شهادت امام مظلوم

اما در ایران شهادت امام بیست و هشتم صفر است، همزمان با رحلت پیامبر اعظم صلی الله علیه و اله.

این مطلب به دلیل اختلاف روایت در این موضع است. دو قول برای روز شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام نقل شده است:

1. بیست و هشتم صفر؛ بر اساس نقل شیخ کلینی و شیخ مفید و شیخ طبرسی. رضوان الله علیهم

2. هفتم صفر ؛بر اساس نقل شهید اول ، کفعمی ، شیخ بهایی ، علامه مجلسی ، مرحوم صاحب جواهر ، شیخ کاشف الغطاء و محدث قمی. رضوان الله علیهم.

هر چند حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، موسس معظم حوزه علمیه قم، فقط هفتم صفر، برای امام مجتبی علیه السلام اقامه عزا می کردند و به امر ایشان در آن روز بازار هم برای اقامه عزا تعطیل می شده و الان هم در بیوت مراجع در قم روز هفتم صفر برای امام مجتبی علیه السلام روضه برپا می شود و درسهای حوزه تعطیل می شود. اما همچنان در تقویم رسمی کشور هفتم صفر روز ولادت امام موسی بن جعفر علیه السلام درج می شود که بنابر برخی پژوهش های انجام شده، ماه ولادت ایشان ذی الحجه است و هفتم صفر، ولادت آقا موسی بن جعفر سلام الله علیه نیست!

و اگر هم ولادت باشد نکته مهم این است که محرم و صفر ماه حزن اهل بیت علیهم السلام است و بسیاری از بزرگان ما تقیّد داشتند که در روز هفتم صفر مجلس روضه تشکیل شود و روضه امام مجتبی یا امام کاظم علیهماالسلام خوانده شود و تاکید می کردند این روزها حتی اگر تولد امام معصوم هم باشد، روز سرور نیست، روزهای اسارت اهل بیت امام حسین علیه السلام و ماه حزن است! و نکته جالب که برخی نقل می کنند این است که "چون ناصرالدین شاه تولدش در این روز بود و برای اینکه روز تولدش مصادف با شبِ وفات امام حسن مجتبی علیه السلام نباشد تا بتوانند جشن بگیرند، این دست کاری را در تقویم کرده اند." که در حد یک احتمال می شود پذیرفت، اما قابل تامل است.

چون واقعا تولد ناصرالدین شاه در همین روز بوده، ششم صفر و قبل از آن قول بیست و هشتم مرسوم نبوده و الان هم فقط منحصر به ایران است!

شهادت مظلومانه

وجود امام حسن علیه السلام بر معاویه گران بود و در راه رسیدن فرزندش، یزید، به قدرت مانعى بزرگ به شمار مى رفت، لذا تصمیم گرفت امام حسن علیه السلام را از میان بردارد.

از این رو در فكر چگونگى به شهادت رساندن امام بود و در نهایت از همان وسیله اى كه بسیارى از صحابه بزرگ رسول خدا صلی الله علیه و اله را به شهادت رسانده بود، استفاده كرد. معاویه به وسیله عسل آغشته به سمّ بسیارى از اصحاب پیامبر از جمله، مالك اشتر را در هنگام حركت به سوى مصر و برخى دیگر را مسموم كرده بود. ابن ابى الحدید در شرح نهج البلاغه مى گوید:

هنگامى كه معاویه خواست براى پسرش بیعت بگیرد، وجود حسن بن على علیهما السلام از هركس دیگر و مانع دیگرى، دشوارتر بود لذا سمّ فرستاد و آن حضرت را مسموم كرد. معاویه، جعده، دختر اشعث بن قیس (همسر امام) را فریب داد و به او وعده داد كه اگر سمّ را به خورد امام بدهد و امام را به شهادت برساند وى را به ازدواج پسرش یزید درآورد و صد هزار درهم به وى دهد. جعده سمّ را ـ ظاهراً به هنگام افطار ـ به حضرت خورانید و جگر امام را پاره پاره كرد:

از امام صادق علیه السلام نقل شده است كه فرمود:

اشعث بن قیس دستش را در خون امیرالمۆمنین علیه السلام آلود و دخترش جعده امام حسن علیه السلام را مسموم كرد و پسرش، محمد بن اشعث، شریك در خون امام حسین علیه السلام شد.

در روایات آمده است وقتى جنازه امام حسن علیه السلام را به جانب قبر رسول الله صلی الله علیه و اله مى بردند تا تجدید عهد نمایند بنى امیه و بنى مروان از هر سو گرد هم آمدند. عایشه نیز سوار بر استرى خاكسترى شد و به آنها پیوست و فریاد مى زد:

مالى و لكم تریدون ان تدخلوا بیتى من لا احبه. ما را با شما چه كار، آیا مى خواهید شخصى را به خانه من وارد كنید كه من او را دوست ندارم.

مروان گفت: چه بسا جنگى كه بهتر از شادى و آسایش است. آیا عثمان در دورترین نقطه مدینه دفن گردد ولى حسن نزد رسول خدا دفن گردد؟

نزدیك بود فتنه و درگیرى شدیدى بین بنى امیه و بنى هاشم روى دهد. اما امام حسین علیه السلام با توجه به سفارشى كه برادرش فرموده بود از درگیرى جلوگیرى كرد. عبدالله بن عباس نزد مروان رفت و به او گفت: اى مروان از هركجا آمده اى به همان جا برگرد. ما قصد نداریم كه حسن - علیه السلام - را كنار قبر رسول خدا به خاك بسپاریم، بلكه فقط براى تجدید عهد، او را به مزار جدش آورده ایم. اگر او وصیت مى كرد كه كنار جدش دفن كنیم، تو به خوبى مى دانستى كه عاجزتر از آن هستى كه ما را از این كار منع كنى.

سپس ابن عباس به عایشه گفت: وا سوتاه! تجملت، تبغّلت و ان عشت تفیّلت تریدین ان تطفئى نورالله و تقاتلین اولیاءالله ارجعى...

این چه رسوایى و بى شرمى است روزى سوار بر شتر شدى (و جنگ جمل را بر پا كردى) و امروز سوار بر استر، و اگر زنده باشى لابد روزى هم بر فیل سوار خواهى شد و فتنه دیگرى برپا خواهى كرد! مى خواهى نور خدا را خاموش كنى و با دوستان خدا بجنگى، برگرد...

امام حسین علیه السلام به بنى امیه و بنى مروان فرمود: به خدا سوگند اگر برادرم از من پیمان نگرفته بود كه در پاى جنازه اش خونى ریخته نشود، به شما شمشیر زدن را نشان مى دادم. شما همان كسانى هستید كه پیمانهایتان را درباره ما شكستید و به شرط هایى كه در مورد ما قائل شدید وفا نكردید.

امام حسن علیه السلام را در بقیع به خاك سپردند و اینك نیز بر اثر جنایت فرزندان بنى امیه مظلومانه و بى سرپناه و بى چراغ در قبرستان بقیع مى درخشد.

با شهادت امام حسن علیه السلام معاویه خوشحال گشت، وقتى ابن عباس را دید به او گفت: آیا خبر یافته اى كه حسن بن على مرده است؟ ابن عباس پاسخ داد: آیا براى همین مطلب تكبیر گفتى؟ معاویه گفت: آرى. ابن عباس گفت: به خدا كه مرگ او اجل تو را به عقب نخواهد انداخت و قبر او قبر تو را فراخ تر نخواهد كرد، مصیبتى كه اینك با شهادت او بر ما وارد شده به میزان مصیبتى است كه با فقدان سرور پیامبران و امام پرهیزگاران و سرور اوصیا گریبانگیر ما گردید.

منابع:

1-      بحار الانوار، ج 44، ص 134.

2-      منتهی الامال شیخ عباس قمی.

3-      شرح نهج البلاغه ابی الحدید.