آخرین روز کربلاییان

تاسوعا از یک سو روز بزرگداشت شهادت اسوه ایثار و ادب و دلاوری و وفا و حق‌گذاری عباس بن علی علیهماالسلام است و با گذشت بیش از هزار و سیصد سال، هنوز تاریخ، روشن از كرامت ‌های اوست و نام او با وفا و ادب و مردانگی همراه است. آن سردار فداكار با لبی تشنه و جگری سوخته، پا به فرات گذاشت، امّا جوانمردی و وفایش نگذاشت كه او آب بنوشد و امام و اهل ‏بیت علیهم السلام و كودكان تشنه كام باشند. لب تشنه از فرات بیرون آمد تا آب را به كودكان برساند. خود از آب ننوشید و فرات را تشنه لب ‌های خویش نهاد و برگشت و دستِ عطش فرات، دیگر هرگز به دامن وفای عباس نرسید.

روزی سخت

واقعه ای كه در ماه محرم سال 61 هجری در سرزمین کربلا پیش آمد، در همه ایام محرم به امام حسین علیه السلام و یاران حضرت سخت گذشت. ظلم‌ها روا داشته شد اما ظلم‌ها و سختی‌ها در روز تاسوعا بیش تر و در عاشورا چندین برابر شد و به اوج خود رسید.

روز نهم محرّم امام حسین علیه السلام و یارانش در محاصره نیروهای کوفه بودند.

 این روز روزی بود که آب را روی اهل بیت علیهم السلام و یاران امام بسته بودند. اهل بیت علیهم السلام از نظر آب در تنگنا بودند. راه‌ها همه تحت کنترل بود تا کسی به امام نپیوندد. تهدیدهای سپاه «عمر سعد» جدّی‌تر و حالت تهاجمی آنان به سوی خیمه‌ها بیش تر می‌شد.

عصر این روز (تاسوعا) ابن سعد طبق دستوری که از «ابن زیاد» دریافت کرده بود، آماده جنگ با امام شد. گروهی از سپاه کوفه به سوی خیمه‌گاه امام تاختند. امام کنار خیمه‌اش نشسته و به شمشیر تکیه داده بود.

حوادثی که در تاسوعا به وجود آمد، بر امام و یاران بسیار سخت گذشت، امام صادق علیه السلام فرمود: تاسوعا روزی است که حسین و اصحاب او در کربلا محاصره شدند و سپاه شامیان بر ضدّ آنان گرد آمدند. ابن زیاد و عمر سعد نیز از فراهم آمدن همه سواران خوشحال شدند. آن روز، حسین علیه السلام و یاران او را ناتوان شمردند و یقین کردند که دیگر برای او یاوری نخواهد آمد و عراقیان نیز او را پشتیبانی نخواهند کرد.

من نماز را دوست دارم

در لحظه ای که عمر بن سعد دستور جنگ صادر کرد ابی عبدالله علیه السلام جلوی خیمه خود نشسته بود و شمشیرش را برای فردا تمییز و اصلاح می کرد در همین بین چرتی عارضش شد پیغمبر را در عالم رۆیا دید که به او می فرمود: حسین جان تو به زودی بر ما وارد خواهی شد. زینب کبری علیهاالسلام همهمه و هلهله لشکر پسر سعد را شنید و به برادر گفت: دشمن به ما نزدیک شده است. ابی عبدالله علیه السلام به برادرش عباس علیه السلام فرمود: فدایت گردم برادر جان! سوار شو و از اینها سۆال کن هدفشان از این پیشروی چیست؟ و چه می خواهند؟ " إرکبی بنفسی أنتَ یا أخی " حضرت ابوالفضل علیه السلام سوار بر اسب شد و بیست نفر دیگر از آن جمله زهیر و حبیب در خدمتش سوار شدند و جلو لشکر ابن سعد آمدند هدفشان را سۆال کردند در جواب گفتند: امیر دستور داده یا تسلیم فرمان او باشید و گرنه از هم اکنون با شما بجنگیم. حضرت ابوالفضل علیه السلام برگشت تا جریان را به اطلاع ابی عبدالله برساند همراهیان در همانجا توقف کرده مشغول موعظه و نصیحت لشکریان ابن سعدشدند.

حبیب بن مظاهر به آنها گفت : بدانید به خدا قسم بد مردمی خواهند بود روز قیامت در محضر خدا آنهایی که اولاد پیغمبر خاندان و اهل بیت علیهم السلام او را کشتند...

حضرت عباس علیه السلام پیام لشکر ابن سعد را به برادرش ابی عبدالله علیه السلام  رساند امام فرمود: برادر! برگرد و امشب را از آنها مهلت بگیر تا بتوانیم به نماز و دعا و استغفار بپردازیم خدا می داند من نماز او را و تلاوت قرآن او را و دعا و استغفار را بسیار می دارم.

حضرت عباس علیه السلام برگشت آن شب را از آنها مهلت خواست. عمرسعد جواب نداد بلکه از همراهیان پرسید. عمروبن حجاج گفت: سبحان الله شگفتا اگر اینها اولاد پیغمبر نبودند و از ترک و دیلم می بودند و از تو چنین در خواستی می کردند می بایست اجابت می کردی چگونه رد می کنی؟ قیس بن اشعث هم گفت: با در خواستشان موافقت کن... بعد از آن پیام فرستاد به ابی عبدالله علیه السلام که: ما فقط امشب را به شما مهلت می دهیم. اگر تا فردا تسلیم شدید شما را سالم نزد امیر ابن زیاد می فرستیم و اگر تسلیم نشوید دست از شما بر نمی داریم.

در این روز چه باید کرد

1. اگر كسى را توفیق شامل حال شود در این شب در كربلا باشد و زیارت امام حسین علیه السلام كند و بیتوته نزد آن جناب نماید تا صبح خدا او را محشور فرماید آلوده به خون امام حسین علیه السلام در جمله شهدا با آن حضرت.

2. روز دهم روز شهادت ابو عبد الله الحسین علیه السلام و روز مصیبت و حزن ائمه اطهار علیهم السلام و شیعیان ایشان است و شایسته است كه شیعیان در این روز مشغول كارى از كارهاى دنیا نگردند و از براى خانه خود چیزى ذخیره نكنند و مشغول گریه و نوحه و مصیبت باشند و تعزیت حضرت امام حسین علیه السلام را اقامه نمایند و به ماتم اشتغال نمایند به نحوى كه در ماتم عزیزترین اولاد و اقارب خود اشتغال مى ‏نمایند و زیارت كنند آن حضرت را به زیارت عاشورا .‏3. و سعى كنند در نفرین و لعن بر قاتلان آن حضرت و یكدیگر را تعزیت گویند در مصیبت آن جناب و بگویند :

أَعْظَمَ اللَّهُ أُجُورَ نَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ‏ وَ جَعَلَنَا وَ إِیَّاكُمْ مِنَ الطَّالِبِینَ بِثَارِهِ مَعَ وَلِیِّهِ الْإِمَامِ الْمَهْدِیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ (عَلَیْهِ) السَّلاَمُ‏

و شایسته است در این روز مقتل بخوانند و یكدیگر را بگریانند.

اگر كسى در این روز نزد قبر امام حسین علیه السلام باشد و مردم را آب دهد مثل كسى باشد كه لشكر آن حضرت را آب داده باشد و با آن جناب در كربلا حاضر شده باشد.

4. و در فضیلت احیاى این شب روایت كرده كه مثل آن است كه عبادت كرده باشد به عبادت جمیع ملائكه و عبادت در آن مقابل هفتاد سال است‏.

شیخ طوسى فرموده كه مستحب است روزه دهه اول محرم و لكن روز عاشورا امساك نماید از طعام و شراب تا بعد از عصر آن وقت به قدر كمى تربت تناول نماید.

5. علامه مجلسى در زاد المعاد فرموده و بهتر آن است كه روز نهم و دهم را روزه ندارد زیرا كه بنى امیه این دو روز را براى بركت و شماتت بر قتل آن حضرت روزه مى ‏داشتند و احادیث بسیار در فضیلت این دو روز و روزه آنها بر حضرت رسول صلى الله علیه و آله بسته ‏اند و از طریق اهل بیت علیهم السلام احادیث بسیار در مذمت روزه این دو روز خصوصا روز عاشورا وارد شده است‏.

6. چهار ركعت نماز در هر ركعت حمد و پنجاه مرتبه توحید و این نماز مطابق است با نماز امیر المۆمنین علیه السلام كه فضیلت بسیار دارد و بعد از نماز فرموده ذكر خدا بسیار كند و صلوات بسیار بفرستد بر رسول خدا صلى الله علیه و آله و لعن كند بر دشمنان ایشان آنچه مى ‏تواند.7. چهار ركعت در آخر شب در هر ركعت بعد از حمد هر یك از آیة الكرسى و توحید و فلق و ناس را ده مرتبه بخواند و بعد از سلام صد مرتبه توحید بخواند.

8. شب دهم شب عاشورا است و سید در اقبال از براى این شب دعا و نمازهاى بسیار با فضیلت هاى بسیار نقل كرده از جمله صد ركعت نماز هر ركعت به حمد و سه مرتبه قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ و بعد از فراغ از جمیع بگوید :

سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ‏

وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ‏

هفتاد مرتبه‏ ؛ و در روایت دیگر بعد از العلی العظیم استغفار نیز ذكر شده.

                                                                                                                                 فرآوری : فاطمه زین الدینی

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

منابع :

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، ص 91 ـ 92.

بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار،علامه مجلسی، اسلامیه‏، تهران‏ ،ج‏45، ص 95.

ترجمه مقتل مقرم ص 337 و 338