درد سیاتیک کجای بدن است؟

اگر ناگهان دچار کمردردی گشتید که درد آن به انتهای کمر، پشت ران و ساق‌ پایتان انتشار پیدا کرد، به احتمال زیاد دچار بیماری‌ای به نام سیاتیک شده‌اید. به بیان دیگر ضایعات عصب سیاتیک در اثر آسیب به عصبی به وجود می‌آید که از مهره‌های کمر خارج می‌شود و عضلات و اعصاب نگهدارنده ستون فقرات و بخصوص ناحیه کمر را تحت کنترل دارد.

دکتر بهروز توانا، متخصص طب فیزیکی درباره سیاتیک می‌گوید:

درد سیاتیک معمولا بعد از فعالیت‌ها و حرکت‌های ناگهانی مانند بلند‌کردن یا هل‌دادن جسم سنگین یا خم شدن و چرخیدن ناگهانی به وجود می‌آید.

سیاتیک بیماری نگران‌کننده‌ای نیست، چراکه نه‌تنها با استراحت، گرم‌کردن عضو و استفاده از داروهای ضدالتهاب طی سه تا چهار روز بهبود پیدا می‌کند، بلکه می‌توان از بروز آن با تقویت عضلات شکم و کمر، بلند‌ نکردن اجسام سنگین، توجه به شیوه صحیح نشستن و خودداری از نشستن طولانی‌مدت جلوگیری کرد.

متخصصان طب فیزیکی معتقدند که درصد بسیار زیادی از ضایعات سیاتیک مربوط به عناصر نگهدارنده ستون فقرات (عضلات و اعصاب منشعب شده از ستون فقرات) است و نه دیسک بین‌مهره‌ای.

به بیان دیگر به دنبال وارد شدن فشار بیش از حد به ستون مهره‌ها، به ریشه‌های عصبی که در حال بیرون آمدن از نخاع و مهره است، فشار زیادی وارد می‌شود.

همچنین تماس موادشیمیایی تشکیل دهنده قسمت ژلاتینی دیسک با ریشه‌های عصبی، موجب تحریک و التهاب آنها می‌شود و این فشار و التهاب عصب موجب بروز علائم سیاتیک می‌شود.

درد سیاتیک در ناحیه کمر و پاها

به گفته دکتر توانا، سیاتیک به درد قسمت‌ تحتانی کمر با انتشار به ران و قسمت پایینی پا اطلاق می‌‌شود که این درد بیشتر با کرختی یا ضعف پاها همراه است.

این متخصص طب فیزیکی اضافه می‌کند: درد سیاتیک باعث محدودیت حرکت بیمار می‌شود و با تغییر وضع از خوابیده به ایستاده، درد ناشی از آن تشدید می‌شود و البته تشخیص قطعی آن و این‌که مربوط به عنصر نگهدارنده یا دیسک بین مهره‌ای است، با متخصص و انجام آزمایشات تشخیصی است.

درد سیاتیک ممکن است ناگهانی ایجاد شده و از چند روز تا چند هفته ادامه پیدا کند، اما در بیشتر موارد طی چند روز بهبود می‌یابد.

از فشارهای ناگهانی تا شرایط نامناسب بدن

اصلی‌ترین عامل به وجود آورنده سیاتیک، ساییدگی یا آسیب استخوان‌‌های مهره‌ای، یعنی وارد آمدن فشار ناگهانی به کمر یا حرکت ناگهانی کمر است.

این موضوع می‌‌تواند سبب تنگی کانال نخاع شده که ممکن است اعصابی را که در کانال نخاعی است تحت فشار قرار دهد.

دکتر توانا ضمن اشاره به این‌که مشکلات عروقی به دنبال ناهنجاری‌‌های عروق خونی در داخل و اطراف کانال نخاعی و در برخی موارد معدود، وجود تومور در داخل کانال نخاعی، سبب فشار به طناب نخاعی و اعصابی می‌شود، می‌افزاید: قرار گرفتن بدن در موقعیت‌های بد، یعنی نشستن غلط و نیز نشستن‌های طولانی می‌تواند از مهم‌ترین دلایل بروز سیاتیک باشد.

افرادی که اضافه وزن دارند نیز به دلیل آن‌که عضلات ناحیه شکم و کمرشان دچار شلی است و از استحکام خوبی برخوردار نیست، در معرض سیاتیک قرار دارند.

نکته بسیار مهمی که متخصصان طب فیزیکی در ارتباط با عوامل موثر بر ایجاد سیاتیک بر آن تاکید دارند این است که استرس و تنش‌های عصبی به خودی خود نمی‌تواند عامل ایجاد سیاتیک باشد، اما می‌تواند باعث تشدید آن شود.

سایر دلایل مثل عفونت و التهاب هم می‌‌تواند بافت‌‌های عصبی را تحت تاثیر قرار دهد.

از تشخیص تا درمان، راه درازی نیست

به گفته متخصصان طب فیزیکی اگر دردهای ناگهانی در ناحیه کمر پس از چند روز با بهره‌گیری از راهکارهای ساده چون استراحت، گرم‌کردن عضو و استفاده از داروهای ضدالتهابی از بین نرفت، مراجعه به پزشک متخصص ضروری است.

گرچه در بیشتر موارد سیاتیک، به سرعت و بدون نیاز به اقدامات درمانی خاص بهبود می‌یابد، اما اولین قدم برای تشخیص دردهای مداوم و حاد ناحیه کمر، گرفتن شرح حال کامل بیمار به همراه معاینه جسمی برای تعیین موقعیت و منشأ اعصاب ملتهب شده است.

البته عکسبرداری با اشعه ایکس نیز به ندرت لازم است، چرا که عکسبرداری نمی‌‌تواند سیاتیک را در بسیاری موارد، مشخص کند، اما تصویربرداری به روش ام‌آرآی و سی‌تی‌اسکن برای تشخیص مفید خواهد بود.

دکتر توانا با تاکید بر موثر بودن درمان‌های ساده برای دردهای ناشی از سیاتیک می‌گوید: تسکین درد سیاتیک معمولا با استراحت و استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مثل بروفن) ممکن است.

البته در برخی موارد، فیزیوتراپی نیز برای تسکین درد و اصلاح مشکلات شرایطی که سبب تشدید درد می‌‌شود نیز موثر است، اما جراحی زمانی انجام می‌‌شود که درمان‌های دارویی و فیزیوتراپی سبب بهبود یا تسکین علائم نشود که بندرت اتفاق می‌افتد.

پیشگیری از درد سیاتیک

افزایش سن مهم‌ترین عامل بروز سیاتیک است. یعنی تغییرات وابسته به سن در ستون مهره‌ها شایع‌ترین علت بیماری سیاتیک است، البته تحلیل رفتن دیسک‌‌های‌ بین‌مهره‌ای کمر از 30 سالگی شروع می‌شود، ولی تنگی‌های ستون مهره‌ای که علت دیگر بیماری سیاتیک است، بیشتر افراد را در سنین بالاتر از 50 سال درگیر می‌کند.

البته دانشمندان دریافته‌اند ژنتیک باعث بروز بیماری سیاتیک در برخی افراد می‌شود.

همچنین افراد مبتلا به بیماری دیابت نیز به‌دلیل آسیب و تخریب عصبی که در اثر دیابت در آنها ایجاد می‌شود، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیاتیک هستند.

اما دکتر توانا به نوع شغل به عنوان عامل تاثیر‌گذار در بروز سیاتیک اشاره کرده و می‌افزاید: افرادی که شغلشان نیاز به چرخش مکرر کمر دارد، آنهایی که بارهای سنگین حمل می‌کنند و کسانی که به‌مدت طولانی رانندگی می‌کنند، بیش از سایر افراد دچار بیماری سیاتیک می‌شوند.‌

افرادی هم که برای مد‌ت‌های طولانی می‌نشینند یا یک زندگی راکد و کم‌فعالیت را دنبال می‌کنند نسبت به افراد فعال‌تر، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیاتیک هستند.

پس می‌توان نتیجه گرفت که مهم‌ترین عامل برای پیشگیری از این بیماری، تقویت عضلات شکم و کمر از طریق ورزش، اصلاح الگوی نشستن و قرار گرفتن بدن در موقعیت‌های مختلف و خودداری از بلند‌کردن اجسام سنگین و واردآوردن فشار زیاد به کمر است.

بخش سلامت تبیان

منبع: جام جم آنلاین - پونه شیرازی

مطالب مرتبط:

سیاتیک چیست؟

درد سیاتیک از لگن تا انتهای پاها

20 دلیـل درد مـزمــن