آموزش عکاسی نجومی؛ از علم تا عمل

قسمت اول

آموزش، فراگیری و به کار بستن هنر عکاسی نیازمند دقت و ظرافت بالایی است. در وهله نخست باید تکنیک و اصول کار آموخته شود و آنگاه با مطالعه، نازک بینی و دقت به دنیای پیرامون خود نگریست؛ اندیشمندانه و هنرمندانه به ثبت هر آنچه برای دیگران عادی و یکنواخت است پرداخت و تصاویری بدیع و حیرت انگیز پدید آورد.

در بررسی تاریخچه عکاسی به نام ژوزف نیسفور نیپس برمی‌خوریم. نیسفور نیپس فرانسوی پس از تلاش‌های بسیار سرانجام در ماه می 1816 میلادی موفق به ثبت اولین تصویر روی کاغذ شد و این کار را فوتوگرافی نامید.

::نخستین عکس تاریخ-نیسفور::

فوتوگرافی به معنی نوشتن یا ترسیم با نور است؛ بنابراین، دو تعریف کلی برای عکاسی ارائه می‌شود.

اول؛ نوشتن یا ترسیم تصویر به وسیله نور و دوم -با کمی تکمیل و تعمیم- ثبت تصاویر بوسیله دریافت و ثبت نور بر روی یک سطح حساس به نور، مانند نگاتیو و سنسور الکترونیکی.

عکاسی در ابتدا به صورت یک مسأله کاملاً علمی مطرح شد و در آینده به شاخه‌های هنری و حتی صنعتی گسترش یافت. صنعت عکاسی رفته رفته از کاغذ حساس به شیشه رسید و این سیر با چنان سرعتی پیش رفت تا امروز که شاهدِ تبدیل شدن جعبه‌های بزرگ و پیچیده عکاسی -که استفاده از آن‌ها و چاپ عکس‌هایشان محدود به متخصصین این رشته بود- به دوربین‌های دستی آنالوگ و دیجیتال هستیم.

دستگاه های عکاسی درست سه سال بعد از دگرگونی و صنعتی شدن، مصادف با 1842 میلادی به درخواست محمد شاه قاجار وارد ایران شدند و از آن به بعد همه اختراعات و وسایل عکاسی با تأخیری سه یا چهارساله به عنوان هدیه به شاه، وارد ایران می‌شدند. پس از آن در دوران ناصرالدین شاه قاجار به دلیل تمایل شخصی ناصرالدین شاه به این هنر تعدادی از فارغ التحصیلان دارالفنون برای فراگیری این علم به مراکز آموزشی و آکادمیک خارج از کشور راه یافتند.

پیش از آشنایی با تکنیک‌ها و روش‌های عکاسی، فراگیری پارامترها و عوامل موثر در عکس و همچنین قوائد تصویر لازم است تا چگونگی عملکرد انواع دوربین‌ها را به طور کلی بررسی کرده و با آن آشنا شویم.

ساختار دوربین‌ها

به طور کلی دوربین‌ها به دو دسته آنالوگ و پیشرفته تقسیم می‌شوند. گفتنی است دوربین‌های پیشرفته دیجیتال از لحاظ لنز، ساختار، کارایی و تنظیمات به دو دسته Compact (لنز ثابت و غیر قابل تعویض) و SLR (لنز قابل تعویض) نیز تقسیم بندی می‌شوند. دسته اول شامل دوربین های عمومی است که بیشتر تنظیمات آن به صورت خودکار تعیین می‌شود و دسته دوم شامل دوربین‌های حرفه‌ای و تخصصی است که علاوه بر باز گذاشتن دست عکاس در انتخاب تنظیمات، امکان جداسازی و تعویض لنز نیز برای آن‌ها تعریف شده است.

 دوربین‌های آنالوگ

اساس کار دوربین‌های آنالوگ مطابق آن‌چه در شکل مشهود است از این قرارست که نور پس از گذشتن از لنز به آینه‌ای با زاویه 45 درجه برخورد کرده و 90 درجه نسبت به مسیر اولیه خود منحرف می‌شود. این نور پس از عبور از یک منشور وارد ویزور یا منظریاب شده و نمونه ای از تصویر مطلوب نهایی که حاصل عبور از مجموعه لنزهای دوربین است، مقابل چشم ناظر تشکیل می‌شود.

در ابتدای این مسیر نور با گذر از مجموعه عدسی‌های لنز روی نقطه‌ای خاص متمرکز می‌شود و تصویر نهایی را می‌سازد.

همانطور که گفته شد نور در نقطه‌ای خاص کانونی شده و محل این نقطه نیز بسته به فاصله کانونی لنز متغیر است. حال وظیفه فوکوسر دوربین تنظیم موقعیت تصویر و ایجاد تصویر مطلوب روی فیلم عکاسی است. دیافراگم نیز مساحت نوری که وارد دوربین شده و به صفحه حساس می‌رسد را تعیین می کند. بعداً به تفصیل هریک از این بخش‌ها را بررسی می کنیم. در شکل زیر نقطه کانونی شدن لنز و امکان ثبت سوژه بطور واضح در این نقطه را می‌بینیم.

در پایان عکاس با فشردن دکمه شاتر، آینه و شاتر را برای مدت مشخصی – که به آن «زمان نوردهی» گفته می‌شود - بالا می‌برد. با بالا رفتن آینه نور، به فیلمی که پشت آینه بوده، برخورد می‌کند و در نتیجه تصویر دلخواه روی فیلم ثبت می‌شود.

دوربین‌های دیجیتال

عملکرد دوربین‌های دیجیتال درست مثل دوربین‌های آنالوگ است با این تفاوت که به جای استفاده از فیلم، قطعه‌ای الکتریکی به عنوان صفحه حساس عهده‌دار همان مسئولیت است. بعلاوه اینکه دیگر بخش‌های این دوربین‌ها از جمله نورسنج، فوکوسر، فلاش و ... نیز قاعدتاً مثل نام آن به صورت دیجیتالی و خودکار عمل می‌کنند.

اجزای اصلی دوربین‌ها

هر دوربین از قطعاتی تشکیل شده که هماهنگی کامل بین این اجزا و تسلط بر آنها، در بهبود نتیجه پایانی بسیار مۆثر خواهد بود.

فیلم (دوربین‌های آنالوگ)

یکی از معروف‌ترین روش‌های تهیه و استفاده از فیلم‌هایی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرد، آشکار سازی به کمک هالوژن نقره یا دانه‌های املاح هالوژنی نقره است. مطابق این روش طی نوردهی فیلم، هر بلور هالوژن نقره با چند فوتون برانگیخته و ثبت می‌شود.

هالوژن نقره به محدوده فرابنفش و آبی نزدیک‌تر است و به همین دلیل برای آشکار سازی بهتر و ظاهر شدن رنگ‌های حقیقی‌تر، دانه‌هایی رنگی نیز در مسیر کار به عکس اضافه می‌شود.

ماده‌ای شیمیایی نیز عهده‌دار تأمین انرژی لازم برای تبدیل یدور یا برومور نقره است. در نهایت پس از فراهم آوردن نگاتیو _که اصلاً چون مخالف نور اصلی عکس است این نام را دارد_اصطلاحاً عملیات ظهور عکس انجام شده و تصویر نهایی بر روی یک صفحه شکل می‌گیرد.

صفحه حساس (دوربین‌های دیجیتال)

در اغلب دوربین‌های دیجیتال، صفحه حساس برای ثبت تصویر به جای فیلم، CCD یا CMOS است که مختصراً بررسی‌شان می‌کنیم.

حسگرهای نوری از هزاران ردیف اِلمانِ نیمه‌هادی بسیار كوچك و حساس به نور تشکیل شده‌اند كه می‌توانند ذرات یا فوتون‌های نور را به بار الكتریكی تبدیل كنند. حال هر چه شدت نور ورودی بیشتر یا کمتر باشد، الکتریسیته ایجاد شده متعاقباً دست‌خوش تغییر خواهد شد. جنس این صفحه‌ها اغلب از عناصری از جمله سیلیسیم و ژرمانیوم است.

به‌ طور نمونه شرکت کانن در دوربین‌های SLR خود تاکنون تنها از سنسورهای CMOS استفاده کرده است، در حالی که شرکت نیکون از هر دو نوع سنسور بهره می‌گیرد.

به‌طور کلی تفاوت کیفی چشمگیری بین این دو نوع سنسور وجود ندارد؛ اما حسگرهای CMOS کم مصرف‌تر بوده و در شرایط کم نور و با نوردهی‌های طولانی عملکرد بهتری دارند. ضمناً از نظر فنی امکان تولید سنسورهای CCD در ابعاد فول فریم ( 24أ—36میلی‌متر) موجود نیست.

    ادامه دارد ...