علم در خدمت صلح و توسعه

روز جهانی «علم در خدمت صلح و توسعه» با هدف بهره‌مندی مردم از ثمرات علم، فناوری و نوآوری و ایجاد فضای مناسب برای گفت‌وگو در این زمینه، در کنفرانس عمومی یونسکو در سال 2001 به تصویب رسید. از آن سال تاکنون یونسکو در تمامی کشورهای عضو همانگونه که فلسفه اصلی تشکیل این سازمان حکم می‌کند در حوزه علم نیز به دنبال ایجاد تفکر صلح در اذهان بشر بوده است.

صلح جهانی مورد نظر یونسکو، صلحی‌ است که در اذهان بشر ساخته می‌شود چرا که جنگ پیش از آنکه اتفاق بیفتد، در ذهن مردم شکل می‌گیرد. در حوزه علم نیز تحقق صلح به دانشمندانی نیاز دارد که خود به صلح می‌اندیشند و به اعتقاد دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو این امکان‌پذیر نیست مگر آنکه دانشمندان، اخلاق و خرد را همراه دانش خود کنند.

دکتر محمدرضا سعیدآبادی- دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو -که در آستانه بیستم آبان ماه روز جهانی علم در تشریح فعالیت‌های کمیسیون به مناسبت روز جهانی و هفته علم در خدمت صلح و توسعه صحبت می کرد- معتقد است: هدف اصلی علم باید صلح و توسعه باشد اما توسعه علمی و اقتصادی صرف، بدون در نظر گرفتن اخلاق به این نتیجه منجر نخواهد شد.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو با اشاره به اینکه ایران برای نشان دادن میزان اهمیت اخلاق در علم و فناوری، جایزه بین‌المللی ابن سینا را به یونسکو پیشنهاد کرده است، خاطرنشان کرد: علم باید بتواند از درد و رنج بشر بکاهد و این تضمین نخواهد شد مگر آنکه دانش از همراهی اخلاق برخوردار باشد. جایزه بین‌المللی ابن سینا نیز هر دو یا سه سال یکبار به بهترین آثار، مقالات و کتاب‌هایی که در زمینه اخلاق در علم و فناوری خلق شده‌اند، اهدا می‌شود.

سعیدآبادی همچنین سیاستگذاری‌های علمی را در جهت‌دهی علم به سوی کاستن از مشکلات بشرحائز اهمیت می‌داند. او در این زمینه می‌گوید: به عنوان مثال رشته‌های دانشگاهی باید مطابق با مسائل جامعه تدوین شود. اگر علم در ارتباط با ظرفیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه نباشد، دردی از مردم دوا نخواهد کرد. متأسفانه دانشگاه‌ها امروزه تنها به دنبال رتبه‌بندی‌های بین‌المللی هستند و معیارهایی را انتخاب می‌کنند که لزوماً در مسیر توسعه کشورشان، کارآمد نیست.

به اعتقاد وی جهان برای پایان دادن به جنگ انسان با انسان و جنگ بشر با طبیعت پیرامونش به عالمان، خردمندان و دانشمندانی نیاز دارد که موضوع صلح، پایه اصلی تفکرات آنها باشد.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو همچنین درباره اهمیت عمومی کردن علم و ترویج آن در سطح جامعه معتقد است: مردم باید بدانند که جایگاه علم در زندگی آنها کجاست. برای رسیدن به همین مقصود است که یونسکو سال‌های میلادی مختلف را به نام علوم گوناگون نامگذاری می‌کند تا مردم متوجه نقش هر کدام از آنها در زندگی روزمره خود باشند.

در ایران نیز طی سال‌های اخیر به مناسبت این روز برنامه‌های پراکنده و غیر منسجمی از سوی سازمان یونسکو، انجمن ترویج علم ایران و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برگزار شده است.

انجمن ترویج علم ایران، امسال با هدف ارتقای سطح برنامه‌ها و ایجاد حرکتی ساختارمند با همکاری سایر نهادها و سازمان های علمی و فرهنگی کشور درصدد برگزاری برنامه‌ای در سطح ملی به مناسبت روز و هفته جهانی علم است.

در این راستا سعی شده طی جلساتی مستمر با حضور برخی اساتید و افراد برجسته کشور، پیرامون موضوعات مرتبط هم اندیشی صورت گیرد.

دکتر اکرم قدیمی، رییس انجمن ترویج علم ایران در این باره می گوید: با توجه به این که حیطه ترویج علم، افق‌هایی به گستردگی کل جامعه را در برمی‌گیرد، یاری و مشارکت تمام نهادها، سازمان‌ها و آحاد جامعه در بزرگداشت هر چه باشکوه تر این مناسبت علمی ضرورتی اجتناب ناپذیر است و انجمن ترویج علم ایران هم با شعار «بیاییم با هم فکری، باورها و بینش علمی جامعه خود را ارتقا دهیم» سعی دارد با استعانت از نظرات و پیشنهادهای تمامی علاقه مندان، تمهیدات و ابزار هر چه بهتر برگزار کردن این روز جهانی را فراهم کند.

وی با اشاره به پیشگیری ثبت روز جهانی علم (10 نوامبر برابر با 20 آبان ماه) در تقویم رسمی کشور در خصوص برنامه‌های بزرگداشت این هفته (20 تا 26 آبان ماه) گفت: روز یکشنبه، 21 آبان ماه به عنوان روز تاریخ نامگذاری شده که مراسم ویژه ای در محل موزه ملک در خصوص تاریخ علم برگزار می شود. روز دوشنبه، 22 آبان ماه هم روز «علم و رسانه» نامگذاری شده که طی آن نشستی غیررسمی به صورت میزگرد با گفت‌و‌گوهای دوستانه و نمایشگاه با حضور فعالان رسانه‌یی حوزه علمی برگزار می شود. قدیمی تصریح کرد: روز چهارم هفته علم هم روز درهای باز مراکز علمی است که تلاش داریم با هماهنگی حداقل 10 دانشگاه و مرکز تحقیقاتی، امکان بازدید دانش آموزان از این مراکز را فراهم کنیم. روز چهارشنبه، 24 آبان هم روز اهدای کتاب نامگذاری شده که در این روز صدها جلد کتاب اهدایی به کتابخانه های مناطق محروم تحویل می شود. روز پنج شنبه، 25 آبان ماه، روز ترویج علم است که مراسم اهدای جایزه ترویج علم امسال و افتتاحیه نمایشگاه هفته علم و مراسم شب علم برگزار می‌شوئد.

وی خاطرنشان کرد: روز جمعه، 26 آبان ماه که آخرین روز هفته علم است، روز «علم برای مردم» نامگذاری شده که به همین مناسبت نمایشگاه و برنامه های متنوعی از 10 صبح تا 10 شب در محل برج میلاد تهران برگزار می‌شود.

رییس انجمن ترویج علم ایران همچنین برگزاری سخنرانی و برنامه‌های متنوع دیگر در مدارس و دبیرستان‌ها با همکاری وزارت آموزش و پرورش، اجرای برخی برنامه‌های زنده در شبکه‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را از دیگر برنامه‌های هفته علم عنوان کرد.

روز گذشته بخش دانش و زندگی تبیان مصاحبه ای با دکتر امیر محمد گمینی، پژوهشگر تاریخ علم انجام داد که می توانید آن را در اینجا مطالعه کنید.

برای آگاهی از برنامه های روز و هفته جهانی علم و ارتباط با انجمن ترویج علم ایران می توانید به تارنمای انجمن مراجعه کنید.

فرآوری: م.ح.اربابی فر

بخش دانش و زندگی تبیان

به نقل از ایسنا