ماهی را از سبد غذایی حذف نکنید

بوی ماهی به ذائقه افراد بستگی دارد و اغلب کسانی که مرتب ماهی می‌خورند، دیگر طعم و بو برایشان ملاک سنجش و ارزش نیست و ماهی را فقط برای کسب مواد مغذی‌اش مصرف می‌کنند.

جنوبی‌ها می‌گویند اگر کسی ماهی جنوب را خورده باشد دیگر ماهی شمال برایش لطفی ندارد، اما شمالی‌ها عقیده دیگری دارند. آن‌ها می‌گویند ماهی جنوب به خاطر بوی زهمی (نامطلوبی) که دارد، دلچسب نیست. اما کدام‌یک درست می‌گویند؟

تحقیقات نشان داده است استان‌هایی که در مجاورت دریا قرار دارند از مصرف‌کنندگان اصلی آبزیان محسوب می‌شوند. در بین استان‌های شمالی کشور، گیلان، مازندران و گلستان و در میان استان‌های جنوبی، بوشهر، هرمزگان و خوزستان قهارترین ماهی خوران کشور شناخته شده‌اند.

اما چرا سرانه مصرف ماهی در کشور پایین است؟

پاسخ این سوال هم ساده است. از آنجا که خوردن ماهی به دلیل داشتن استخوان‌ها و تیغ‌های ریز و درشت، برای کودکان و سالمندان آسان نیست و به دلیل بوی زهم، ذائقه ایرانی آن را نمی‌پسندد و از همه مهم‌تر، در مقایسه با گوشت مرغ قیمت بالاتری دارد، بیشتر خانواده‌ها ترجیح می‌دهند آن را از سبد خرید خانوار حذف کنند.

اما باید بدانید و آگاه باشید ماهی از نظر ویژگی‌های تغذیه‌ای با مرغ و گوشت قرمز قابل مقایسه نیست و مصرف دو تا سه بار آن در هفته توصیه می‌شود، اما در میان ماهی‌های آزاد و پرورشی، پرچرب و کم‌چرب و ماهی‌های شمال و جنوب کدام یک مناسب‌تر است؟

خانم‌های باردار ماهی آزاد نخورند

گونه‌های مختلف ماهی‌هایی که آزادانه در دریا رشد کرده و از املاح دریا و موجودات ریزی به نام فیتوپلانکتون‌ها تغذیه می‌کنند، در مقایسه با ماهی‌های پرورشی که در حوضچه‌ها محبوس و با مواد مصنوعی تغذیه می‌شود، امگا-3 بیشتری داشته و ریزمغذی‌ها و کیفیت پروتئینی بالاتری دارد، اما موضوع مهم آن است كه آب دریا به دلیل آلودگی‌های محیطی، حاوی میزان بالای جیوه و سمومی است که به راحتی وارد گوشت ماهی می‌شود و مصرف زیاد و مستمر آن برای نوزاد خانم‌های شیرده و جنین زنان باردار و همچنین بیماران مبتلا به ناراحتی‌های عصبی و افسردگی، موجب تضعیف سیستم عصبی بدن می‌شود.

در صورت خرید ماهی تازه شمال هم بلافاصله محتویات شکم و آبشش‌های آن را تخلیه کنید و به یاد داشته باشید ماهی‌هایی که به صورت شکم‌پر نگهداری می‌شود، می‌تواند با تولید ماده‌ای حساسیت‌زا به نام هیستامین برای مصرف‌کننده مخاطره‌آمیز شود.

ماهی پرورشی را از اماکن معتبر خریداری کنید

اما چرا گوشت برخی ماهی‌های پرورشی بوی خزه یا لجن می‌دهد؟ بیشتر ماهی‌های پرورشی در تراکم بالا و در استخرهای کوچک رشد می‌کنند. این مکان‌ها باید از سوی پرورش‌دهندگان با ترکیبات خاصی ضدعفونی شود تا انگل‌های بیماری‌زا نابود و محیط استخر عاری از خزه و ترکیبات نامطبوع شود. حال اگر به بهداشت این محیط رسیدگی نشود، به تدریج محیط زندگی ماهی آلوده و متعفن شده و به دلیل آن‌که بافت ماهی، چرب و تغذیه آن از آب صورت می‌گیرد، به تدریج گوشت آن بدبو می‌شود. البته این را هم بدانید كه مصرف بیش از حد داروها و مواد شیمیایی، گوشت ماهی‌های پرورشی را مسموم و غیرقابل مصرف می‌کند.

ماهی‌های پرچرب غنی از امگا 3 و ویتامین D

برخی ماهی‌ها بوی زهم می‌دهند و به دلیل آن‌که ذائقه خانواده‌های ایرانی آن را نمی‌پسندد، از سبد غذایی خانوار حذف می‌شود، اما باید بدانید ماهی‌هایی که بوی زهم می‌دهند، اغلب پرچرب بوده و غنی از اسیدهای چرب امگا-3 است.

این ماهی‌ها با توجه به نوع تغذیه و وجود اسیدآمینه‌ای به نام بیوژن (عامل ایجاد بوی ماهی) و به دلیل چربی غیراشباع بالا در گوشت شان بوی آب دریا، خزه یا جلبک‌ها را در خود نگه داشته و این همان عاملی است که موجب بوی زهم ماهی می‌شود.

پس اگر به فروشگاه شیلات رفتید و انواعی از ماهی‌های بدبوی جنوب یا اقیانوسیه به شما معرفی شد، بدانید سرشار از امگا 3، ید، سدیم و ویتامین D است، قابلیت هضم راحتی دارد، در مقایسه با سایر گوشت ماکیان بافت پیوندی تردتری داشته، راحت‌تر هضم می‌شود و مصرف آن برای سالمندانی که مشکلات گوارشی دارند، مفید و به دلیل ید فراوان برای تنظیم ترشح غده تیروئید مۆثر است.

اگر هم تمایل به خرید ماهی شمال دارید، آگاه باشید انواع پرچرب آن علاوه بر امگا 3، سرشار از کلسیم و فسفر بوده و به خصوص انواع ماهی‌های ریزی همچون کیلکا و ساردین که به همراه پوست و استخوان مصرف می‌شود، در دوران یائسگی و بلوغ که نیاز بدن به جذب کلسیم بیشتر می‌شود مفید است.

اگر قصد خرید ماهی‌های جنوب را دارید، حتماً آن‌ها را به صورت منجمد و در بسته‌بندی‌های بهداشتی که دارای تاریخ صید و مصرف است، انتخاب کنید.

پژوهشگران دانشگاه هاروارد دریافته‌اند سطح جیوه و دیگر سموم شیمیایی در گوشت ماهی‌های ریزجثه، پایین‌تر از ماهی‌های بزرگ‌جثه است. بنابراین بچه‌های زیر 12 سال و خانم‌ها در دوران بارداری و شیردهی برای مصرف بیشتر ماهی و جذب کمتر جیوه، بهتر است هفته‌ای دو وعده از ماهی‌های ریزجثه و میگو به صورت پخته میل کرده و از مصرف ماهی‌های بزرگ و شکاری خودداری کنند.

ماهی‌های اقیانوسیه به باروری مردان کمک می‌کند

یک بررسی جدید نشان داده است اسید دکوزوهگزانوییک یا DHA که نوعی اسید چرب امگا-3 است و میزان آن در ماهی آب‌های سرد اقیانوسیه و جلبک‌ها بالاست، برای رشد سلول‌های مغز و چشم و باروری مردان مفید است.

میگو، گران اما پرخاصیت

می‌گویند میگو نوعی آبزی خوش‌خوراک است، اما هرکسی طعم آن را نمی‌پسندد. البته اگر با آرد و ادویه‌جات مناسب طعم‌دارشود تا حدودی دلچسب می‌شود.

این آبزی در مقایسه با گوشت‌قرمز و مرغ، کالری کمتری دارد و پروتئین آن حاوی تمام اسیدهای آمینه ضروری برای رشد است. گوشت آن راحت هضم می‌شود و علاوه بر اسید چرب امگا-3، منبع غنی از ویتامین‌های A، B12، E و D است و سلنیوم عنصر منحصر به فرد آن است که مانع آسیب به سلول‌ها شده و از تکثیر تومورهای سرطانی به طرز چشمگیری جلوگیری می‌کند.

البته باید بدانید میگو نسبت به سایر آبزیان کلسترول بالایی دارد و به دلیل مواد پروتئینی، برای مبتلایان به نقرس و اسیداوریک بالا محدودیت مصرف دارد.

بد نیست بدانید «لابستر» که گاهی با نام آن در ماهی فروشی‌ها یا رستوران‌ها مواجه می‌شویم، نوعی شاه‌میگوست که ساختمان و شکل بدن آن مانند میگو، اما جثه درشت‌تری داشته و تنومندتر از خرچنگ است. گران‌ترین و مدرن‌ترین آبزی بوده و اغلب به صورت زنده عرضه می‌شود و خواص آن با گوشت میگو برابری می‌کند.

تازه یا منجمد، به هر حال ماهی بخورید

اگر قصد خرید ماهی‌های جنوب را دارید، حتماً آن‌ها را به صورت منجمد و در بسته‌بندی‌های بهداشتی که دارای تاریخ صید و مصرف است، انتخاب کنید. در صورت خرید ماهی تازه شمال هم بلافاصله محتویات شکم و آبشش‌های آن را تخلیه کنید و به یاد داشته باشید ماهی‌هایی که به صورت شکم‌پر نگهداری می‌شود، می‌تواند با تولید ماده‌ای حساسیت‌زا به نام هیستامین برای مصرف‌کننده مخاطره‌آمیز شود.

جام جم