تنبیه شکستن شخصیت
تنبیه چه به صورت بدنى و چه روانى از قبیل سرزنش‌ها، عتاب‌ها، تحقیرها، محرومیت‌ها و... شخصیت افراد را خرد مى‌کند و آن ها را تدریجاً به سوى خمودى و انزوا و گاهى هم فساد شخصیت مى‌کشاند.
بى‌اعتمادى به مربیان
تنبیه سبب آن خواهد شد که اعتماد دانش آموز از والدین و مربیان سلب شود و آن ها را افرادى زورگو و متجاوز و یا غیر عادل و ستمکار به حساب آورد. کودکى که از والدین ومربیان کتک خورده نمى‌تواند نسبت به حسن‌نیّت و قابل اعتماد بودن آن ها اعتقاد داشته باشد.
این احساس در کودکان کم سن‌تر بیشتر پدید مى‌آید به ویژه به هنگامى که ندانند چرا تنبیه شده‌اند و علت کتک خوردنشان چه بوده است. آن ها گمان دارند که والدین و مربیان از قدرت خود سوء استفاده کرده و محبتشان دروغین است.
ایجاد زمینه براى خشونت‌ها
آرى تنبیه ممکن است جلوى سربه هوائى کودکان را گرفته و به طور موقت آرامش و سکون را در محیط شلوغى که او ساخته، فراهم آورد. ولى این امکان را هم پدید مى‌آورد که قدرت عمل و ابتکار را هم از دست مربّى خارج سازد.
پیدایش ترس و اضطراب
تنبیه در مواردى امکان دارد زمینه‌ساز ترس و اضطراب کودک گردد. اما ترس کودک از والدین و مربیان سبب آن خواهد شد که طفل همه گاه، بکوشد از آنان دور شده و کناره‌گیرى کند. و اما اضطراب سبب آن خواهد شد که قرار و آرام از کودک سلب شده و توان کار و تلاش ازاو گرفته شود. در چنان صورتى طفل وضعى عادى و رفتارى سازگارانه نخواهد داشت. در کل به این نکته باید تکیه کرد که نا بسامانى هاى روانى ناشى از ترس و اضطراب، احساس نا امنى‌ها اثرات ناگوارى بر زندگى کودک دارد. وضع حال و آینده او را دچار اختلال خواهد کرد.
تسلیم و بردگى
البته این امکان هم وجود دارد که تنبیه سبب تسلیم کودک گردد و او را بشکند. در چنان صورتى هم مربى موفق نخواهد بود. زیرا دانش آموز دائماً درصدد مخفى کارى و چاره‌جوئى براى نجات است.
تسلیم ناشى از زور غیر از تسلیم ناشى از منطق و استدلال است. به هنگامى که طفلى وجداناً قانع و تسلیم گردد در پى اجراى دستورات و راهنمائى‌هاى مربى است ولى به هنگامى که آن را ناشى از زور و اعمال قدرت بداند سعى خواهد کرد بنحوى از دستورات طفره رود.
از سوى دیگر این نکته را باید متذکر شد که چه فایده که کودکى به خاطر ترس از تنبیه مطیع شده و با عبودیتى کورکورانه تسلیم آن ها گردد. چنین امرى با شئون انسانى انسان سازگار نیست. آن کس که عادت کند تسلیم زور گردد زندگى بعدیش نیز دچار مخاطره خواهد شد.
جرم و تبهکارى
بررسى‌ها نشان مى‌دهند که تنبیه در مواردى، عاملى براى جرم و تبهکارى فرد شده و زمینه‌ساز تحویل عناصر تبهکار به جامعه خواهد شد. براساس بررسى‌ها و تحقیقات بسیارى از افرادى که تن به جرائم و تبهکاری، در سنین بعدى زندگى مى‌دهند و یا افرادى بى‌بندو بار و لاابالى بار مىآیند از کسانى هستند که در گذشته مورد تنبیه های سخت قرار گرفته و بر اثر خشونت‌هائى که دیده‌اند عقده‌اى بار آمده‌اند.
بد آموزى‌ها
تنبیه به ویژه در مواردى که براى کودک علتى روشن و توجیه شده نباشد مى‌تواند درس بدى براى کودکان به حساب آید. این درس بدآموز به این صورت است که منطق زور و اعمال خشونت را در آنان تقویت مى‌کند و آنان را به آزار رسانى سوق مى‌دهد.
کودکانى هستند که دعوائى به حساب مىآیند و هر آن گاه که با کودکان ضعیف‌تر از خود برخورد کرده‌اند سر از ستمکارى درآورده و به اعمال قدرت پرداخته‌اند. این رفتار از یک سو ناشى از درس ناردستى است که از والدین و مربیان گرفته‌اند و از سوى دیگر وسیله‌اى است براى عقده تکانى و نجات دادن خود از احساس فشارى که در درون دارند.
آسوده کردن وجدان به صورت غلط
کودکى که جرمى مرتکب شده و به دنبال آن مورد تنبیه قرار گرفته، خود را در رابطه با آن جرم برئ الذّمّه مى‌بیند. وجدانش راحت است از آن بابت که کار بدى کرده وعقوبت خود را یافته است. و این امر نوعى معامله را در امر گناه در فکر او مستقر مى‌سازد و وجدان او را مى‌کشد.
بعدها که باز هم هوس همان لغزش و اشتباه را بکند مى‌تواند با جرأت در آن وادى وارد شده و از هم اکنون پیش‌بینى وضع خود را داشته باشد. مى‌داند در ازاى فلان لغزش چه عقوبت و دشوارى براى او مطرح است و به معامله با والدین و مربیان مى‌پردازد! جرم از او، تنبیه از آنان.
مرکز یادگیری سایت تبیان - نویسنده: بهمن رحمانی
گردآوری: ستاره نوربخش - تنظیم: مریم فروزان کیا
