5ملاک قرآن برای ازدواج

در ازدواج، افراد دارای سلیقه های مختلفی هستند و هر شخصی برای خود ملاك هایی در نظر می گیرد، امّا از نظر قرآن و سنت این موارد ملاك قرار گرفته است:

1. اسلام و ایمان:

یكی از شرایط انتخاب همسر كه در واقع شریك زندگی است، اسلام او و بُعد مذهبی عقیدتی فرد می باشد زن و مرد می بایست در این امر هم فكر و هم عقیده باشند و اگر یكی از آنها مشرك باشد، عقد و ازدواج آن ها باطل خواهد بود.

قرآن كریم، صراحتاً این مطلب را بیان می كند و می فرماید مرد مسلمان هرگز حق ندارد با زن مشرك ازدواج كند، ‌همینطور از ازدواج زنان مسلمان با مردان كافر منع كرده است و این نكته را یادآوری كرده است كه ازدواج مردان مسلمان با كنیزان مسلمان بهتر است از ازدواج با زنان آزاده مشرك و همین طور ازدواج زنان مسلمان با بردگان مسلمان بهتر از ازدواج با مردان مشرك است: «وَ لا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكاتِ حَتَّى یُۆْمِنَّ وَ لَأَمَةٌ مُۆْمِنَةٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِكَةٍ وَ لَوْ أَعْجَبَتْكُمْ وَ لا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِینَ حَتَّى یُۆْمِنُوا وَ لَعَبْدٌ مُۆْمِنٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِكٍ وَ لَوْ أَعْجَبَكُمْ؛[1] با زنان مشرك ازدواج نكنید، تا این كه ایمان بیاورند و كنیز باایمان از زن مشرك بهتر است، اگرچه آن زن مشرك (از لحاظ زیبایی) مایة شگفتی شما باشد و به مردان مشرك زن ندهید تا این كه ایمان بیاورند و بندة با ایمان از مرد مشرك بهتر است، اگرچه آن مرد مشرك مایة شگفتی شما باشد».

در ادامه حكمت این كه ازدواج با مشركان را حرام كرده است، بیان می كند: «أُولئِكَ یَدْعُونَ إِلَى النَّارِ؛[2] آنها به آتش دوزخ می خوانند».

چرا كه مسیر مشرك یك مسیر انحرافی است، مسیری است كه به ظلمت و تباهی و جهنم ختم می شود.

در مقابل آن ها مسیر افراد مۆمن بهشت، رحمت، مودت و غفران است: «وَ اللَّهُ یَدْعُوا إِلَى الْجَنَّةِ وَ الْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ»[3] در آیه شریفه، دعوت خداوند و مسیر او به جای دعوت و مسیر افراد مۆمن است، به جهت اینكه مۆمنین همه دعوت های آن ها، بلكه تمام شئون زندگی آن ها در مسیر خداوند متعال است. مسیر افراد مۆمن با مسیر افراد مشرك تفاوت اساسی و فاحشی دارد، مسیر فكری عقیدتی رفتاری آن ها مختلف است، چگونه با ازدواج كه یك وحدت و یگانگی لازم دارد و همراه با رحمت و مودت است، جمع شود.

بنابراین یگانگی و وحدت كه در ازدواج مطرح است با اختلاف عقیده و مذهب هرگز جمع نخواهد شد، نه تنها در دین و مذهب می بایست یكی باشند، در اخلاق هم می بایست، در یك مسیر باشند و در یك جهت حركت كنند.

به همین جهت است كه در روایات تأكید شده كه زن و مرد باید كفو یكدیگر باشند و كفو مۆمن را افراد مۆمن و با ایمان دانسته است.

از پیامبر اكرم ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ ، سۆال شد كه كفو چیست و چه كسانی كفو یكدیگر هستند؟ فرمود: «المۆمنون بعضهم اكفاء بعض»[4]

2. هم سنخ بودن در پاكدامنی:

از نظر قرآن كریم، طبع پاكی كه به گناهان آلوده نشده، طالب پاكی است؛ چنین طبعی جز مجذوب پاكی نمی شوند و جز پاكی را به خود جذب نمی كند: «الْخَبِیثاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَ الْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثاتِ وَ الطَّیِّباتُ لِلطَّیِّبِینَ وَ الطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّباتِ؛[5] زن های پلید برای مردهای پلید و مردهای پلید برای زن های پلید و زنان پاك برای مردان پاك و مردان پاك برای زنان پاكند»

مراد از خبیث بودن كه دسته ای از زنان و مردان را متصف به آن كرده است یا طیب بودن دسته دیگر، همان جنبه های عفت و ناموسی است و لاابالی بودن نسبت به تقیدات مذهبی، اخلاقی و ناموسی است این معنای اولی آیه است، امّا از نظر ملاك و علت معنای وسیعی دارد كه منحصر به آلودگی و پاكی جنسی نیست، بلكه هرگونه ناپاكی فكری، عملی و زبانی را شامل می شود.

3. تواضع، توبه، عبادت خداوند، اطاعت فرمان خدا:

قرآن كریم در سوره تحریم به شش وصف برای همسران خوب اشاره كرده و می فرماید: «مُسْلِماتٍ مُۆْمِناتٍ قانِتاتٍ تائِباتٍ عابِداتٍ سائِحاتٍ؛[6] همسرانی مسلمان، مۆمن، متواضع، توبه كار، عابد، اطاعت كنندة فرمان خدا...»

شخصی كه می خواهد خانه و خانواده مسلمان و با ایمانی را بنا نهد، باید قبل از هر چیز همسر مسلمان و پاكدامنی را جستجو كند وگرنه بنای خانواده مسلمان و ساختار جامعه اسلامی مدت ها به تأخیر می افتد و به زودی بنیان و اساس آن سست و ناپایدار و بسیار متزلزل و آسیب پذیر می گردد.

4. ایمان و عمل صالح:

«مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُۆْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً؛[7] هر كس (از مرد یا زن) كار شایسته كند و مۆمن باشد، قطعاً او را با زندگی پاكیزه ای حیات (حقیقی) بخشیم.»

5. تقوا:

«یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ؛[8] ای مردم! ما شما را از مرد و زن آفریدیم و شما را ملت ملت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یكدیگر شناسایی متقابل حاصل كنید، هر آینه گرامی ترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست»

امام صادق ـ علیه السّلام ـ ، در روایتی درباره همسر خوب می فرماید: هرگاه كسی از شما قصد ازدواج كرد، سزاوار است دو ركعت نماز بخواند و خدا را بخواند كه همسری عفیف و امین، بادیانت و متواضع و حافظ ناموس و اسرار... نصیب وی نماید»[9]

خلاصه آن كه، دین مبین اسلام، در انتخاب همسر فوق العاده توجه دارد و پیروان خود را به دقت و احتیاط لازم دعوت نموده است.

پی نوشت ها

[1]. بقره/221.

[2]. بقره/221.

[3]. بقره/221.

[4]. کلینی، محمد، کافی، بی جا، آخوندی، چاپ سوم، 1367، هـ ق، ج5، ص 337.

[5]. نور/26.

[6]. تحریم/5.

[7]. نحل/97.

[8]. حجرات/13.

[9]. طوسی، محمد، التهذیب، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365 هـ . ش، ج7، ص 407، باب 35، حدیث1.

جهت مطالعه بیشتر :

1. مسائل ازدواج و حقوق خانواده، علی اكبر بابازاده، دفتر تحقیقات و انتشارات بدر، 1378.

2. خانواده در قرآن، دكتر احمد بهشتی، مركز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1377.

3. زن در اندیشة اسلامی، مهدی مهریزی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1341.

4. تفسیر نمونه، آیت الله مكارم شیرازی و دیگران، ج 24، ص 279، دارالكتب الاسلامیة.

بخش قرآن تبیان

منبع : اندیشه قم