بیان مشکلات اجتماعی زنان

خانم شهلایی بفرمایید دلایل انتخاب شما برای ترجمه مجموعه داستان خانم منستی چیست؟ آیا صرفا آشنایی بیشتر با نویسندگان زن انگلیسی زبان مد نظر شما بوده است؟

نویسنده ها برای من خیلی مهم نبودند. آنچه بیشتر برای من اهمیت داشته است تم های داستان هایشان است که اغلب مربوط به مسائل زنان است. مخصوصا برخی از این نویسندگان مثل شارلوت پرکینز جزو نویسندگان عمل گرا است و ضمن این که مشکلات را مطرح می کند راه حل نیز ارائه می دهد. هر چند الان دیگر نویسندگی تعهدی برای ارائه راه کار ندارد اما وی در زمانی زندگی می کرده که شیوه نویسندگی به این گونه بوده است. ولی به هر حال فرهنگ جامعه ما هنوز از این مرحله نگذشته است و مخاطب این داستان ها نیز ان بخشی از جامعه زنان است که هنوز به دنبال راه کار و راه حل می گردد نه افراد خاصی که خودشان به قول معروف جزو ادبیاتچی ها هستند.

برخی از داستان ها نه تنها راه کار ارائه نمی دهند بلکه شخصیت های وانهاده و واخورده ای هستند که خیلی زود به شرایط تن می دهند. درباره این نمونه ها نظرتان چیست؟

خب ما کمی مشکل پیدا کردن منابع داریم. وقتی می خواهیم مجموعه ای را ترجمه کنیم منابع کافی در اختیارمان نیست. یا حد اقل من نداشتم. این بود که ممکن است برخی از داستان ها نیز شخصیت واخورده ای داشته باشند.

این داستان ها را از سایت ها انتخاب کرده اید و یا به صورت کتاب در اختیار شما بود؟

خیلی از این داستان ها را در سایت ها پیدا کردم. البته کتاب هم داشتم. و نکته دیگر این که موضوعات یکی نیست. تم ها مختلف است و سبک نوشتار متفاوت. حتی این نویسندگان در یک دوره زمانی خاص هم زندگی نمی کردند. این مجموعه گلچین و به انتخاب خودم است. بنابر این ممکن است همه جور موضوعی در ان باشد. اعم از زنان واخورده یا زنان عملگرایی که به هر حال در شرایط مختلف یک فکری برای رهایی خودشان می کنند. خواننده وقتی این مجموعه را می خواند می بیند ما هر جور شخصیتی داریم و همه نوع برخورد و شخصیت در جامعه ما وجود دارد.

نویسندگان این مجموعه همگی انگلیسی و امریکایی هستند؟

نه یکی از آنها نویسنده هندی است که به زبان انگلیسی می نویسد. ولی باز تاکید می کنم عمده هدف من تم های داستانی است که در این مجموعه وجود دارد و همه درباره زنان است. البته نویسنده ها هم برای من مهم بودند. برخی از نویسندگان این مجموعه رمان نویسان مشهوری هستند. این طور نبوده که بی هدف آنها را کنار هم چیده باشم اما اگر محدودیتی وجود دارد دلیلش کمبود منابع است.

آیا در این مجموعه نویسنده ای هم هست که برای اولین بار به جامعه ادبی معرفی شده باشد؟

از همه این نویسندگان داستان های کوتاه ترجمه شده است. برخی از این داستان ها فقط در سایت ها ترجمه شده ولی برخی از آنها در کتاب هم منتشر شده اند. مثلا از شارلوت پیش از این خانم نوشین احمدی خراسانی یک رمان ترجمه کرده است. در مجموعه ای به نام «رویای یک ساعته» که من به همراه مترجمان زن دیگری ترجمه کردیم داستان کوتاه هایی از بعضی از این نویسندگان هست. اما عمدتا داستان هایشان در سایت های ادبی موجود است.

با خواندن این مجموعه در می یابیم که چقدر مشکلات زنان در کشور های سرمایه داری با مشکلات ما وجه مشترک دارد و مسائل ابتدایی زنان هنوز حتی در کشور های پیشرفته حل نشده است. نظرتان در این رابطه چیست؟

در حوزه مسائل زنان ما گام های اولیه را برمی داریم. باید توجه داشته باشید که ما در دنیای مردسالار زندگی می کنیم و بالطبع مسائلی که برای ما پیش می آید با مسائل دیگر زنان جهان وجه مشترک زیادی دارد. ممکن است زنان کشور های پیشرفته آزادی بیشتری داشته باشند که ما نداریم اما وقتی به کنه ماجرا نگاه کنیم می بینیم که این طور نیست و آنها هنوز بسیاری از مسائلشان حل نشده است. حتی در مسائل ابتدایی نیز هنوز مشکلات وجود دارد. در دیداری با یک خانم سوئدی صحبت می کردیم و می گفت هنوز در سوئد وقتی بچه بیمار می شود آن کسی که باید از کارش بزند و در خانه بماند زن است و مرد زیر بار چنین مسئولیت هایی نمی رود.

فمینیست های امروز دیگر به جای این که به بیان مشکلات اجتماعی بپردازند به خود زبان ارجاع می دهند و می خواهند زبان را از بعد مردسالاری اش بیرون کنند. آیا در زبان این نویسنده هایی که در این مجموعه انتخاب کرده اید چنین رویکردی را مشاهده کردید؟

من سعی کردم داستان هایی انتخاب کنم که به دور از جامعه من نباشد.

یعنی مد نظر شما نوشتار نبود و بیشتر ترجیح دادید به مشکلات اجتماعی زنان بپردازید؟

من می خواستم داستان و موقعیت هایی باشد که آدم احساس کند با آن مواجه شده است. یا مواجه می شود. شاید یک جایی در زندگی من به درد بخورد. بنابراین بیشتر به مسائل اجتماعی توجه کردم. چون احساس می کنم بیان مسائل اجتماعی زنان بیشتر به درد جامعه من می خورد.

باز خورد کتاب شما در تبریز و تهران چطور بوده است؟

چون این کتاب تازه منتشر و پخش شده است هنوز بازتاب خاصی دریافت نکرده ام. به خصوص که ما بیشتر از مسائل و مشکلات خود کتاب، مشکل پخش هم داریم و من هنوز اطلاعی از این موضوع ندارم.

کار جدید ی در دست ترجمه دارید؟

فعلا مشغول جمع آوری یک سری داستان برای ترجمه هستم.

اگر صحبت پایانی درباره این کتاب دارید بفرمایید.

خواستم بگویم مترجمان با مشکلات زیادی رو به رو هستند از شروع کار گرفته که زیاد حق انتخاب ندارند و منابع کافی در اختیارشان نیست و مرجع ندارند تا مشکلات چاپ و مجوز و پخش. من نوعی خیلی نمی توانم از نویسنده ها و کتاب های مختلف انتخاب کنم چون مرجع و کتاب های اصلی در بازار موجود نیست و بیشتر اطلاعات را باید رد سایت ها و اینترنت پیدا کرد. بعد هم که مشکلات مجوز و تیراژ و پخش موانع زیادی پیش روی کتاب قرار می دهد. از این همه نمی توان امید چندانی داشت تا کتاب به دست مخاطب برسد. شخصی می گفت تیراژ کتاب های ما به اندازه نویسندگان ما است و نه به اندازه مخاطب ها. انگار فقط خود ما نویسندگان هستیم که کتاب های منتشر شده خودمان را می می خوانیم  و مخاطبی وجود ندارد. دلیل این را خیلی نمی دانم.

بخش ادبیات تبیان