راهی برای قرار گرفتن در صف حسینیان عاشورا

«إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَریبٍ فَأُولئِک یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ کانَ اللَّهُ عَلیماً حَکیماً»؛ نساء (4)، آیه 17.

«پذیرش توبه از سوى خدا، تنها براى کسانى است که کار بدى را از روى جهالت انجام مى دهند، سپس زودتوبه مى کنند. خداوند، توبه چنین اشخاصى را مى پذیرد و خدا دانا و حکیم است».

در کافى از على احمسى از ابى جعفرعلیه السلام روایت آورده که فرمود: به خدا سوگند احدى از شر گناهان نجات نمى یابد مگر آنکه به گناهان خود اقرار کند: احمسى اضافه کرده که امام ابى جعفرعلیه السلام سپس فرمود در تحقق توبه همین بس که گنهکار از کار خود پشیمان بشود اصول کافى، ج 2 ص 426..

و در همان کتاب به دو طریق از وهب روایت کرده که گفت، از امام صادق علیه السلام شنیدم مى فرمود: اگر بنده خدا توبه نصوح کند خدا او را دوست مى دارد، و گناهش را مى پوشاند، عرضه داشتم: چگونه بر او مى پوشاند؟ فرمود: از یاد دو فرشته اش که همواره گناهانش را مى نوشتند مى برد، آن گاه به اعضا و جوارحش و نیز به قطعه قطعه هاى زمین وحى مى کند گناهان این شخص را بپوشانید در نتیجه روزى که گناه کار به دیدار پروردگارش مى رسد، هیچ شاهدى نیست که علیه او به گناهى از گناهانش شهادت دهد (همان، ص 430 436)

و در همان کتاب است که محمدبن مسلم از امام باقر علیه السلام روایت کرده که به وى فرمود: «اى محمدبن مسلم، گناهان مۆمن البته اگر موفق به توبه شود آمرزیده مى شود پس بر مۆمن باد تا مراقب خود باشد، که بعد از توبه و آمرزش، خود را به هیچ گناهى آلوده نسازد، آگاه باش که به خدا سوگند این آمرزش تنها و تنها براى اهل ایمان است.

عرضه داشتم حال اگر بعد از توبه دوباره مرتکب گناه شود، و دوباره توبه کند چطور؟

فرمود: اى محمدمسلم تو گمان مى کنى که اگر چنانچه بنده مۆمن خدا از گناهش پشیمان بشود، و از خدا طلب مغفرت بکند و توبه هم بکند خدا توبه اش را نپذیرد؟

عرضه داشتم: اگر این توبه و گناه و باز توبه و گناه مکرر شود چطور؟

فرمود: هر زمانى که بنده مۆمن (-(البته قید مۆمن را نباید فراموش کرد چون گاه مى شود گناه بسیار، ایمان را از بین مى برد)-) از خدا طلب مغفرت نموده توبه کند خدا هم دوباره به آمرزش خود برمى گردد، و خداى تعالى آمرزنده مهربان است، و توبه را مى پذیرد، و از بدى ها صرف نظر مى کند، پس زنهار که مبادا از رحمت خدا نومید گردى.»

صاحب تفسیر کبیر معنى توبه را در ذیل آیه 54 سوره مبارکه بقره چنین مى گوید: «توبه عبارت از پشیمانى از کار زشتى که مرتکب شد و عزم بر این که دیگر مانند آن را به جا نیاورد».

اصرار بر گناه نیز به دو معنا آمده است:

1. اصرار به معناى تکرار گناه

2. اصرار به معناى عدم پشیمانى، اگرچه تکرار نکند.

علامه طباطبائى مى نویسد: هر کس گناهى مرتکب شده، اگر سه کار انجام دهد افزون بر آنکه از عذاب سخت و جاودان روز قیامت نجات مى یابد گناهانش به حسنات تبدیل مى گردد:

1. توبه یا بازگشت از گناه،            2. عمل صالح،              3. ایمان.

«توبه» پشیمانى و رجوع خاص به طرف پروردگار است و «عمل صالح» استقراربخش آن به شمار مى آید. از این رو، علامه مى فرماید: این توبه با عمل صالح به توبه نصوح تبدیل مى گردد.

امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه شریفه «تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً»؛ تحریم(66)، آیه 8. فرمود: «بنده توبه کند، سپس به گناه باز نگردد» (محمدى رى شهرى، میزان الحکمه، ج 1، ص 552) این توبه (توبه نصوح)، حالتى خاص است که قابل شکستن نیست و در قاموس آن، بازگشت به گناه وجود ندارد. از چنین توبه اى، عمل صالح هم بى هیچ زحمتى تحقّق مى یابد.

نشانه قبولى توبه

از چند طریق انسان مى تواند تا حدودى دریابد که توبه او، مورد پذیرش واقع شده است یا نه:

1. احساس نشاط و آرامش خاصى که پس از دعا و توبه، به انسان دست مى دهد و به تعبیر دیگر احساس رهایى از گناهان و آلودگى ها.

2. هر قدر آثار واقعى توبه در اعمال و کنش هاى ما بیشتر آشکار گردد (یعنى رغبت کمترى به گناه داشته باشیم و اراده و عزم راسخ ترى در اطاعت پروردگار بیابیم)؛ این نشان مى دهد که توبه ما، واقعى تر بوده و به همین نسبت، مقبول تر گردیده است.

توبه و جزاى اعمال

هر عمل نیک یا زشت، اقتضاى آن را دارد که پاداش و یا کیفر خود را به دنبال داشته باشند. این یک اصل کلى و عمومى است که در سوره «زلزال» به آن اشاره شده است. اما شرطهاى اساسى و موانع بازدارنده آن، در آیات دیگر آمده است: «إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُوْلئِک یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً»؛ فرقان (25)، آیه 70.؛ «مگر کسى که توبه کند و ایمان آورد و کار شایسته انجام دهد. پس خداوند بدى هایشان را به نیکى ها تبدیل مى کند و او همواره آمرزنده مهربان است».

به تعبیر علامه طباطبایى، آیه توبه در اصطلاح علم اصول، «حاکم» بر آیه «زلزال» است. ر.ک: تفسیر المیزان، ج 20، ص 486، (دارالکتب الاسلامیة).

البته این روش در سایر قانون گذارى هاى بشرى نیز جارى است که از آن به عنوان اصول حاکم یا تبصره و متمم یاد مى شود.

به عبارت دیگر اعمالى را که انسان انجام مى دهد، در قیامت مى بیند. اما این در صورتى است که اعمال خوب یا بد، تا هنگامه قیامت بماند؛ ولى اگر با توبه و انجام دادن حسنات، اعمال بد انسان محو شود و یا به جهت غیبت و ظلم، اعمال خوب انسان محو گردد، چیزى باقى نمى ماند که در هنگامه قیامت آن را ببیند.

در علم اخلاق نیز گفته شده است: اعمال انسان گاهى به صورت «حال» و ناپایدار و گاهى به صورت «ملکه» و پایدار است. آنچه در قیامت مورد بازخواست قرار مى گیرد، آن ویژگى هاى ثابت آدمى و اعمال پایدار او است. اما آنچه به طور گذرا و مقطعى انجام داده و اصرارى بر آن نداشته است؛ بلکه از انجام دادن آن پشیمان شده است، آثار آن از صحیفه اعمال و صفحه دل او، پاک و به لطف خداوند نادیده گرفته مى شود و در قیامت مورد بازخواست و حسابرسى قرار نمى گیرد. ازاین رو گفته شده است: «توبه» عمل خیرى است که تائب جزاى آن را خواهد دید و یک شاخه از جزاى آن، محو خطاها و جرایم است.

حرّبن یزید ریاحى

یکى از توبه کنندگان الگو در طول تاریخ، حربن یزید ریاحى است. البته ریشه موفقیت این سردار جنگ توبه، در ادب او نهفته است. آن وقت که در یکى از منازل به نام شرف از حرکت امام حسین علیه السلام جلوگیرى کرد.

روزها گذشت و در سرزمین کربلا حر در خیمه خودش در فکر بود. صبح عاشورا وقتى که حر متوجه شد که جنگ جدى است کم کم از لشکر عمربن سعد جدا شد و نزد امام حسین علیه السلام رفت، عرض کرد: فدایت گردم اى پسر رسول خداصلى الله علیه وآله من همان کسى هستم از بازگشت شما به میدان منع کردم من از آنچه انجام داده ام پشیمانم و به سوى خدا توبه مى کنم.( سوگنامه آل محمد، ص 252، محمدى اشتهادى)

«به امیدى رو سوى این بارگه آورده ام».

وقتى حرّ با آن شجاعت بى نظیر جنگید بعد از کشتن تعداد زیادى از لشکر دشمن به زمین افتاد. حضرت همان طور که با دست خود صورت حرّ را پاک مى کرد فرمود: انت الحر کما سمتک امک و انت الحر فى الدنیا و الاخره . (بحارالانوار، ج 45، ص 14 و 15)

نتیجه

خداوند متعال بسیار بر بندگان خود مهربان است و درب توبه را همیشه باز گذاشته تا هیچ انسانی وقتی خطا کرد به بن بست نرسد ،اگر ما هم پر از خطا هستیم و با گناهانمان حضرت مهدی علیه السلام را که امام زمان ماست بارها و بارها رنجانده ایم کافی است عزممان را جزم کنیم و طی یک حرکت حرّ وار در محضر ایشان عذر گناه بطلبیم و دست یاری بخواهیم ، آنوقت است که با ترک گناه و کمک صاحب الامر می توان عمری در راه حق زیست و در راه حق شهید شد و به اوج کمال رسید،هر روز عاشورا است و هر سرزمینی کربلاست و همه ما بر سر دو راهی انتخاب حسین و یزید ایستاده ایم با ماست که حر شویم یا عمر سعد ...

                                                                                                                                            فرآوری: محمدی

منبع : سایت پرسمان