تبیان، دستیار زندگی
اگر شخصى خرج سالش را نتواند فراهم نماید و به سختى زندگى را بگذارند، یا قرض دارد و نتواند قرضش را ادا كند و مقدارى زكات هم بر او واجب شده باشد، باید زكات بدهد؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چند نکته درباره زکات

زکات


امام صادق علیه السلام فرمود: «من ادّى الزكاة ... فقد وقى من الشح» (جامع الأحادیث، ج 9، ص 48)  هر كس زكات مال خود را بپردازد، قطعاً از بخل حفظ شده است.


زكات در ادیان پیشین آسمانى‏

زكات در اصطلاح فقهى، به معناى پرداخت مقدار معیّنى از مال به محرومان و نیازمندان است. زكات و نماز از مشتركات همه ادیان آسمانى است و زكات مخصوص اسلام نیست بلكه در ادیان پیشین نیز بوده است.

حضرت عیسى علیه السلام در گهواره به سخن آمد و گفت: «اوصانى بالصّلوة و الزّكاة» «1»  خداوند مرا به نماز و زكات سفارش نموده است.

حضرت موسى علیه السلام خطاب به بنى‏اسرائیل فرمود: «اقیموا الصّلوة و آتوا الزّكاة» «2»  نماز به پا دارید و زكات دهید.

قرآن درباره حضرت اسماعیل علیه السلام مى‏فرماید: «كان یأمر أهله بالصّلوة و الزّكاة» «3»  او خانواده‏اش را به نماز و زكات فرمان مى‏داد.

درباره عموم پیامبران نیز آمده است:

«و جعلناهم ائمّة یَهدون بأمرنا و أوحینا الیهم فعل الخَیرات و اقام الصّلوة و ایتاء الزّكاة» «4»

آنان به فرمان ما مردم را هدایت مى‏كردند و ما انجام كارهاى نیك و به پا داشتن نماز و پرداخت زكات را به آنان وحى كردیم.

بر اساسِ آیه «و ما أُمروا الّا لیعبدوا اللّه ... و یقیموا الصّلوة و یۆتوا الزّكاة و ذلك دین القیّمة» ( سوره بیّنه، آیه 5)

نیز، در تمام ادیان آسمانى، قرین و همتاى نماز، زكات بوده است.

مرحوم علّامه طباطبایى در مبحثى پیرامون زكات مى‏فرماید: هر چند قوانین اجتماعى به صورت كاملى كه اسلام آورده، سابقه نداشته، لكن اصل آن ابتكار اسلام نبوده است. زیرا فطرت بشر به طور اجمال آن را درمى‏یافت. لذا در آیین‏هاى آسمانى قبل از اسلام و قوانین روم قدیم، جسته و گریخته چیزهایى درباره اداره اجتماع دیده مى‏شود و مى‏توان گفت كه هیچ قومى در هیچ عصرى نبوده، مگر آن كه در آن حقوقى مالى براى اداره جامعه رعایت مى‏شده است. زیرا جامعه هر جور كه بود در قیام و رشدش نیازمند هزینه مالى بوده است. (تفسیر المیزان، ج 9، ص 408)

بعد از این مقدمه چند پرسش و پاسخ را در مورد زکات ذکر میکنیم:

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله):

سوال: زکات کشمش و گندم و جو چه زمانی واجب می شود؟

جواب: زکات گندم و جو در زمانی واجب می شود که دانه های آن سفت می شود و زکات انگور و کشمش موقعی است که میوه برسد و به آن انگور بگویند.

آیة الله بهجت(ره):

سوال: اگر شخصى خرج سالش را نتواند فراهم نماید و به سختى زندگى را بگذارند، یا قرض دارد و نتواند قرضش را ادا كند و مقدارى زكات هم بر او واجب شده باشد، باید زكات بدهد؟

جواب: چون غنى بودن شرط زكات مال نیست، پس على الظاهر زكات بر چنین شخصى واجب است و زكات دیگران به او مى رسد.

آیة الله حسینی شاهرودی(دام ظله):

سوال: اگر شخصى به شخصى خرما هدیه كند كه با مقدار خرماى هدیه گیرنده به حد نصاب برسد آیا زكات بر او واجب است؟

جواب:در فرض سۆال چنانچه خرماهاى خودش به حد نصاب نرسد زكات ندارد.

آیة الله سیستانی(دام ظله):

سۆال: طلا چه ساخته شده و چه ساخته نشده ارزش مالى دارد. در چه حالت به آن زكات تعلق مى گیرد؟ آیا طلاى زینتى زكات دارد؟

جواب: در هر دو حالت به آن زكات تعلق نمى گیرد و زكات به طلائى تعلق مى گیرد كه سكه و پول رایج باشد.

پی نوشتها:

(1). سوره مریم، آیه 31

(2). سوره بقره، آیه 43

(3). سوره مریم، آیه 55

(4). سوره انبیاء، آیه 73

فرآوری: آمنه اسفندیاری  

بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:

کتاب زکات ـ محسن قرائتی

پایگاه اطلاع رسانی آیات عظام: سیستانی، مکارم شیرازی، شاهرودی(دام ظلهم) و آیة الله بهجت(ره)

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.