تبیان، دستیار زندگی
كه بتوانند در زمینه كار خودشان ، افراد شاخصی شوند . تبیان : لطفاً بیوگرافی خود را برای مخاطبین سایت اینترنت تبیان بفرمائید . من به سال 1316 ه . ش در قصر شیرین متولد شدم . تحصیلات ابتدایی  و متوسطه را در كرمانشاه گذراندم ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نخبگان كسانی هستند كه بتوانند در زمینه كار خودشان ، افراد شاخصی شوند .

تبیان : لطفاً بیوگرافی خود را برای مخاطبین سایت اینترنت تبیان بفرمائید .

من به سال 1316 ه . ش در قصر شیرین متولد شدم . تحصیلات ابتدایی  و متوسطه را در كرمانشاه گذراندم . سپس به تهران آمدم و در رشته ی  كشاورزی دانشگاه تهران مشغول تحصیل شدم . پس از اخذ مدرك كارشناسی ، در سال 1341 برای ادامه تحصیل از طرف دولت ( به حكم قانون شاگردان ممتاز ) عازم آمریكا شدم  و از دانشگاه كالیفرنیا مدرك كارشناسی ارشد را در رشته ی  كشاورزی گرفتم  و در سال 1346 درجه  دكتری ژنتیك  و اصلاح را از همان دانشگاه اخذ كردم . سپس به ایران بازگشتم و به عنوان استادیار اصلاح نباتات در دانشگاه تهران مشغول تحصیل شدم . پس از چند سال به دانشگاه ایلینویز آمریكا رفتم و دوره فوق دكترا را گذراندم . در سال 1358 همزمان با تدریس در دانشگاه ، معاون تحقیقاتی و آموزشی وزارت كشاورزی شدم . در سال 1362 هم به ریاست دانشگاه تهران درآمدم . عضو پیوسته فرهنگستان علوم نیز هستم . تحقیقات و مطالعاتی هم داشته ام كه نتیجه آن چند كتاب و مقاله های متعددی است كه در نشریات معتبر زراعی بین المللی و داخلی چاپ شده است .

تبیان : لطفاً درباره ی  تاریخچه اصلاح نباتات توضیحاتی بفرمائید .

اصلاح نباتات یكی از علوم قدیمی است كه قبل از كشف علم ژنتیك ، هنر محسوب  می شد . افرادی بودند كه نباتات  مختلف را بررسی می كردند و با انتخاب نمونه هایی ، آنها را از لحاظ كمّی و كیفی اصلاح می نمودند . پس از كشف اصول علم ژنتیك ، این علم ، اساس اصلاح نباتات شد ؛ از آن زمان به بعد ، اصلاح نبات به عنوان علم مورد توجه قرار گرفت . در ایران هم اصلاح نباتات سابقه ای تقریباً قدیمی دارد . از حدود هفتاد سال پیش در ایران اصلاح گیاهان مختلف شروع شد و به تدریج توسعه پیدا كرد . به طوری كه هم اكنون یكی از رشته های علمی دانشگاهی است .

تبیان : در حال حاضر عمده ترین مشكلی كه در زمینه اصلاح نباتات وجود دارد ، چیست ؟

خوشبختانه مسئله اصلاح نباتات از ابتدا مورد توجه محققین و مسئولین بوده و كارهای ارزنده ای هم در این زمینه صورت گرفته است . اگر چه كار تحقیقات اصلاح نباتات مانند سایر بخش های تحقیقاتی نیاز به توجه بیشتر دولت ، بودجه ، امكانات و نیروی انسانی مجرب تر دارد .

تبیان : لطفاً پیرامون شبكه بین المللی حفاظت ذخایر ژنتیكی توضیح بفرمائید .

بزرگترین ثروت هركشوری ، ذخایر ژنتیكی آن است . یعنی ارزش آن از ذخایر مانند طلا  و نفت هم بیشتر است . این ذخایر ژن هایی دارند كه بسیار با اهمیت اند . مثلاً اگر گیاهی مبتلا به بیماری ویروسی شود ، با جستجو در این ذخایر ژنتیكی ، نمونه ای كه ژن مقاوم به آن بیماری را داشته باشد ، پیدا می كنند و به رقم یا ارقام تجارتی به دست زارعین می دهند تا كشت كنند . به این ترتیب از وارد شدن صدمه به محصول آن گیاه جلوگیری می كنند . برای همین در دنیا ، توجه بسیاری به حفظ  و ارزیابی این ذخایر می شود . در ایران هم از قدیم این نمونه ها جمع آوری و نگهداری می شده است . ولی به طور رسمی از حدود پانزده سال پیش آنتی ژن گیاهی در مؤسسه ی اصلاح و تولید نهال و بذر وزارت كشاورزی تهیه شد .

تبیان : تغییرات ژنتیكی چگونه ایجاد می شود ؟

اساس تغییرات ژنتیكی ، جهش است . ولی عوامل مهمی وجود دارند كه این تغییرات را ایجاد می كنند ؛ از جمله " دورگ گیری"  كه بین ارقام مختلف ، باعث ایجاد تنوع ژنتیكی می شود .

تبیان : لطفاً در مورد ترانسفورماسیون یا مهندسی ژنتیكی توضیحاتی بفرمائید .

ترانسفورماسیون كه معادل فارسی آن " تراریختی " است ، به معنای ایجاد تغییر در یك موجود زنده است . اولین بار در سال 1944  سه محقق آمریكایی موفق به كشف این پدیده در باكتری ها و كشف ماده ژنتیكی شدند . سال ها بعد ، از این پدیده برای تغییر دادن وضعیت ژنتیكی گیاه و دام استفاده شد . در كشاورزی یك ژن مفید را از یك گیاه می گیرند و به گیاه مورد نظر خود منتقل می كنند كه به این عمل ، تراریختی می گویند .

تبیان : منظور از نقشه ژنتیكی چیست ؟ این نقشه چه كمكی به اصلاح نباتات می كند ؟

نقشه ژنتیكی ، ژن های مختلف یك گیاه  و جای آنها را روی كروموزوم ها  مشخص می كند. در اصلاح نباتات ما با استفاده از این نقشه ، محل ژن هایی كه كیفیت بهتری را دارند شناسایی می كنیم  و از آنها برای اصلاح یك گیاه خاص یا صفات خاص استفاده می كنیم .

تبیان : تعریف شما از نخبه چیست ؟

نخبگان افرادی هستند كه توان فكری و عملی این را دارند كه خدمتی به مردم ارائه دهند . البته نخبه را در زمینه های مختلف می توان تعریف كرد . اما از بُعد علمی ، نخبه كسی است كه با توجه به هوش و ذكاوت  و علاقه ی خاصی كه دارد ، بتواند عملی ،  كشفی و یا كوششی برای بهبود وضع جامعه انجام دهد .

تبیان : لطفاً در پایان، نظرتان را راجع به سایت اینترنتی تبیان بفرمائید .

به نظر می رسد هدف این سایت ارائه ی  خدمات در بخش های مختلف علمی ، سیاسی ، اجتماعی ، معارف اسلامی  و ... است كه به نظر من می تواند بخشی از مشكلات مردم را رفع كند و به بسیاری از سئوال های مردم پاسخ دهد. این به نوبه خود ، خدمت بسیار بزرگی به جامعه است .

nokhbegan@tebyan.net