بی خانمان‌های پایتخت می‌لرزند!!
انتخاب جا برای خیابان خوابی انتخاب ساده‌ای نیست. جای خوب بالای پلکان‌های بلند و در كنج پاگرد ورودی ساختمان و عمارت ها بیغوله ساختن است، دور از باران و جك و جانور و سر راه مردم بودن. اما پلکان‌های این‌چنین بیشتر منتهی به در شعبه‌های بانك یا پاساژها یا ساختمان‌های اداری یا مجتمع‌های آپارتمانی است كه برای پرستیژ هیچ كدام از این‌ها خوب نیست جلوی در ورودی شان كارتن خوابی خفته باشد.
پس پیدا كردن نیمكتی در پارك گزینه بعدی است، به شرطی كه پارك در منطقه‌ای از شهر نباشد كه خیابان خوابی روی نیمكتش، تصویر زیباسازی شده شهری را خراب كند. نیمکت‌های كنار خیابان و صندلی ایستگاه‌های اتوبوس می‌تواند انتخاب بی درد سرتری باشد.
در زمستان شانس خیابان خواب باید بزند تا سند محوطه گرم هواكش خوش عطر جلوی قنادی‌ها، به نام كارتن خواب دیگری نخورده باشد. همچنین دراز كشیدن یا چمباتمه زدن روی مسیر لوله بخار مغازه خشک‌شویی كه حرارتش برف و باران روی آسفالت پیاده رو را خشك می‌کند بیشتر به آرزوی دست نیافتنی می‌ماند، چون كمتر صاحب مغازه‌ای حاضر است از صبح تا شب روبه روی در مغازه‌اش مرد بی كاره ای دراز بكشد و از حرارت مطبوع آسفالت در زیر بارش برف كیف كند. ایستادن بی جا مانع كسب است، دراز كشیدن و خوابیدن كه جای خود دارد.
فكر پیدا كردن جای خواب، اگر به چنان چشم بر هم گذاشتن پر ترس و واهمه‌ای بر زمین سخت بتوانیم خواب بگوییم، فكر روزمره خیابان خواب‌هاست: جایی كه ممكن است سندش به نام خیابان خواب دیگری خورده باشد و وقتی در خواب هستی صاحب پیدا كند و بخواهد تو را به هر قیمتی از خانه‌ای كه غصب كردی بیرون كند و....
هوا كه رو به سردی می‌رود، سر و كله كارتن‌خواب‌های شهرمان هم پیدا می‌شود؛ آن‌ها گم نشده بودند كه حالا پیدا شوند؛ فقط سرمای هوا مردم را بیشتر به یادشان انداخته است.
بر اساس آنچه در شرح وظایف شهرداری آمده است گرم خانه‌ها موظف هستند افراد بی‌خانمان را به طور موقت نگهداری كنند و پس از آن نوبت دیگر سازمان‌های متولی است كه به فراخور شرح وظایفشان مسئولیت نگهداری ” افراد بی‌خانمان را به عهده بگیرند
نیمه دوم سال كه از راه می‌رسد، داستان تكراری و نخ‌نمای بی‌خانمان‌ها و كارتن‌خواب‌های شهرمان با چاشنی آماری از بی‌خانمان‌های جمع‌آوری شده از سوی دستگاه‌های متولی اعلام می‌شود بدون این كه طرح این موضوع به ارائه راهكاری بینجامد كه در نهایت به بهبود وضع زندگی كارتن‌خواب‌های شهرمان منجر شود.
جمع‌آوری روزانه حدود 300 نفر بی‌خانمان از سوی واحدهای گشت شهرداری تهران از سطح شهر و انتقال آن‌ها به گرم خانه‌ها كه بیشترشان سابقه جمع‌آوری چندین باره دارند، مصداق روشن این ادعاست.
چرخه ناقص ساماندهی بی‌خانمان‌ها
موضوع تكراری بودن افراد بی‌خانمانی كه شب‌ها در گرم خانه‌های شهرداری تهران نگهداری می‌شوند، نكته مهمی است كه نمی‌توان به سادگی از كنار آن گذشت.
گرم خانه‌های شهرداری تهران فقط”‹ شب تا ”‹صبح موظف به نگهداری از افراد بی‌خانمان هستند و با فرا رسیدن روز افراد بی‌خانمان چاره‌ای جز ترك ”‹ گرم خانه‌ها ندارند، در واقع این طور كه مسئولان اداره رفاه و خدمات اجتماعی شهرداری تهران می‌گویند بر اساس آنچه در شرح وظایف شهرداری آمده است گرم خانه‌ها موظف هستند افراد بی‌خانمان را به طور موقت نگهداری كنند و پس از آن نوبت دیگر سازمان‌های متولی است كه به فراخور شرح وظایفشان مسئولیت نگهداری ”‹ افراد بی‌خانمان را به عهده بگیرند.
در چنین شرایطی مطرح كردن موضوع تكراری بودن بی‌خانمان‌های جمع‌آوری شده مهر تأییدی است بر این كه در چرخه ساماندهی افراد بی‌خانمان، سازمان‌های متولی حمایتی شامل بهزیستی و كمیته امداد در انجام وظایف و مسئولیت‌هایشان كوتاهی می‌كنند.
مصوبه بی‌حاصل
ساماندهی کارتن خواب‌ها از سال 78 تاكنون مصوبه شورای عالی اداری بوده و در این فاصله زمانی اتفاقات زیادی افتاده است؛ از ابتدای راه‌اندازی گرم خانه‌ها در سال 84 قرار بود وزارت رفاه و تأمین اجتماعی، شهرداری و بهزیستی، نیروی انتظامی، كمیته امداد، سازمان فنی و حرفه‌ای، وزارت كار، صدا و سیما و قوه قضائیه در جمع‌آوری، نگهداری و تحت پوشش قرار دادن این افراد با هم همكاری كنند، اما ظاهراً پس از گذشت مدتی مسئولیت این كار به عهده شهرداری و نیروی انتظامی افتاد و دیگر سازمان‌ها و نهاد‌ها از انجام این مسئولیت شانه خالی كردند.
مصداق این ادعا اظهارنظر چندی پیش معاون خدمات اجتماعی سازمان رفاه شهرداری تهران بود كه در آن از حضور 130 بی‌خانمان و متكدی مبتلا به ایدز و هپاتیت در مراكز نگهداری شهرداری تهران گلایه كرده و گفته بود: متأسفانه سازمان بهزیستی سال‌هاست این افراد را تحویل نمی‌گیرد و شهرداری هم چاره‌ای جز نگهداری از آن‌ها در گرم خانه‌ها ندارد.
در چنین شرایطی مطرح كردن موضوع تكراری بودن بی‌خانمان‌های جمع‌آوری شده مهر تأییدی است بر این كه در چرخه ساماندهی افراد بی‌خانمان، سازمان‌های متولی حمایتی شامل بهزیستی و كمیته امداد در انجام وظایف و مسئولیت‌هایشان كوتاهی می‌كنند
كوتاهی در پذیرش معتادان پرخطر
پذیرش معتادان پرخطر بی‌خانمان موجب شده تا برخی گرم خانه‌ها به دلیل كمبود ظرفیت نتوانند افراد بی‌خانمان عادی را پذیرش كنند.
معاون خدمات اجتماعی سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌های اجتماعی شهرداری تهران دلیل این شرایط را همكاری نكردن ستاد مبارزه با مواد مخدر برای پذیرش معتادان پرخطر بی‌خانمان دانسته و می‌گوید: شهرداری تهران ناچار است معتادان پرخطر بی‌خانمان جمع‌آوری شده را هم در گرم خانه‌ها پذیرش كند در حالی كه اگر ستاد مبارزه با مواد مخدر این افراد را در مراكز بازپروری نگهداری كند، ظرفیت گرم خانه‌های تهران برای بی‌خانمان‌ها كافی خواهد بود.
به گفته رضا جاگیری، خدمات اولیه مراقبتی شامل تغذیه، اسكان، مراقبت بهداشتی و درمان اورژانسی از خدماتی است كه به بی‌خانمان‌های نگهداری شده در گرم خانه‌ها به طور رایگان ارائه می‌شود.
زنان كارتن‌خواب؛ نگرانی جدید
حالا شاید در تاریكی شب نگاهمان به دختران کم سن و سالی هم بیفتد كه از روی ناچاری جز پارك‌ها، زیر پل‌ها، ساختمان‌های نیمه‌كاره و داخل جوی‌ها، سرپناه دیگری ندارند تا در آن شب را به صبح برسانند.
این همان موضوعی است كه مدیرعامل سازمان رفاه و خدمات اجتماعی شهرداری تهران از آن به عنوان زنگ خطری برای كاهش سن آسیب‌های اجتماعی زنان در پایتخت تعبیر می‌كند و می‌گوید: تعداد زنان معتاد كارتن‌خواب در پایتخت رو به افزایش است، 15 تا 20 درصد کارتن خواب‌ها زن هستند، و روزانه به طور متوسط صد كارتن‌خواب از سطح پایتخت جمع‌آوری می‌شوند كه 80 درصد آن‌ها شهرستانی هستند و بخش قابل توجهی از بی‌خانمان‌های زن معتادان خیابانی هستند، از فعالیت اولین كمپ ویژه زنان معتاد در تهرانسر خبر می‌دهد.
مراجعه داوطلبانه 90 درصد بی‌خانمان‌ها
هم‌اكنون گرم خانه‌های پایتخت از اولین ساعات شب تا صبح، افراد بی‌خانمان را پذیرش می‌كنند، اما در نیمه دوم سال به دلیل افزایش سرمای هوا و بارش باران و برف، در گرم خانه‌ها به صورت شبانه‌روزی روی افراد بی‌خانمان باز خواهد بود.
این طور كه معاون خدمات اجتماعی سازمان رفاه شهرداری تهران می‌گوید، هیچ محدودیتی برای دفعات پذیرش افراد بی‌خانمان در گرم خانه‌ها وجود ندارد به خصوص در فصل پاییز و زمستان كه ورود افراد به گرم خانه‌ها 20 تا 30 درصد افزایش می‌یابد ضمن این كه بیش از 90 درصد بی‌خانمان‌های شهرمان آن‌هایی هستند كه به طور داوطلبانه به گرم خانه‌ها مراجعه می‌كنند.
شهرداری تهران ناچار است معتادان پرخطر بی‌خانمان جمع‌آوری شده را هم در گرم خانه‌ها پذیرش كند در حالی كه اگر ستاد مبارزه با مواد مخدر این افراد را در مراكز بازپروری نگهداری كند، ظرفیت گرم خانه‌های تهران برای بی‌خانمان‌ها كافی خواهد بود
افزایش 80 درصدی ظرفیت گرم خانه‌ها
مراجعه داوطلبانه 90 درصد كارتن‌خواب‌های شهرمان به گرم خانه‌ها در پی سرد شدن تدریجی هوا از یك سو و كمبود ظرفیت مراكز نگهداری از این افراد، حالا مسئولان شهرداری را به فكر احداث گرم خانه‌های جدید انداخته است.
قرار است با راه‌اندازی سه گرم خانه جدید در پایتخت ظرفیت این مراكز تا 80 درصد افزایش یابد تا با سرد شدن هوا مشكلی برای پذیرش افراد بی‌خانمان و كارتن‌خواب وجود نداشته باشد.
معاون خدمات اجتماعی سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌های اجتماعی شهرداری تهران با اشاره به افزایش 80 درصدی ظرفیت گرم خانه‌های پایتخت، از افتتاح سه گرم خانه جدید دیگر در سطح شهر تهران خبر داده و می‌گوید: ظرفیت فعلی دو گرم خانه فعال شهر تهران 600 نفر است و این در حالی است كه با سرد شدن هوا تمام ظرفیت این دو گرم خانه هم تكمیل می‌شود و برای این كه در پذیرش بی‌خانمان‌های مراجعه‌كننده مشكلی وجود نداشته باشد باید به فكر احداث گرم خانه‌های جدید بود.
جاگیری در گفت‌وگو با ایسنا توضیح می‌دهد: سه گرم خانه جدید آخرین مراحل ساخت خود را طی می‌كند و با توجه به آسیب خیز بودن مناطق 15 و 16 دو مورد از گرم خانه‌های جدید در این مناطق و دیگری در منطقه 13 راه‌اندازی می‌شود.
گرم خانه‌های جدید تهران را خیریه‌ها و انجمن‌های مردمی اداره خواهند كرد؛ البته شهرداری تهران علاوه بر تأمین فضا و تجهیزات مورد نیاز در گرم خانه‌ها از خیریه‌ها و سازمان‌های غیردولتی فعال در این زمینه نیز حمایت مالی خواهد كرد.
افزایش ظرفیت تیم‌های گشت
با سرد شدن هوا، فعالیت تیم‌های گشت ویژه جمع‌آوری افراد بی‌خانمان و كارتن‌خواب از سطح شهر نیز جدی‌تر شده است.
به گفته جاگیری، برای پوشش بهتری از سطح شهر و شناسایی و جمع‌آوری به موقع افراد بی‌خانمان تعداد تیم‌های گشتی از 30 واحد به 42 واحد افزایش یافته تا با كاهش تدریجی دمای هوا شاهد عملكرد بهتری در حوزه ساماندهی بی‌خانمان‌ها باشیم.
افزایش ظرفیت گرم خانه‌های پایتخت از طریق ایجاد مراكز جدید اقدامی است كه شهرداری تهران برای حمایت از کارتن خواب‌ها و افراد بی‌خانمان شهر به خصوص در فصل سرما انجام می‌دهد، اما به نظر می‌رسد امسال نیز همچون سال‌های گذشته شهرداری همچنان در موضوع جمع‌آوری و نگهداری از بی‌خانمان‌های شهر تنهاست و در این میان به نظر می‌رسد تا زمانی كه دیگر سازمان‌های حمایتی متولی همچنان از انجام وظایف خود شانه خالی كنند، امید به ساماندهی بی‌خانمان‌های شهرمان غیرممكن خواهد بود.
فرآوری: نسرین صفری بخش اجتماعی تبیان
منابع:جام جم آنلاین/اعتماد
مقالات مرتبط :
