بیماری سالک در اثر نیش پشه
پشهی مولد سالک
- این پشه بسیار کوچک است. اندازه این پشه حدود یکسوم پشههای معمولی و یا حتی کوچک تر از این مقدار میباشند.
- نیش این پشه بدون درد است و ممکن است متوجه نشویم.
- معمولا این پشه از زمان غروب تا طلوع آفتاب، فعال است.
- این پشه در ساعات گرم روز کمتر فعال است، اما اگر مزاحم آن شوید، ممکن است شما را نیش بزند. مثلا وقتی فردی تنه درخت و یا جایی که این پشهها در حال استراحت هستند را پاک کند، مزاحم استراحت آنها شده و ممکن است این پشهها او را نیش بزنند.
انواع مختلف سالک
دو نوع مختلف سالک وجود دارد: سالک جلدی (پوستی) و سالک احشایی (سیستمیک).
بعد از چند هفته و یا چند ماه از نیش زدن این پشه، افراد به سالک جلدی مبتلا میشوند.
بعد از ماه ها و یا سال ها از نیش زدن این پشه، افراد به سالک احشایی مبتلا میشوند.
1- سالک جلدی : بر پوست و غشاهای مخاطی اثر دارد .معمولا جای نیش پشه تبدیل به زخمهای پوستی میشود. در تعداد کمی از افراد، زخمها ممکن است به غشاهای مخاطی گسترش یابد.
2- سالک سیستمیک و یا احشایی: این نوع سالک بر تمام بدن اثر دارد. 2 تا 8 ماه پس از آنکه پشه شما را نیش زد، این نوع سالک رخ می دهد. بیشتر این افراد، دارای زخمهای پوستی نمیباشند. این نوع منجر به عوارض مرگباری میشود.
انگل این پشه باعث کاهش تعداد گلبولهای سفید مبارزه کننده با بیماری میشود و به سیستم ایمنی بدن آسیب میرساند
راههای ابتلا به سالک
- مهمترین راه ابتلا از طریق نیش زدن پشه ماده آلوده است. این پشه با مکیدن خون فرد و یا حیوان آلوده، آلوده میشود و آلودگی را پخش میکند.
- برخی از موارد سالک ممکن است از طریق تزریق خون و یا سوزن آلوده پخش شوند.
- انتقال مادرزادی (از طریق زن باردار به جنین) نیز گزارش شده است.
افراد در معرض خطر سالک
- افراد در تمامی سنین اگر در مناطقی که این پشه وجود دارد، زندگی کنند و یا به آن مناطق مسافرت کنند، در معرض خطر میباشند.
- معمولا این پشهها در مناطق روستایی بیشتر میباشند.
- مسافران و گردشگران طبیعت
- سربازان
- مطالعه کنندگان پرندگان
علائم سالک
علائم سالک جلدی شامل:
- مشکل تنفسی
- زخمهای پوستی: در طول زمان، اندازه و ظاهر زخمها فرق میکند. زخمها ممکن است شروع به برآمدگی کند و ممکن است لبه ها و مرکز دارای زخم باشد. این زخمها بدون درد میباشند.
در برخی افراد این زخمها در نزدیکی گره لنفاوی ایجاد میشوند و در نتیجه باعث ورم غدد لنفاوی میشوند. ممکن است این زخمها تبدیل به زخمی شود که بسیار آرام بهبود می یابد.
- گرفتگی بینی، آبریزش بینی و خون دماغ شدن
- مشکل در بلعیدن غذا
- زخم دهان، زبان، لثه ها، لب، بینی و داخل بینی
سالک احشایی معمولا به طور ناگهانی در کودکان شروع میشود و دارای علادم زیر است:
- سرفه
- اسهال
- تب
- استفراغ
- معمولا تب در بزرگسالان از دو هفته تا دو ماه طول می کشد و همراه با علائمی مانند خستگی، ضعف و کاهش اشتها میباشد.
- درد شکم
- تب دوره ای ( میآید و میرود) و هفته ها طول میکشد.
- تعریق شبانه
- پوسته پوسته، خاکستری، تیره شدن پوست
- نازک شدن مو
- کاهش وزن
- بزرگی کبد و طحال
- غیرطبیعی بودن آزمایش خون : تعداد کم گلبولهای قرمز خون (کم خونی) و تعداد کم پلاکت ها.
جلوگیری از نیش زدن پشه یکی از مهم ترین راههای جلوگیری از ابتلا به بیماری سالک است
راههای تشخیص سالک
بزرگی طحال، کبد و گرههای لنفاوی توسط معاینه بدنی بیمار مشاهده میشود.
آزمایشاتی که برای تشخیص این بیماری انجام میشود، به شرح زیر است:
- بیوپسی (نمونه برداری) از طحال و کشت آن
- بیوپسی از توده استخوانی و کشت آن
- استفاده از روش آگلوتیناسیون مستقیم
- تست آنتی بادی غیرمستقیم
- بیوپسی کبد و کشت آن
- بیوپسی گره لنفاوی و کشت آن
- تست پوستی
- بیوپسی پوست و کشت آن
- شماش کامل سلول های خونی
- تست سرولوژیک
- تست آلبومین سرم
- میزان ایمنوگلوبولین سرم
- میزان پروتئین سرم
درمان سالک
هنوز هیچ واکسنی و یا دارویی برای جلوگیری از بیماری سالک وجود ندارد.
اما داروهایی که حاوی ترکیبات آنتیمونی میباشند، یکی از داروهای اصلی برای درمان این بیماری میباشند.
جراحی پلاستیک ممکن است برای اصلاح بدشکلی های صورت ناشی از زخم پوستی (بیماران مبتلا به سالک جلدی) لازم باشد.
در بیماران مبتلا به سالک مقاوم به دارو ممکن است لازم باشد طحال آنها را درآورند.
عوارض سالک
- خونریزی
- عفونت مرگبار در اثر تخریب سیستم ایمنی
- بدشکلی چهره
جلوگیری از سالک
جلوگیری از نیش زدن پشه یکی از مهمترین راههای جلوگیری از ابتلا به بیماری سالک است.
شما با استفاده از روشهای زیر از نیش پشهها خود را محافظت کنید:
- قرار دادن پشه بند در اطراف رختخواب
- قرار دادن توری در پنجره ها
- استفاده از مواد نابود کننده حشرات
- پوشیدن لباسهای محافظ
- اقدامات بهداشتی برای کاهش تعداد پشهها نیز بسیار مهم است.