نیازهای اجتماعی و حوزه

حوزه و جامعه از منظر رهبری (4)

یک جامعه سرشار از نیاز های کوچک و بزرگ است که برای رفع هر کدام، تک تک افراد و نهاد های جامعه باید دست یاری به یکدیگر بدهند و تلاش خویش را مبذول دارند.

حوزه یکی از همان نهاد هاست که با توجه به تأثیر گذاری خویش باید رافع نیاز های جامعه اسلامی خود باشد. مردم نیز از حوزه چنین توقعی را دارند.

نیاز هایی که حوزه می تواند آن ها را برطرف کند سابقا نیاز های عمومی مردم مانند امام جماعت، منبر و نیاز های اینچنینی بود که صد البته نیاز های کمی نیستند و در جای خود حائز اهمیت اند.

اما هم اکنون پس از پیروزی انقلاب نیاز ها به سمت روحانیت نیاز های متفاوتی گردیده است و باید این نیاز سنجی انجام شود.

از آنجا که انقلاب اسلامی داعیه حکومت اسلامی را داشته و دارد، باید برای اداره این حکومت افراد مناسبی را هم از نظر اجرایی و هم از نظر فکری داشته باشد.

روحانیون می توانند یکی از این افراد باشند که با تحصیل قوی و تهذیب نفس، خود را برای خدمت رسانی به حکومت اسلامی و مردم جامعه آماده سازند.

در دوران گذشته، با توجه به فساد دستگاه حکومتی، روحانیت و حوزه در مسائل سیاسی و نقش های اجتماعی آنچنان دخالت نمی کردند. اگر حرکتی بود در راستای مبارزه با حکومت فاسد آن روزگار بود و یا پرداختن به همان نقش های عمومی اجتماعی که ذکر گردید.

اما هم اکنون این نیاز بیش از گذشته حس می شود وباید نیروی های روحانی در صدد رفع نیاز های مردم آماده شودند.

مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند:

" ما امروز، تعداد روحانیونی كه برای كارهای حساس متوقف بر روحانیت لازم داریم، خیلی بیشتر از آن تعدادی است كه داریم. شما الان بینید، یك قلم دستگاه قضایی ما، به فضلا، بلكه مجتهدان عادل و باشعور و باهوش و آگاه كه بتوانند یك قضاوت اسلامی را تحویل مردم بدهند، احتیاج دارد. نابسامانیهای قوّه‌ی قضاییه را به برادرانمان در آن قوّه تذكر می‌دهیم، می‌گویند آدمش را نداریم؛ راست هم می‌گویند ...

امروز در داخل كشور، در نقاط گوناگونی، نه فقط در حوزه‌ی مسجد و حسینیه و روضه و منبر، بلكه در صحنه‌های مختلف، به وجود روحانیون آگاه احتیاج است.."[1]

رو حانیون از نظر علمی در مراحل مختلفی قرار دارند که با توجه به سطح تحصیلات خود هر کدام دارای قدرت علمی خاصی بوده و می توانند برای حل نیاز و رفع مشکلی، مفید وسودمند واقع شوند.

نیاز های جامعه که روحانیت می تواند پاسخگوی آن ها باشد، نیز مراتب گوناگون دارند.

وضع قوانین اسلامی، نظارت فقهی بر قوانین، نظارت های فقهی بر سایر ارگان ها، مسئولیت عقیدتی نیروهای مسلح، قضاوت در سطوح مختلف و بسیاری از نیاز های دیگر از جمله نیاز هایی اند که حوزه می توانند رفع آن ها را بر عهده بگیرد.

احتیاجات فکری، دینی و عقیدتی مردم از مهم ترین نیاز های اجتماعی ست که طلاب جوان هم می توانند در آن ها ورود پیدا کرده و به اندازه علم خود در رفع آن ها بکوشند.

رهبر عزیز در بیانات خود به این تراکم نیاز ها اشاره دارند؛

" اگر ما در سالهای آینده، صد نفر مجتهد جامع الشرائط عادل عالم متقی و آگاه به زمان و شجاع داشته باشیم، زیاد نداریم. اگر چند برابر آن را هم داشته باشیم، همین طور.... به فضلای جوان احتیاج است؛

به مجتهدان مراحل اولیه‌ی اجتهاد، به میزان زیاد احتیاج است؛ به كسانی كه حتی به حد اجتهاد هم نرسیده‌اند، اما علوم اسلامی و سطوح را خوانده‌اند و مقداری خارج را دیده‌اند و با احكام و قرآن و حدیث آشنا‌‌‌‌یند، به میزان زیادی احتیاج است؛

برای تدوین قوانین اسلامی، به كسانی كه فقه اسلامی را بدانند و قوّت استنباط و تحریر داشته باشند ، احتیاج است؛ برای تدوین كتب درسی در دانشگاهها، تا آن جایی كه مربوط به مسایل اسلامی می‌شود ـ مثل اقتصاد اسلامی، حقوق اسلامی، مدیریت اسلامی و غیره ـ به افراد قرآن‌ شناس، اسلام شناس آگاه قوی اهل استنباط و اهل نگارش، نیاز است.

برای پیشبرد تحقیقات، همین طور. برای تدوین ابواب فقهی گوناگون، همین طور... امروز برای آموزش و تبلیغ، تمام مدارس و تمام دانشگاهها و تمام مراكز صنعتی و تمام روستاهای كشور، به شما احتیاج دارند. بسیاری از شهرها، روحانی ندارند. بسیاری از شهرها، روحانی به قدر لازم ندارند. شما ببینید، چه قدر نیاز هست.."[2]

حجم انبوه نیاز های جامعه به روحانیت، حوزه را بر این می دارد تا پرورش نیروهای کارآمد را در دستور کار خویش قرار دهد. حوزه باید نیرو پروری کند تا نیاز های مردم و جامعه را بتواند پاسخ گو بوده و بر حس اعتماد مردم صحه بگذارد.

هر طلبه نیز به صورت شخصی باید برنامه کابردی را در نظر بگیرد و درس و بحث خویش را در جهت کمک به اسلام و مردم مسلمان جامعه بکار گیرد. برنامه ریزی درسی داشته و تهذیب نفس را در صدر برنامه های خویش قرار دهد.

البته سیستم آموزشی و مدیریتی حوزه باید ساماندهی این طلاب را بر عهده داشته باشد و نیاز های جامعه را رصد کرده و تناسب بین نیاز ها و پرورش نیروی خود را در تمام سطوح حفظ کند.

حضرت آیت الله خامنه ای بعد از گوشزد کردن انبوه نیازهای اجتماعی به روحانیت، پرورش نیرو را به حوزه سفارش می کنند؛

" تربیت طلاب جوان، یكی از واجبترین و ضروریترین كارهاست و بایستی این تربیت، به شكل برنامه‌ریزی شده و دقیق هم انجام بگیرد.... اینها، جزو كارهای بلندمدت و زیربنایی این كشور است و وجود چنین شخصیتهای قوی و ممتازی است كه می‌تواند این خط مستقیم استقلال و « نه شرقی و نه غربی » و خط اسلام و خط شریعت را با قوّت و قاطعیت، در میان این طوفانها پیش ببرد.."[3]

پی نوشت ها:

[1] سخنرانی در دیدار با علما و روحانیون قاین، 3/1/66.

[2] سخنرانی در دیدار با طلاب حوزه علمیه کرج، 19/8/63.

[3] همان.

تهیه و فرآوری: احمد اولیایی،گروه حوزه علمیه تبیان