هرکسی کار خودش، بار خودش
همچنان که در جامعه ای بزرگ مسۆولیتها کارساز است و انجام درست آن جامعه را سامان می بخشد. در خانواده هم احساس مسۆولیت و انجام درست و به موقع آن خانواده را که جامعه ای کوچک و مقدس به شمار می رود. به سوی فلاح و رستگاری رهنمون می گردد. برای رسیدن به این مهم در آغاز باید جایگاه افراد مشخص شود؛ چون مسۆولیت زمانی معنا می یابد که وظیفه و جایگاه فرد مسۆول مشخص شده باشد. همان طور که هیچ فردی بدون وظیفه نیست، هیچ یکی از افراد هم همه وظایف را ندارند. دوم این که باید مسۆولیتها تقسیم شود.
فرض کنید در خانواده ای هستید که هیچ‌کس غذا نمی پزد، هیچ‌کس سفره را نمی اندازد و... در این خانواده با وجود حضور افراد آن در خانه، هیچ‌کس نیست که کارها و امورات روزمره زندگی را انجام دهد. مادر خانواده به کارهای شخصی اش می پردازد، پدر حتی رختخواب خود را جمع نمی کند، فرزندان کارهای شخصی شان را انجام نمی دهند و... بی نظمی از سر و روی این خانه و خانواده می بارد.
در مورد دوم خانواه ای را فرض کنید که باز هم اعضای آن هیچ کاری نمی کنند و فقط به هم می ریزند، اما در این بین یک نفر مثلاً مادر خانواده است که همه‌ی کارها را انجام می دهد. او رختخواب اعضای خانواده را جمع می کند، غذا می پزد، لباس می شوید، خرید بیرون را انجام می دهد، علاوه بر این‌ها بیرون از منزل هم کار کرده و خرج زندگی را تأمین می کند و... در این خانواده همه‌ی کارها را یک نفر انجام می دهد. این خانواده نیز یک خانواده‌ی تایید شده و نرمال محسوب نمی شود، چراکه بار همه ی اعضای خانواده بر دوش یک نفر است.
حال خانواده ای را فرض کنید که مادر غذا می پزد، پسر نان می خرد، دختر ظرف‌ها را می شوید، پدر سرکار می رود و تأمین معاش خانواده را بر عهده دارد و... این خانواده ای است که از همه نظر مورد تأیید واقع می شود، چراکه هر کس وظایف مربوط به خود را انجام می دهد.
با مقایسه این سه خانواده با هم پی به اهمیت تقسیم وظایف و مسوولیت پذیری اعضای خانواده می بریم. اما در این‌جا این سۆال مطرح می شود که مسوولیت‌پذیری به چه معناست؟
مسوولیت پذیری یعنی به عهده گرفتن وظایف خود و انجام دادن درست و به موقع آن‌ها. این مسۆولیت پذیری نیز مانند همه‌ی مهارت های دیگر از خانواده آغاز می شود. خانواده است که سنگ بنای این مهارت را در وجود اعضای خود قرار می دهد. مسۆولیت پذیری در خانواده یعنی هر یک از افراد خانواده به درستی محدوده‌ی وظایف، اختیارات و عملکرد خود را بشناسد و مطابق با آن عمل نماید. اگر غیر از این باشد تداخل و بی نظمی به وجود می آید و این تداخل و بی نظمی باعث می شود تا فرد وظایف خود را بر عهده‌ی دیگران بگذارد و از انجام آن‌ها سر باز زند.
خانواده‌ی سالم خانواده ای است که ساختار و عملکرد مناسبی داشته باشد، هر یک از اعضای آن در جایگاه مناسبی باشند، وظایف خود را بشناسند و مسۆولیت هر یک از اعضا مشخص باشد. یعنی پدر وظایف مربوط به خود را انجام دهد، مادر همین طور و هر یک از فرزندان نیز وظایف خود را انجام دهند و در پیشبرد امورات منزل نقشی ایفا کنند. چراکه مسۆولیت زمانی معنا پیدا می کند که وظیفه و جایگاه فرد مسۆول مشخص شده باشد. در این حالت است که خانواده بهترین کارکرد را دارد و همه ی کارها بر گردن یک نفر نمی افتد.
مسۆولیت‌پذیری در خانواده به سه دسته تقسیم می شود
1- مسۆولیت همسری: در این نوع مسۆولیت حق و حقوق زن و شوهر و وظایفی که هر یک از آن‌ها در قبال دیگری دارد مد‌نظر است. برخی از این حقوق زن که وظیفه‌ی شوهر محسوب می شود، عبارت است از: مهیا کردن امکانات زندگی، احترام به همسر، تأمین آسایش او و... برخی از این حقوق مرد که وظیفه‌ی زن محسوب می شود نیز عبارت است از: احترام به شوهر، تأمین آرامش زندگی و...
2- مسۆولیت والدینی: حقوقی که فرزند بر پدر و مادر خود دارد و والدین وظیفه دارند که به این حقوق احترام گذاشته و آن‌ها را رعایت کنند. از اولین این حقوق که همان انتخاب نام نیکو است، می توان شروع کرد و به وظایف دیگری مانند تربیت صحیح، آشنا نمودن کودک با اجتماع و ایجاد آمادگی برای وارد شدن به آن، در اختیار گذاشتن امکانات تحصیل، تأمین روزی پاک و حلال و....
3- مسۆولیت فرزندی: این مسۆولیت معمولاً زمانی که فرزند کودکی را پشت سر می گذارد، نمود پیدا می کند. این‌که با پیر شدن پدر و مادر به آن‌ها احترام گذاشته و مواظب‌شان باشد، حفظ احترام آن‌ها در همه شرایط. مادر و پدر وظیفه دارند که مسۆولیت‌پذیری را به فرزندان‌شان آموزش دهند. فرزندان باید از همان سنین کودکی یاد بگیرند که اگر وسائل بازی را روی زمین پخش کردند، خودشان باید آن‌ها را جمع کنند و نباید فراموش کرد آموزش مسۆولیت‌پذیری به فرزندان از سن کودکی و با همین مسائل ساده شروع می¬شود. آن‌ها باید مسۆولیت خطاها و اشتباهات خود را بر عهده بگیرند و بدانند که اگر مثلاً خسارتی هر چند کوچک به کسی وارد کرده اند، باید آن را جبران کنند و....
افراد مسۆولیت‌‌پذیر معمولاً افراد قابل اعتمادی هستند و در جامعه نیز تأثیرگذار‌اند، پس خوب است که این مهارت بزرگ زندگی را تمام و کمال یاد گرفته و از آن در امور زندگی خود بهره جوییم.
فرآوری : داودی
بخش خانواده ایرانی تبیان
منبع :کتاب به رنگ آسمان .سید محسن میرباقری.
مطالب مرتبط:
