تبیان، دستیار زندگی
ما از اول بفكر كتاب نویسی یا اگر جسارت نباشد بفكر خود نمائی و تالیف و تصنیف نبودیم و همیشه می گفتیم مردی در فهمیدن كلمات بزرگان و محققان عظیم ماست لذا چندان رغبتی به نوشتن كتاب مستقل نداشتیم.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بر سکوی علم

آیت الله نجومی

ما از اول بفكر كتاب نویسی یا اگر جسارت نباشد بفكر خود نمائی و تالیف و تصنیف نبودیم و همیشه می گفتیم مردی در فهمیدن كلمات بزرگان و محققان عظیم ماست لذا چندان رغبتی به نوشتن كتاب مستقل نداشتیم.

آیةاللّه نجومی در نجف اشرف، 20 سال تمام به تحصیل، تدریس، تألیف، مشق خط، استنساخ کتب خطی و عبادت و زیارت اشتغال داشت تا آن که در اخراج ایرانیان از عراق در سال 1349 شمسی، نجف را ترک نمود و در زادگاهش استقرار یافت و به وظایف دینی و علمی و اجتماعی خود مشغول شد.

آیةاللّه نجومی پس از بازگشت به ایران و در سال های پیش از انقلاب، ضمن تدریس به روشنگری جوانان پرداخت و آنان را با ماهیت دستگاه طاغوت آشنا ساخت.

پس از پیروزی شكوهمند انقلاب اسلامی ایران نیز جلسه های درس و بحث وی ادامه یافت. شاگردان و مبلّغان بسیاری در كلاس های درس آن عالم فرزانه و هنرمند شركت می كردند و از آن جلسه های پربار بهره ها می بردند.

یكی از ویژگی های مهمی كه سبب شده بود درس وی پربار و پررونق باشد، ساده گویی در عین مستدّل و متقن بودن آن بود. وی درس تفسیر را در خانه و مسجد نواب، با شیوایی بیان می كرد و مردم از این جلسه های ارزشمند استقبال می كردند.

صدا و سیمای مركز كرمانشاه نیز این جلسه های معنوی تفسیر قرآن را ضبط و از شبكه استانی كرمانشاه پخش كرد تا همه از سخنان گهربار وی در تفسیر كلام خداوند متعال بهره ببرند.

 مضمون جلسه های تفسیر به همت استاد نجومی و كوشش شاگردان سخت كوش، به چند جلد كتاب تفسیر تبدیل شده است كه برخی منتشر شده است و برخی دیگر مراحل تكمیلی را می گذراند تا منتشر شود.

وجود پربرکت این عالم ربانی در کرمانشاه منبع خیر و منشأ آثار فراوانی گردید. ایشان در این مدت، به تدریس سطوح عالیه، تفسیر مداوم قرآن، اقامه جماعت (سه وعده در مسجد تولیت)، تألیف آثار گوناگون، خلق آثار ارزنده هنری، تربیت شاگردان و هنرمندانی چون استاد عبداللّه جواری کرمانشاهی، به یاری محرومان و نیازمندان و اداره حوزه علمیه کرمانشاه، پرداخت و هم زمان به تأسیس و تکمیل کتابخانه خود همت گماشت.

این کتابخانه، که امروز با داشتن بیش از 20 هزار کتاب چاپی و حدود هزار کتاب خطی نفیس که بسیاری از آن ها به خط خود آیةاللّه نجومی و اجلاء و نیاکانشان استنساخ گردیده، و فهرست مخطوطات آن را استاد ارجمند حجةالاسلام والمسلمین آقای حاج سید احمد حسینی اشکوری نگاشته و در جلد اول «دلیل المخطوطات» منتشر ساخته است و هم چنین با وجود ده ها قطعه خط و نقاشی و تذهیب، یکی از ارزشمندترین کتابخانه های ایران است.

آیت الله نجومی، در زمینه های گوناگونی دست به قلم برده و حاصل تلاش چند ساله اش را روی كاغذ آورده كه آثار ماندگار و سودمندی برای بسیاری از اهل فضل و دانش است.

تألیفات آیةاللّه نجومی عبارتند از:

الف: آثار چاپی

1.    المۆمن فی تفسیر سورةالمۆمن

2.    شمیم کنعان(تفسیر سوره یوسف)

3.    نسیم ایمان (تفسیر سوره مۆمنون)

4.    مونس جان(تفسیر سوره یونس)

5.    منزل مقصود (تفسیر سوره هود)

6.    آیات سبحانی(تفسیر سوره رعد)

7.    الرسائل الفقهیة(رساله هایی در غنا، نقاشی و مجسمه سازی، نجاست خمر و حکم مالیات)

8.    الاستصحاب و التعادل و التراجیح(ج2، تقریرات درس اصول میرزا باقر زنجانی)

9.    فرج صالحان(مجموعه مقالات درباره امام زمان عجل اللّه تعالی فرجه الشریف)

10.  فیض قلم(مجموعه مقالات رجالی، تاریخی و هنری)

11. کیمیای هستی(زندگی نامه خودنوشت، به اهتمام محمد علی سلطانی) این كتاب، شماری از تصویرهای خوش نویسی های ایشان به خط های گوناگون را دربردارد.

12. سحر مبین(قطعاتی از خط خویش ثلث، به اهتمام محمد علی سلطانی)

13. الاجازةالمبارکة(اجازه کبیر به آیةاللّه استادی)

فروع العلم الاجمالی(تألیف میرزا باقر زنجانی، با مقدمه و اهتمام: آیةاللّه نجومی) و هم رساله های بعد معنوی هنر خط، عرفان هنری انسان، سخنی چند با طلاب جوان (دربردارنده سخنان حكیمانه برای طلبه های جوان)  رساله غنا (درباره حرمت موسیقی و غنا و نظریه های فقهی در این خصوص است.)

و رسالة فی التصویر و التمثیل (در موضوع حرمت یا جواز عكاسی و نقاشی چهره و صروت انسان) جداگانه به چاپ رسیده است.

ب آثار غیر چاپی:

1. لطافت هنر(دربردارنده عكس های رنگی از خوش نویسی ها و دست خط های استاد نجومی است)

2. همیشه بهار(مجموعه اشعار خطاطی شده)

3. کشکول (مجموعه لطائف و ظرائف)

4. تقریرات فقه میرزا باقر زنجانی

5. تقریرات درس اصول میرزا باقر زنجانی (قطع و ظن، برائت)

6. رساله در تعظیم شعائر اسلامی.

استاد در ذیل بخش آثار و تالیفات چنین آورده اند : « مطلبی را اینجا تذكر دهم و آن اینكه ما از اول بفكر كتاب نویسی یا اگر جسارت نباشد بفكر خود نمائی و تالیف و تصنیف نبودیم و همیشه می گفتیم مردی در فهمیدن كلمات بزرگان و محققان عظیم ماست لذا چندان رغبتی به نوشتن كتاب مستقل نداشتیم » .

البته استاد بسیاری از آثار بزرگان را استنساخ نموده اند از جمله آنها ریاض العلمای مرحوم عبدالله افندی ،  رساله صحیحه از میرزای زنجانی  و چند اثر دیگر ...

هنر خوشنویسی آیت الله نجومی

افزون بر اینكه هنر خوش نویسی در خاندان آیت الله نجومی موروثی بود، وی از همان كودكی به زیبانویسی بسیار اهمیت می داد.

هرجا خطی خوب می دید، می كوشید از روی آن بنویسد و این ممارست تا دوره تحصیل در نجف و حتی پس از بازگشت به ایران، قطع نشد. ایشان بسیاری از كتاب ها را با خط خود رونویسی كرد و جمله ها و عبارت های زیبایی از سخنان بزرگان و آیات قرآن كریم را به زیبایی نگاشت.

آیةاللّه نجومی از برترینهای هنر خوش نویسی جهان هستند كه تابلوهای زیبای ایشان هوش از سر هر صاحب ذوقی می برد  استاد نزد خطاطان بزرگی همچون هاشم بغدادی و احمد نجفی به تمرین و ممارست پرداخته اند تا در انواع خطوط اسلامی استاد مسلم و در خط نسخ و ثلث یگانه و بی همتا گردیده اند و در تذهیب و تشعیر و جلید و گل و بوته سازی آثار جاودانه ای پدید اورده اند .

در سال 1398 هجری قمری مرحوم حاج میرزا احمد معصومی زنجانی اجازه ای عربی در عالم خط برای استاد نوشته اند و لوح تقدیر در نخستین گردهمائی و جشنواره خوشنویسان جهان را از آن خود نموده و در سال  1380 شمسی نیز  بعنوان چهره ی ماندگار ایران در عالم هنر  مورد تقدیر قرار گرفته اند .

ایشان در خصوص ویژگیهای هنری خود و خانواده اش چنین نوشته اند : « در خاندان ما هنرهای زیبا جایگاه ویژه ای دارد و هنرمند خوشنویس ، نقاش و صحاف زیاد داشته ایم ، مرحوم جدم آقای میرزا اسماعیل كه در ابتدای كلام ترجمه حال ایشان را آوردم از خوشنویسان بسیار خوبی بودند كه انواع خطوط را بسیار استادانه می نوشتند و آثار بسیار ارزشمندی در این زمینه دارند  كه همراه برادرش آقا میرزا رضای منجم باشی از شاگردان میرزا محمد علی خوشنویس كرمانشاهی بوده اند».

آقا سیف السادات ، سید میرزا عبدالرحمن نجومی ، سید میرزا محسن و سید محمد صالح سیف السادات ، سید نصر الله نجومی و سید میرزا حسن نجومی و سید هادی و مهدی نجومی و آقا سید محمد جواد نجومی پدر گرانقدر استاد  نیز از هنرمندان این خانواده هستند .

ایشان از آیات عظام نجف اجازه اجتهاد و از حضرات آیات شیخ آقا بزرگ تهرانی، سید محمد صادق بحرالعلوم، اراکی و مرعشی نجفی قدس سره هم اجازه روایت حدیث و از استادانی چون سید محمد جواد نجومی اجازه هنر داشت و به گروهی هم اجازه نقل حدیث و روایت بخشوده بود.

آیةاللّه نجومی از مشایخ حدیث و هنر به شمار می رفت و اساتید هنر برای نیل به درجه استادی، باید مورد تأیید و تصدیق او قرار می گرفتند.

آن مرحوم در طول اقامت خویش در نجف اشرف کتاب های بسیاری را استنساخ نمود که برخی از آن ها عبارتند از: ریاض العلما، فروع العلم الاجمالی )میرزا باقر زنجانی(، فصل القضاء والاجازة الکبیرة )سید حسن صدر(، استخارات )سید بن طاوس(، بناءالمقالة الفاطمیة )سید احمد بن طاوس(، لشوةالسلاقة و محل الاضافة )شیخ محمد علی بن بشارة آل موخی نجفی متوفی 1163(، تحفةالحکیم )شیخ محمد حسین غروی اصفهانی.)

عروج ملكوتی

آن عالم بزرگ، پس از عمری خدمت به عالم دین و علم و هنر و مردم، سرانجام در روز دوشنبه 25 آبان 1388 شمسی 28 ذی القعدةالحرام 1430 قمری در 82 سالگی چشم از جهان فروبست و به اجداد طاهرینش پیوست.

با اعلام خبر وفاتش در استان کرمانشاه سه روز عزای عمومی و در شهر کرمانشاه تعطیل عمومی اعلام شد و پیکر پاکش روز سه شنبه 26 آبان 88 ، با شرکت ده ها هزار نفر از مردم استان، تشییع و پس از اقامه نماز توسط امام جمعه کرمانشاه، حجةالاسلام والمسلمین آقای علما، در ابتدای گلزار شهدا به خاک سپرده شد .

و در غم فقدانش پیام های تسلیت فراوان از سوی مراجع عظام تقلید، مقام معظم رهبری، سران قوای سه گانه و شخصیت های سیاسی و کشوری و حوزوی صادر گردید و ضایعه فقدانش موجی از غم و اندوه در دل دانشمندان و هنرمندان و مردم استان پدید آورد.


منابع:

کتاب کیمیای هستی زندگی نامه خودنوشت آیت الله نجومی، به اهتمام محمد علی سلطانی

سایت پژوهش

تهیه و فروآوری: عبداله فربود، گروه حوزه علمیه تبیان