آزادی و تعلیم و تربیت(١)

شاید در هیچ آیین و مکتبی به اندازه آیین مقدس اسلام، نتوانیم جلوه های آزادی را بیابیم. شعار اساسی اسلام در این خصوص آیه زیبای « لااکراه فی دین » است، که در انتخاب این روش یا این دین هیچ گونه اجباری درکار نیست، راه رشد از ضلالت وگمراهی روشن شد.

از دستورات بسیار جالب که می تواند برای ما مسلمانان بسیار آموزنده و نجات دهنده باشد یکی این است که خداوند به رسول گرامی اسلام می فرماید:

وَ اِن‏‏‏ْ اَحَدٌ مِنَ المشرکین اسْتجارَکَ فَاَجِرْهُ حَتّی یَسْمَعَ کَلامَ الله ثُمَّ اَبلِغْهُ مَأمَنَه

اگر کسی ازمشرکان به پناه تو آمد، از او استقبال کن و دستورات اسلام را برای او بازگو کن تا فهم کند. سپس او را به محل امن خود برسان.

این گونه آزادی که اسلام منادی آن بوده است در هیچ نقطه ای از عالم یافت نمی شود.

مشورت هایی که خود رسول خدا(ص) با مردم می کرد و به نظر ایشان احترام می نهاد، در تاریخ بی نظیر است، کندن خندق در اطراف شهر به پیشنهاد سلمان فارسی، به تن کردن لباس رزم در جنگ احد به پیشنهاد جوانان شهر مدینه و ده ها نمونه دیگر نشان می دهد که با آزادی هایی که پیامبر عظیم الشأن اسلام به مردم می داد، می خواست ایشان رشد و تعالی فکری و روحی داشته باشند وی مسلمانان را آزاد اندیش بار می آورد، در زمان خلفای راشدین نیز همین سیره به نحو أحسن در روش حکومت ایشان دیده می شد، خلیفه اول به طور رسمی از مردم خواست که به دقت رفتار او تحت نظر داشته باشند و اگر موردی اشتباه در کار وی مشاهده کردند اعلام نمایند.

بر این اساس باید متفکران و اندیشمندان جامعه حاصل تجربیات و تحقیقات خود را بیان کنند تا سیاست گزاران جامعه از آن ها بهره مند گردند.

می دانیم مسأله تعلیم و تربیت بزرگ ترین مسأله جامعه است به طوری که ممالک مترقی، ترقی و تعالی خود را مرهون داشتن آموزش و پرورش مترقی می دانند و ممالک عقب مانده نیز به این دلیل عقب افتاده اند که فعالیت دستگاه تربیتی آنان ضعیف و هماهنگ با سایر دستگاه ها نبوده است.

کانت می گوید: در جهان دو کار مهم در پیش روی بشر قرار دارد که یکی از آن ها تعلیم و تربیت است و دومی حکومت، بعد خود او توضیح می دهد، دومی هم که حکومت باشد در حقیقت نوعی آموزش و تعلیم و تربیت مردم است، حاکم از مردم کارهایی را می خواهد که انجام دهد و بر عکس از کارهایی ایشان را نهی می کند، پس تعلیم و تربیت اساسی ترین کار در زیر آسمان است.

مرکز یادگیری سایت تبیان - گردآوری: ستاره نوربخش

تنظیم: مریم فروزان کیا