تبیان، دستیار زندگی
مخاطب ما در این مقاله، شما داوطلبان عزیز گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی هستید. امیدوارم که این سطور را به دقت مطالعه کنید و اگر تا الان توجه خاصی به موضوعات مطرح شده در آن نمی کردید، برنامه مشخصی را برای به کارگیری این توصیه ها پیاده کند....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

من هم مهم هستم

من هم مهم هستم

مخاطب ما در این مقاله، شما داوطلبان عزیز گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی هستید. امیدوارم که این سطور را به دقت مطالعه کنید و اگر تا الان توجه خاصی به موضوعات مطرح شده در آن نمی کردید، برنامه مشخصی را برای به کارگیری این توصیه ها پیاده کند.

یکی از دروس مهمی که نقش تعیین کننده ای در بهبود رتبه داوطلبان گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی دارد و متأسفانه چندان مورد توجه داوطلبان این گروه قرار نمی گیرد درس شیمی است. با وجود اهمیت این درس، داوطلبان این گروه به شیمی اهمیت کم تری می دهند و این موضوع باعث شده است تا این درس از انحراف معیار بسیار بالایی برخوردار شود و کسب نمره بالا در آن، موجب جهش رتبه داوطلب گردد.

شیمی در گروه های آزمایشی علوم ریاضی و فنی و علوم تجربی، یک درس اختصاصی محسوب می شود و سه برابر دروس عمومی، ضریب دارد، و این موضوع بخوبی نشان از اهمیت این درس در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی دارد؛ اما این نکته را نیز فراموش نکنید که با توجه به اولویت های انتخاب رشته و این که رشته مربوط به آن اولویت در چه زیر گروهی باشد، ضریب آن در مقایسه با دیگر دروس اختصاصی تغییر می کند.

در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، جایگاه درس شیمی پس از ریاضی و فیزیک است و ساعات مطالعه آن، کمتر از درس های ریاضی و فیزیک می باشد؛ اما متأسفانه بیش تر داوطلبان این گروه آزمایشی ترجیح می دهند تا به جای اختصاص وقت مناسبی در برنامه درسی خود به این درس، به مطالعه بیشتر ریاضی و فیزیک بپردازند و درصد خود را در این دروس بالا ببرند.

یکی از عوامل اصلی کم توجهی به این درس به این علت است که قسمت زیادی از مطالب درس شیمی حفظی است و برخی از داوطلبان گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، با دروس حفظی چندان ارتباط خوبی برقرار نمی کنند و به همین دلیل، توجه کم تری به آن نشان می دهند و حتی در مقایسه با برخی از دروس عمومی نیز زمان کم تری را برای مطالعه شیمی اختصاص می دهند؛ در مقابل، دانش آموزانی که برای درس شیمی وقت مناسبی می گذارند در مقایسه با داوطلبان این گروه از یک جهش قابل توجه در رتبه و تراز کلی برخوردار می شوند.

شما داوطلبان عزیز! حتماً به این نکته مهم توجه داشته باشید که با توجه به نزدیک بودن رقابت میان قسمت عمده شرکت کنندگان این گروه در دروس ریاضی و فیزیک، شیمی درس تعیین کننده ای است و کسب درصد بالا در این درس، باعث جهش رتبه شما می شود؛ البته موضوع اهمیت درس شیمی، نباید باعث خواندن افراطی این درس نیز شود؛ در واقع، کنار گذاشتن این درس یا خواندن افراطی آن، همه از استراتژی های نادرست داوطلبان گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی است. باید توجه داشته باشید که در کنکور این گروه بر خلاف سایر گروه ها، رقابت بر سر همه دروس اختصاصی بسیار مهم است و هیچ درس اختصاصی را نمی توان در حاشیه قرار داد.

همان گونه که در بالا نیز اشاره شد، احتمالاً یکی از علل عمده کم توجهی برخی از داوطلبان گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی به درس، علاوه بر تمرکز و وقت گذاشتن بیش از حد برای دو درس اختصاصی دیگر، یعنی فیزیک و ریاضی و اهمیت بیشتر دادن به این دو درس در مقایسه با شیمی، این باشد که داوطلبان، طرز مطالعه درست و اصولی شیمی را نمی دانند و به همین دلیل از نظر آن ها این درس، درسی سخت و وقت گیر است؛ در صورتی که قسمت عمده درس شیمی و محتوای آن در مقایسه با دروس دیگر ساده و قابل فهم است و به دلیل ارتباط مستقیم آن با زندگی روزمره، دانش آموزان بخوبی می توانند با آن ارتباط برقرار کنند.

مطالعه و وقت گذاشتن در این درس بسرعت نتیجه می دهد و باعث رشد سریع درصد و نتایج آزمون ها می شود و چون یک درس اختصاصی است، یادگیری مطلوب آن باعث کسب رتبه مناسب تر و تراز بالاتری شده و موجب تقویت روحیه دانش آموزان خواهد شد.

مهم ترین منبع مطالعه

من هم مهم هستم

مهم ترین منبع برای مطالعه شیمی، متن کتاب درسی است. هیچ کتاب کمک آموزشی یا جزوه درسی نمی تواند جای کتاب درسی را بگیرد.

با این که برخی از مطالب این درس مانند بخش یک سال سوم و بخش های سوم و چهارم کتاب پیش دانشگاهی کمی مشکل است، ولی با تلاش، وقت گذاشتن و خلاصه نویسی می توان همه این مطالب را بخوبی یاد گرفت. تمام سۆال ها با توجه به متن کتاب درسی طرح می شوند.

در برخی از این گونه سۆال ها، جمله ای از کتاب درسی که حاوی یک مفهوم یا تعریف مهم است به صورت ناقص و با جای خالی داده می شود.

طرح این گونه سۆال ها نشان می دهد که داوطلبان می بایست به متن کتاب درسی تسلّط کافی داشته باشند. استفاده از شکل ها، جدول ها و نمودارهای کتاب درسی به عنوان سۆال، یک شیوه رایج طرح سۆال است.

گاهی قسمتی یا یکی از اجزای شکل حذف می شود و از آن، سۆال پرسیده می شود. طرح این گونه سۆال ها به این معناست که داوطلبان باید عین شکل ها و نمودارهای کتاب درسی را به خاطر بسپارند و بدانند که از آن شکل ها به چه منظوری استفاده شده است؛ از طرف دیگر، برخی از تست ها جنبه محاسباتی دارند و شامل اعداد اعشاری می شوند که قابل ساده کردن نبوده و جزو محاسبات وقت گیر محسوب می شوند.

با توجه به ممنوع بودن استفاده از ماشین حساب، به نظر برخی از دانش آموزان حل این تست ها وقت زیادی می برد و ضرورت ندارد؛ در حالی که در عمل وقت مناسبی را می گیرند و بر خلاف تست های مفهومی و شبهه دار حتماً به جواب درست می رسند؛ به همین دلیل، تمرین این نوع تست ها و زمان گذشتن و حل آن ها کاملاً توصیه می شود.

هر چند مطالب "بیشتر بدانید" در متن کتاب درسی جزو منابع طرح سۆال آزمون نیستند، اما نباید کاملاً نادیده گرفته شوند. این مطالب را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد: برخی از آن ها کاملاً مکمل درس می باشند و مانند مطالب متن کتاب برای درک مفاهیم به آن نیاز داریم، و برخی دیگر از آن ها کاملاً حاشیه ای هستند و به تکمیل معلومات عمومی و مطالب جالب توجه علمی می پردازند.

من هم مهم هستم

خلاصه نویسی؛ یک مهارت مهم

تا اینجا متوجه اهمیت درس شیمی در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی شده و متوجه شده اید که طرح سۆال ها ممکن است به چه شکل هایی صورت گیرد؛ اما ممکن است این سۆال نیز برای شما داوطلب عزیز پیش آید که برای بهتر خواندن درس شیمی باید چه کرد.

توصیه ما به شما داوطلبان عزیز این است که قبل از هر چیز، متن کتاب را دقیق و حتی چندین بار بخوانید تا بتوانید اطلاعات کافی از آن به دست آورید و کاملاً بر مطالب حفظی و استنباطی درس مسلط شوید؛ اما نکته مهم دیگر این است که حتماً زیر موارد مهم یا مبهم را که احتیاج به مرور مجدد دارد خط کشیده و از مطالب کتاب خلاصه برداری نیز بکنید. علاوه بر خلاصه برداری که بعداً در دوره مرور برای شما بسیار مفید خواهد بود، از آن جایی که بعضی از جداول و نکات درس شیمی حفظی و فرّار است، شما می توانید مانند برخی دیگر از دروس حفظی نکات مهم را به صورت فلش کارت یا فیش جعبه "لایتنر" در آورده و به خاطر سپارید. این کار بسیار مۆثر است و کاملاً توصیه می شود.

یک خلاصه نویسی خوب حتماً باید پس از یک یا چند بار مطالعه دقیق و عمیق متن صورت گیرد.

در متن خلاصه شده فقط موضوعاتی نوشته می شود که اهمیت بیش تری دارند و ممکن است فراموش شوند. خلاصه نویسی باید با کوتاه ترین جملات و عبارت هایی که مفهوم را می رسانند، نوشته شود.

بهتر است که در هر صفحه یا فیش، خلاصه یک موضوع و مطلب نوشته شود تا پس از به خاطر سپاری بتوان آن ها را از دیگر فیش ها جدا کرد. خلاصه نویسی هر فرد، تنها برای خود آن فرد قابل استفاده است؛ به عبارت دیگر، هر دانش آموز باید خلاصه های مربوط به خود را شخصاً تهیه نماید. ممکن است که یک مطلب خلاصه شده برای یک دانش آموز، مهم و برای دانش آموز دیگر یک موضوع بدیهی باشد که نیاز به خلاصه شدن ندارد.

نوشتن خلاصه ها در به خاطر سپاری آن ها کمک می کند؛ زیرا از سطح عمیق تری از حافظه هنگام نوشتن استفاده می شود. بهتر است که هنگام نوشتن خلاصه ها، آن ها را با صدای بلند بخوانیم؛ به طوری که حافظه شنیداری نیز در به خاطر سپاری هم زمان با نوشتن کمک کند. نباید خلاصه نویسی را به نوعی تلف کردن وقت تصور کرد.

وقتی که برای خلاصه نویسی استفاده می شود، جزو ساعت های مطالعه آن درس است و به هنگام استفاده از خلاصه ها برای مرور مطالب، چندین برابر باعث صرفه جویی در وقت مطالعه خواهد بود. خلاصه – نویسی باید حتماً قبل از تعطیلات عید تمام شود. بیشترین میزان استفاده از خلاصه ها در ایام مطالعه جمع بندی و بعد از تعطیلات عید است.

در مطالعه درس شیمی حتماً به نکات زیر توجه داشته باشید:

1-  مهم ترین منبع برای درس شیمی، متن کتاب درسی است؛

به همین دلیل، مطالب کتاب درسی را خیلی دقیق و عمیق بخوانید؛ زیرا هیچ جزوه خوبی، جای کتاب درسی را نمی گیرد. اکثر جزوه های اساتید برای راحتی در تدریس گرد آوری شده است و شامل تمامی نکات کتاب درسی نیست. جزوه های خوب، مکمل کتاب و یک ابزار یادگیری هستند و بهتر است که پس از تدریس، برای مرور و جمع بندی در کنار مطالعه کتاب از آنها استفاده شود.

2-  حفظ کردن تمامی واکنش ها و فرمول های موجود در کتاب های درسی الزامی است.

دسته بندی واکنش ها و معادله های شیمیایی به حفظ کردن آن ها کمک می کند. از هر فرمول و معادله به کار رفته  در کتاب یا معادله های مشابه آن ها که با عوض کردن عنصر و استفاده از عنصر دیگر هم گروه آن می تواند ساخته شود، سۆال مطرح می شود. در سۆال های چند سال اخیر مشاهده می شود که از فرمول های شیمیایی که در کتاب یک پایه آمده است برای طرح سۆال در پایه دیگر استفاده شده است؛ مثلاً از یک معادله تجزیه موجود در کتاب سال سوم برای طرح سۆال سینتیک در کتاب پیش دانشگاهی استفاده شده است.

3-  حاشیه های کتاب، مانند متن کتاب درسی مهم است

و از نکات و مطالب مطرح شده در آن، سۆال مطرح می شود؛ پس این مطالب را نیز به دقت بخوانید.

4-  شیمی، درسی چند منظوره و دارای ابعاد مختلفی است و بیشترین تست ها و سۆالات از این درس، تست های حفظی و مفهومی از متن کتاب است؛ از این رو، خواندن خط به خط کتاب و تجزیه تحلیل آن اهمیت زیادی دارد.

5- به منظور یادگیری بهتر هر درس، پس از یک یا چند بار مطالعه دقیق و عمیق متن، نکات کلیدی را به صورت شبکه ای سازمان دهی کنید.

6-  به خاطر فرّار بودن مباحث درس شیمی سعی کنید که علاوه بر خلاصه نویسی، مرورهای مرتب را در برنامه خود قرار دهید. بهترین مرور بترتیب یک روز، یک هفته و یک ماه پس از اولین مطالعه است.

7-  سعی کنید که بعد از خواندن مفهومی و دقیق کتاب درسی، برای مرور از خلاصه نویسی و سپس تست های مفهومی استفاده کنید، و بعد از یادگیری کامل مطالب از تست های آزمون سراسری و آزاد بهره ببرید.

8-  برای یادگیری بهتر شیمی، توجه به شیمی پایه بسیار الزامی است؛ چون ریشه خیلی از اشکالات یادگیری این درس از پایه های قبل است؛ مثلاً وقتی در فرمول نویسی و موازنه مشکل دارید، یعنی پیش نیازها را خوب یاد نگرفته اید و باید بر گردید و از پایه شروع کنید؛ علاوه بر این، در آزمون سراسری بخشی از تست ها از شیمی پایه دوم و سوم مطرح می شوند؛ پس شما حتماً می بایست تمام مباحث این کتاب ها را بخوبی یاد بگیرید.

9-  توجه به اشکال، زیر نویس ها، نمودارها و جدول ها، شما را در درک مفاهیم کمک می کند و باعث پایداری بیشتر اطلاعاتتان در این درس می شود. شکل ها و جدول های موجود در کتاب درسی اهمیت خیلی زیادی دارند.

تعداد سۆال هایی که از شکل ها و جدول ها مطرح می شوند، کاملاً قابل توجه هستند و یادگیری آن ها، تنها با دقت در متن کتاب امکان پذیر است.

هر سال، دو تا سه سۆال از شکل ها و جدول های کتاب درسی مطرح می شود. گاهی از مفهوم مورد نظر، یک شکل سۆال می شود و گاهی یکی از اجزای شکل حذف می شود و از آن سۆال پرسیده می شود؛ بنابراین، بررسی دقیق این این شکل ها و جدول ها و به خاطر سپاری آن ها، کاملاً توصیه می شود. حاشیه های کتاب، مانند متن کتاب درسی مهم است و از نکات و مطالب مطرح شده در آن سۆال مطرح می شود.

10-   توجه به خواص فلزات و غیر فلزات، خواص مولکول ها و هم چنین توجه به پیوندها و واکنش های شیمیایی بسیار مهم است.

11-   تسلّط کامل به جدول مندلیف بسیار حائز اهیمت است.

12-  تا می توانید نمونه هایی از برخی مواد، عانصر و نحوه آرایش اتم ها را نزد خود داشته باشید.

13-  در سال های اخیر فصل های " واکنش های شیمیایی و استوکیومتری"، "ترمودینامیک شیمیایی"، " محول ها"، "پیوند کووالانسی" و "اسید و باز" بیشترین سۆالات را به خود اختصاص داده اند؛ پس این مباحث را با دقت بخوانید و از آن ها خلاصه برداری کرده و آن ها را خوب مرور کنید.

14-  سۆالات شیمی، بیشتر کتاب محورند و شما باید بخوبی بر مطالب کتاب مسلط باشید. بیشترین واکنش های حفظی مربوط به فصل اول کتاب سال سوم است که البته بیشتر آن ها با قاعده هستند و اگر قاعده ها را خوب بدانید نیاز به حفظ کردن نداریدو در کنکور و آزمون های دیگر، حفظ کردن واکنش ها خیلی مهم است و گاهی داوطلبان فقط به خاطر اینکه واکنش را حفظ نیستند نمی توانند سۆال ها را پاسخ بدهند.

15-  در شیمی توصیه می شود که قبل از به خاطر سپاری مطالب، مفاهیم اصلی را یاد بگیرید؛ مثلاً قبل از آن که ترتیب قدرت اسیدی اسیدها را حفظ کنید، مفهوم قدرت اسیدی را بدانید.

16-زمان مطالعه هر درس در برنامه مطالعه هفتگی شما با توجه به حجم و ضریب آن ها در کنکور در برنامه ریزی لحاظ می شوند؛ پس بدون در نظر گرفتن میزان علاقه تان به درس شیمی و فقط با توجه به این نکته که چقدر در آن درس قوی هستید، زمان مناسبی را در برنامه ریزی خود بگنجانید.

17-  معمولاً در بودجه بندی درس شیمی در کنکور، تعداد سۆال های کتاب های پیش دانشگاهی، سال سوم و کتاب سال دوم در آزمون سراسری تقریباً یکسان است. با توجه به این که ضریب کل درس ها هم یکسان است، پس ارزش کل سۆال ها با هم برابر است؛ البته این به معنای یکسان بودن محتوای علمی سه کتاب درسی نیست؛ اما در عمل، باید ارزش کلی یکسانی برای مطالعه این سه کتاب در نظر گرفت.

18-  در کنکور در درس شیمی تعداد سۆال هایی که احتیاج به محاسبه های عددی و استوکیومتری دارند، حدود سی در صد کل سۆال های شیمی است و قابل توجه است؛ بنابراین، بهتر است که اگر در این زمینه مشکل دارید حتماً این مشکل خود را بر طرف کنید؛ زیرا بسیاری از مسائل عددی در شیمی مثل مسائل ترمودینامیک، سینتیک و تعادل ها، مسائل ساده ای هستند و کنار گذاشتن آن ها به هیچ وجه توصیه نمی شود. بهتر است که با کمی وقت گذاشتن و حل مسائل نمونه بیشتر، به این گونه مسائل تسلط پیدا کنید.

19-  اهمیت تست زدن و تست زدن بیش از حد معمول در شیمی، کمتر از ریاضی و فیزیک است. به طور کلی در درس هایی که جنبه حفظی بیشتری دارند، به جای حل تست های بیش از حد معمول، بهتر است که به مطالعه دوباره و عمیق تر کتاب درسی و خلاصه ها بپردازید. در درس های ریاضی و فیزیک، معنای تست بیشتر حل کردن، تسلّط بیشتر بر درس است، اما در شیمی باید پس از مطالعه عمیق کتاب درسی به حل تست های آزمون های سراسری و آزاد در پنج سال گذشته پرداخته و پس از آن، بررسی تست های المپیاد شیمی مرحله اول نیز بسیار مفید است. قبل از حل این تست ها، حل کردن تست های تألیفی اساتید توصیه نمی شود.

20-  با توجه به زمان در نظر گرفته شده برای پاسخگویی به سۆال های شیمی در بار اول (مثلاً در آزمون سراسری)، حدود سی دقیقه زمان اختصاص دهید و پس از آن به بررسی تست های سخت تر که در مرور اول دفترچه آن ها را حل نکرده اید، بپردازید.


مرکز یادگیری سایت تبیان