از سقاخوانی تا پنجه‌بندی در نوش‌آباد

در شمالی ترین نقطه استان اصفهان و به فاصله 5 كیلومتری شمال كاشان، شهر تاریخی نوش آباد قرار گرفته است با بسیاری از آثار فرهنگی و آیین های سنتی نظیر سحرخوانی ماه رمضان، كتل، پنجه بندی، سقاخوانی، طوق برداری، خیمه كوبی روز هشتم و خیمه برداری عصر یازدهم محرم و... كه هریك به مناسبتی برگزار می شود. با این اوصاف به گزافه نیست كه بر تابلوی ورودی این شهر نوشته اند «به شهر آیین های عاشورایی خوش آمدید»

نوش آباد، شهری است كه مردمانش، صادقانه ترین آیین و مناسك را در پاسداشت شهدای كربلابه منصه ظهور می گذارند. نوش آباد، شهر آیین های سنتی است. از جاذبه های گردشگری در این شهر كهن، مراسم آیینی ماه محرم است كه هر سال با شور و شعور زاید الوصفی توسط مردمان مومن و دین مدارش برگزار می شود.

همه آنها كه هجدهم ذیحجه را به دیدار از سادات محل می روند، یكدیگر را برای شركت در مراسم «سقاخوانی» یادآور می شوند.سقاخوانی، سنتی است كهن، اما هیچ كس از ورود اولین سقاخوان و اولین اشعار سقاخوانی اطلاعی ندارد. كهنسالان به نقل از پدران خود می گویند كه اولین مرتبه، این سنت توسط سیدی كه ذاكر اهل بیت بود، از سفر به كربلاسوغات آورده شده است. سقاخوانی، آیین عزاداری فاخری است كه به صورت همخوانی فقط در رثای سید و سالار شهیدان در 12 شب آخر ذیحجه در حسینیه هیات حسینی برگزار می شود.

پنجه بندی

بانوان نوش آبادی این روزها درگیر برگزاری آیین سنتی پنجه بندی هستند تا حسینیه های این شهر را سیاه پوش کنند. آیین سنتی پنجه بندی که قدمتی دیرینه دارد، نشان از مشارکت بانوان در پاسداشت حماسه حسینی و تکریم شهدای کربلا درکنار سایر اقشار جامعه است. پنجه بندی مراسمی است که توسط زنان انجام می شود. پنجه دو قطعه چوب متقاطع است كه یك ماكت مسی شبیه دست بر روی چوب عمودی آن نصب می شود. چوب عمودی پنجه، 5/1 متر و چوب افقی، 5/0 متر اندازه دارد كه با پارچه های رنگی تزیین شده و آیینه ای بر روی آنها نصب می شود. این پنجه، در گوشه های حسینیه نصب می شود و پس از پایان مراسم باز شده و تا محرم سال بعد در صندوقخانه صاحب آن نگهداری می شود.

در آیین پنجه بندی، میله‌های چوبی با پارچه‌های مخمل و ابریشم رنگین زری دوزی شده، تزیین می‌شوند که شیوه قرار گرفتن این پارچه‌ها هم، هنر خاص بانوان نوش آبادی است. در این آیین، بر قسمت بالایی میله عمودی، ماکت مسی شبیه دست نصب می شود و بر وسط پنجه، یک آیینه قرار می‌گیرد.

ترکیب کلی پنجه، دو میله چوبی است که میله عمودی آن به ارتفاع150 سانتی متر است که قطعه دیگری به اندازه 80 سانتی متر به صورت افقی به آن کوبیده می‌شود. پس از آماده شدن پنجه‌ها، صاحبان و بانیان، آنها را به حسینیه‌ می آورند و در ارتفاع خاصی از گوشه‌های داخل حسینیه افراشته می‌شود.

پنجه‌ها تا پایان ماه صفر، در حسینیه‌ها می‌ماند و سپس به صاحبان آنها برگردانده و اجزای آن جدا می شود و تا محرم سال آینده در صندوقخانه باقی می‌ماند.  شهر نوش‌آباد که در بخش مرکزی شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان قرار دارد، از جمله مناطقی است که آیین های محرم آن به صورت سنتی برگزار می شود .

فراوری: الهام مرادی

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از: واحد مركزی خبر، ژرفا، جام جم