تبیان، دستیار زندگی
دانش آموزان عزیز یکی از مهم ترین شاخص هایی که در یک موضوع تحقیق و پژوهش علمی مهم و تاثیر گزار است تشخیص متغیرهای آن است در حقیقت در یک تحقیق علمی برای پاسخ دادن به سوال های تحقیق و یا آزمون فرضیه ها، تشخیص متغیرها امری ضروری است. همان طور که...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

انواع متغیرهای پژوهش علمی

انواع متغیرهای پژوهش علمی

دانش آموزان عزیز! یکی از مهم ترین شاخص هایی که در یک موضوع تحقیق و پژوهش علمی مهم و تاثیر گذار است، تشخیص متغیرهای آن است. در حقیقت در یک تحقیق علمی برای پاسخ دادن به سوال های تحقیق و یا آزمون فرضیه ها، تشخیص متغیرها امری ضروری است.

همان طور که در مطالب پیشین گفته شد طرح سوالات پژوهشی برای انتخاب یک موضوع تحقیق و پژوهش علمی ضروری است این سوالات حتما باید به گونه ای باشد که در آن برای تدوین فرضیه و انجام آزمایش متغیرهایی وجود داشته باشد.

درباره مطالعات پژوهش، متغیرها عوامل تأثیرگذاری هستند که نقش و ارزش و میزان تأثیر آن ها ثابت نیست؛ اما در عین حال، می‌توان اثرگذاری آن ها را اندازه گرفت. از این رو، متغیرها عواملی هستند که بر پدیده‌ها و بر یکدیگر، تأثیر می‌گذارند؛ ولی ارزش و میزان تأثیرشان ثابت نیست و نقش آن ها، پایدار نیست؛ اما قابل اندازه‌گیری هستند. بعد از شناسایی متغیرهای تحقیق که سنگ بنای پژوهش اند، چون اندازه‌گیری آن ها به یک صورت ممکن نیست، لزوم پرداختن به مقیاس‌ها ضروری می‌شود.

شما دانش آموزان عزیز در تهیه پرسشنامه ها و مصاحبه ها و یا تدوین آزمایشات برای آزمون فرضیه باید حتما متغیرها و انواع « ها را به خوبی بشناسید.

متغیرها از نظر ماهیت عملکرد در فرایند تحقیق به دسته های متغیر مستقل، متغیر وابسته، متغیر تعدیل کننده و متغیر مداخله گر تقسیم می شوند که در مطالب بعدی به آن ها می پردازیم.

همچنین به طور کلی متغیرها را از نظر ماهیت مقادیری که می پذیرند می توان به دو دسته تقسیم کرد:

1-   کیفی 

2-  کمی

متغیرهای کیفی را متغیرهای مقوله ای نیز می نامند که شامل حالت های گوناگون یک ویژگی است . اندازه این متغیر ها را نمی توان به شكل ریاضی و آماری نشان داد ، به عبارتی در این متغیر ها اعداد جنبه ریاضی و كمی ندارند. بلكه به عنوان كد و نشانه استفاده می شوند. متغیر هایی مثل  جنس، شغل ، میزان تحصیلات ، گرایشات سیاسی ، مذهب، شغل و .... این متغیر ها خود به چند دسته قابل طبقه بندی هستند.

انواع متغیرهای پژوهش علمی

الف ) متغیر اسمی: متغیری كه اجزای آن به صورت سلسله مراتب قابل درجه بندی و تفكیك نیست. مثل : جنس، شغل، شركت در انتخابات. این  نوع متغیرها براساس یك ملاك طبقه بندی می شوند. مثلا در جنسیت، افراد فقط در دو طبقه زن و مرد قرار می گیرند. یا در چند طبقه قرار می گیرند.

ب) متغیر رتبه ای یا ترتیبی:  متغیری كه اجزاء آن قابل مدرج كردن به صورت ترتیبی باشد. مثل سطح تحصیلات، میزان رضایت فرد از یك موضوع یا میزان گرایش افراد به یك پدیده ( كاملامخالف، مخالف، بی تفاوت ، موافق، كاملا موافق).

متغیرهای کمی متغیرهایی هستند که برای اندازه گیری آن ها می توان اعداد را به وضعیت آزمودنی و بر طبق قاعده ای معین منتسب کرد. این گونه متغیرها خود به دو دسته تقسیم می شوند:

الف) متغیرکمی پیوسته : متغیری است که بین هر دو مقدار متوالی آن، مقادیر بی شماری وجود دارد مانند بهره هوشی، قد و وزن

ب) متغیر کمی گسسته : متغیری است که بین هر دو مقدار متوالی آن، نمی توان مقدار دیگری را پیدا نمود. مانند تعداد فرزندان

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان

تهیه: الناز فطیرخورانی

تنظیم: اعظم اژدری

مطالب مرتبط:

پرورش، پژوهش و اکتشاف

بهبود کیفیت یادگیری

تسهیل کسب مهارت های پایه