کودکان حواس‌پرت در مدرسه(١)
جام جم آنلاین:
در حالی که سایر دانش‌آموزان پشت میزهای خود و در سکوت کامل مشغول انجام تکلیفشان هستند او در صندلی خود مرتب تکان می‌خورد، مدادش را به زمین می‌اندازد، از پنجره بیرون را نگاه می‌کند، بعد ناگهان با صدای بلند با همکلاسی‌اش حرف می‌زند ولی او جوابش را نمی‌دهد.
بیشتر بچه‌ها حاضر به بازی با او نیستند زیرا او حاضر نیست مقررات بازی را رعایت کند و اغلب با دوستانش با خشونت برخورد می‌کند؛ وسایلش همیشه نامرتب است و اغلب کتاب و لوازمش را گم می‌کند.
او یکی از 3 تا 5 درصد کودک دبستانی مبتلا به اختلال کمبود توجه ـ بیش‌فعالی (ADHD) است. پسرها 5 تا 10برابر بیشتر از دخترها به این اختلال مبتلا می‌شوند.
انواع اختلالات در کودکان
نوع غالبا بی‌توجه، نوع غالبا بیش‌فعال (تکانشگر) و نوع مرکب؛ کودکان مبتلا به نوع اول بیش‌فعالی در توجه و د‌قت و تمام کردن کارها مشکل دارند و کودکان حواس‌پرت و آشفته‌ای هستند، محققان د‌ریافته‌اند که این کودکان در انجام کارهای تحصیلی نیز مشکل دارند.
در نوع بی‌توجهی، کودک بیشترین مشکل را در نگهد‌اری توجه و تمرکز دارد. به نظر می‌رسد که او هیچ توجهی به صحبت‌های طرف مقابل نمی‌کند، در اتمام کارهایش حتی آن کارهایی که خود‌ش دوست دارد، مشکل دارد، به جزئیات بی‌توجه است، هنگام بازی یا انجام تکالیف تمرکز کافی ند‌ارد، وسایل خود را مد‌ام گم می‌کند یا در خانه و مدرسه جا می‌گذارد. د‌ختران بیشتر از پسران به این نوع اختلال دچار می‌شوند.
در نوع پرتحرکی، کودک بسیار پرتحرک بوده وعمد‌تاً د‌ست به کارهای خطرناک ازجمله بازی با وسایل برقی، بالا رفتن از د‌یوار یا کمد‌‌ها و... می‌زند، پرحرف است، رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می‌د‌هد، د‌ائماً می‌خواهد جلب توجه کند، سر جای خود مد‌ام وول می‌خورد، حرکت‌های بیجا از خود نشان می‌د‌هد، با د‌ست‌هایش زیاد بازی می‌کند، برای انجام هر کاری عجله دارد و همیشه در حال د‌وید‌ن است. این نوع اختلال بیشتر در پسران دیده می‌شود. در نوع مرکب کودک هم نسبت به اطراف بی توجه است و هم از پر تحرکی برخوردار است.
نشانه‌های ابتلا به اختلال کمبود توجه ـ بیش‌فعالی
کودکان مبتلا به این اختلال نمی‌توانند بیش از چند دقیقه با یک تکلیف به سر برند، آن ها معمولاً مقررات را نادیده می‌گیرند و در صورت ناکامی، واکنش خصمانه نشان می‌دهند؛ هوش این کودکان عادی است، اما در تکالیفی که به توجه مستمر نیاز دارند ضعیف عمل می‌کنند.
آن ها فعالیت حرکتی بیش از اندازه‌ای دارند، به همین دلیل والدین و معلمان را خسته می‌کنند و سایر کودکان را می‌رنجانند.
انجام کارهای خطرناک بدون آن که به پیامد آن ها فکر کند، رفتارهای آزاردهنده، نافرمانی و عدم همکاری، خودآزاری (کندن مو و پوست خود، تصادف کردن به میزانی بیش از دیگران، داشتن عزت‌نفس پایین و احساس ناکامی، نشان دادن بسیاری از مشکل‌های خود حتی در خواب (تکان‌خوردن پیاپی و جابه‌جا شدن)، داشتن مشکل‌های اجتماعی مانند گوشه‌گیری یا پرخاشگری، اختلال‌های زبان و گفتار، اختلال در خواندن و نوشتن، مشکل سازگاری در موقعیت‌های جدید، نارسایی‌های شناختی، اختلال‌های خلقی و افسردگی از دیگر نشانه‌های کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه ـ بیش‌فعالی است.
دکتر کتایون خوشابی، فوق‌تخصص روانپزشکی کودکان در مورد اختلال بیش‌فعالی کودکان می‌گوید:
این متخصص روانپزشکی کودکان معتقد است که این کودکان با ورود به مدرسه بیشتر مسأله‌دار می‌شوند؛ چون کودکان پرتحرک برای نشستن سر کلاس مشکل دارند، بسته به شدت اختلال معمولاً یک یا دو زنگ اول را تحمل می‌کنند و بیشتر در ساعات نزدیک به ظهر بی‌قراری و پرتحرکی نشان می‌دهند، به عناوین مختلف سر جایشان تکان می‌خورند، با همکلاسی‌های خود صحبت می‌کنند یا درخواست مکرر برای بیرون رفتن از سر کلاس را دارند.
نقش تغذیه در بیش‌فعالی
شکر و چاشنی‌های غذا علائم بیماری را تشدید می‌کنند. برخی محققان معتقدند که حساسیت‌های غذایی، مسمومیت با فلزات سنگین، رژیم غذایی کم‌پروتئین، کمبود مواد معدنی، اسیدهای چرب ضروری، اختلالات تیروئیدی و کمبود ویتامین‌ها خصوصا ویتامین‌های گروه B از عوامل خطر ایجاد اختلال بیش‌فعالی هستند. کمبود منیزیم هم می‌تواند علائم روانی زیادی از قبیل افسردگی، اضطراب، بی‌قراری و تحریک‌پذیری ایجاد نماید. به نظر می‌رسد که کودکان مبتلا به این بیماری دچار کمبود مواد معدنی مثل منیزیم، روی و آهن باشند.
مرکز یادگیری سایت تبیان - نویسنده: الهام طباطبایی
تهیه: ستاره نوربخش - تنظیم: مریم فروزان کیا
