)

«وَ أَعْطِهِمْ أَفْضَلَ مَا أَمَّلُوا مِنْكَ فِی غُرْبَتِهِمْ عَنْ أَوْطَانِهِمْ وَ مَا آثَرُونَا بِهِ عَلَى أَبْنَائِهِمْ وَ أَهَالِیهِمْ وَ قَرَابَاتِهِمْ» خدایا پاداشى را كه در برابر این غربت از وطن و مقدم داشتن ما بر فرزندان و خاندان و بستگان خود از تو آرزو دارند، به بهترین وجه به آنان ارزانى دار (چقدر انسان شرمنده می‌شود از اینهمه لطف و محبتی که ائمه هدی (علیهم السلام) نسبت به اقدام مختصر دوستان خود دارند.)

«اللَّهُمَّ إِنَّ أَعْدَاءَنَا أَعَابُوا عَلَیْهِمْ خُرُوجَهُمْ فَلَمْ یَنْهَهُمْ ذَلِكَ عَنِ النُّهُوضِ وَ الشُّخُوصِ إِلَیْنَا خِلَافاً عَلَیْهِمْ- فَارْحَمْ تِلْكَ الْوُجُوهَ الَّتِی غَیَّرَتْهَا الشَّمْسُ وَ ارْحَمْ تِلْكَ الْخُدُودَ الَّتِی تَقَلَّبَتْ عَلَى قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ ع» خداوندا، دشمنان ما این سفر را بر آنان عیب گرفتند، ولى این عیبجویى آنان را از اقدام به این كار و حركت به سوى ما به رغم خواسته آنان باز نداشت. پس پروردگارا، بر این چهره‏ها كه آفتاب آنها را دگرگون ساخته، و بر این گونه‏ها كه بر قبر حسین (علیه السلام) قرار گرفته رحم کن.

حضرت در ادامه دعا می‌فرماید:«وَ ارْحَمْ تِلْكَ الْأَعْیُنَ الَّتِی جَرَتْ دُمُوعُهَا رَحْمَةً لَنَا وَ ارْحَمْ تِلْكَ الْقُلُوبَ الَّتِی جَزِعَتْ وَ احْتَرَقَتْ لَنَا وَ ارْحَمِ الصَّرْخَةَ الَّتِی كَانَتْ لَنَا اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُكَ تِلْكَ الْأَنْفُسَ وَ تِلْكَ الْأَبْدَانَ حَتَّى نُوَافِیَهُمْ عَلَى الْحَوْضِ یَوْمَ الْعَطَش‏» خدایا رحم کن بر این چشم‌هایی که از آنها اشک جاری می‌شود به خاطر اینکه ما را دوست دارند و رحم کن بر دل‌هایی که برای ما آتش می‌گیرند و بی‌قراری می‌کنند، و رحم کن بر این ناله‌ها و ضجه‌هایی که برای ما زده می‌شود و این فریادهایی که برای ما کشیده می‌شود. خدایا! من این جان‌ها و این بدن‌ها را به تو می‌سپارم تا اینکه روز قیامت آنها را از حوض کوثر سیراب کنی.(کافی/4/582 و ثواب الاعمال شیخ صدوق/95)

در آسمانها بیش از زمین برای زائران کربلا دعا می‌کنند

بعد راوی می‌گوید امام صادق(علیه السلام) مدام در حالی که سر به سجده گذاشته بود، این دعاها را می‌خواند(فَمَا زَالَ وَ هُوَ سَاجِدٌ یَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاء). بعد از پایان دعا، راوی تعجب خود را از این‌همه اهمیتی که حضرت برای زائرین کربلا قائل شده‌اند ابراز می‌دارد و حضرت به ایشان می‌فرماید: «کسانی که در آسمان برای زوّار قبر اباعبدالله(علیه السلام) دعا می‌کنند خیلی بیشتر از کسانی هستند که روی زمین برای آنها دعا می‌کنند.» (مَنْ یَدْعُو لِزُوَّارِهِ فِی السَّمَاءِ أَكْثَرُ مِمَّنْ یَدْعُو لَهُمْ فِی الْأَرْض‏)

امام صادق(علیه السلام) در حدیث درباره دعاکنندگان برای زائرین امام حسین(علیه السلام) می‌فرمایند: خداوند متعال هفتاد هزار فرشته را بر قبر حضرت امام حسین(علیه السلام) موكّل ساخته كه همگى ژولیده و غمگین بوده و هر روز بر آن حضرت صلوات می فرستند و زائرینش را دعاء می‌کنند؛ وَكَّلَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بِالْحُسَیْنِ ع سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَكٍ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ كُلَّ یَوْمٍ شُعْثاً غُبْراً وَ یَدْعُونَ لِمَنْ زَارَهُ؛ (کامل الزیارات/ص119)

طبق توصیه امام صادق(علیه السلام)، زیارت کربلا را از خوف احدی ترک نکنید!

حضرت بنابر نقل شیخ صدوق در کتاب ثواب الاعمال، در ادامه روایت پیشین به «معاویه بن وهب» فرمود: «زیارت کربلا را از خوف احدی ترک نکن، هر کس از روی ترس، زیارت قبر امام حسین(علیه السلام) را ترک کند، بعدها آن‌قدر حسرت خواهد خورد که آرزوی مرگ خواهد کرد.

آیا دوست نداری که خداوند تو را در میان گروهی ببینید که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) برای آنها دعا می‌کند؟ آیا دوست نداری جزء کسانی باشی که فردا (قیامت) هیچ گناهی نداشته باشی که از او حساب کشیده شود؟ آیا دوست نداری از کسانی باشی که پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) با او مصافحه می‌کند؟(لَا تَدَعْهُ‏ لِخَوْفٍ‏ مِنْ‏ أَحَدٍ فَمَنْ تَرَكَهُ لِخَوْفٍ رَأَى مِنَ الْحَسْرَةِ مَا یَتَمَنَّى أَنَّ قَبْرَهُ كَانَ بِیَدِهِ! أَمَا تُحِبُّ أَنْ یَرَى اللَّهُ شَخْصَكَ وَ سَوَادَكَ مِمَّنْ یَدْعُو لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص؟ أَمَا تُحِبُّ أَنْ تَكُونَ غَداً مِمَّنْ تُصَافِحُهُ الْمَلَائِكَة؟ ُ أَ مَا تُحِبُّ أَنْ تَكُونَ غَداً فِیمَنْ رَأَى وَ لَیْسَ عَلَیْهِ ذَنْبٌ فَتُتْبَعَ؟ أَمَا تُحِبُّ أَنْ تَكُونَ غَداً فِیمَنْ یُصَافِحُ رَسُولَ اللَّهِ ص؛ ثواب الاعمال/ص96)

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منبع :

تلخیصی از بیانات حجت الاسلام پناهیان در خبرگزاری فارس