همه موجودات زنده نیاز به آب تمیز و پاک دارند. برای رویش محصولات کشاورزی و برای نوشیدن نیاز به آب داریم. ماهیها و حیوانات نیز به آب محتاجند. اگر آب آلوده باشد و شما آن را مصرف کنید، ممکن است در همان لحظه آسیبی به سلامتی شما وارد نشود، اما اگر در مدت طولانی از این آب آلوده مصرف کنید، سلامتی شما به خطر میافتد.

بسیاری از آلودگیها میتوانند به آب رودخانه، نهر آب و اقیانوسها ضرر برسانند. سه نوع آلودگی شایع آب عبارت است از: خاک، کودها و باکتریها.
هنگامی که باران می بارد، خاک درون رودخانه و نهر را میشوید. خاک درون آب میتواند حیوانات ریز و تخم ماهیها را از بین ببرد. خاک میتواند آبشش ماهی را مسدود کند و نیز جلوی نور آفتاب را بگیرد و باعث از بین رفتن گیاهان در آب شود.
مواد مغذیی که اغلب از کودها به دست میآیند، باعث آلوده کردن دریاچه، تالاب و مخازن آب میگردند. نیتروژن و فسفر باعث رشد جلبکها میشوند و آب را به رنگ سبز درمیآورند.
باکتریها اغلب از فاضلابها در آبها میریزند و میتوانند آب را آلوده کنند.
علل آلودگی آب
1- فاضلاب و آب کثیف
: فاضلاب شامل مدفوع، ادرار و شستن بدن و لباس میباشد. از بین نبردن فاضلاب در آبها باعث بروز بیماریهایی نظیر اسهال میگردد.
2- زبالههای دریایی
این زبالهها شامل مقوا (دو هفته طول میکشد تا مقوا تجزیه شود)، روزنامه (6 هفته طول میکشد تا تجزیه شود)، قوطی های فیلم عکاسی (6 هفته طول میکشد تا تجزیه شود)، کف (50 سال طول میکشد تا تجزیه شود)، ظروف پلی استرین (80 سال طول میکشد تا تجزیه شود)، آلومینیوم (200 سال طول میکشد تا تجزیه شود)، بستههای پلاستیکی (400 سال طول میکشد تا تجزیه شود) و شیشه (زمان زیادی طول میکشد تا تجزیه شود و ما زمان دقیق تجزیه شده شیشه را نمیدانیم) است.
در اتمسفر، ذرات آب با دیاکسید کربن، دیاکسید گوگرد و اکسید نیتروژن مخلوط میشود و تشکیل یک اسید ضعیف را میدهد. آب باران آلوده به این گازها، به نام باران اسیدی خوانده میشود
3- زبالههای صنعتی که عبارتند از:
- آزبست (پنبه نسوز): افراد این ماده را استنشاق میکنند و باعث بیماریهایی از قبیل: آزبستوز (نوعی بیماری ریوی)، مزوتلیوما (نوعی سرطان که پوشش ریه و شکم را درگیر میکند)، سرطان ریه، سرطان روده و سرطان کبد میشود.
- سرب: یک عنصر فلزی و ماده غیر قابل تجزیه است و موجب جلوگیری از فعالیت آنزیمهای بدن میگردد.
- جیوه: یک عنصر فلزی و ماده غیر قابل تجزیه است و موجب مسمویت با جیوه میگردد.
- نیترات و فسفات: در اغلب موارد نیتراتها و فسفاتها، خاک را میشویند و به رودخانه و دریاچه میریزند. نیتراتها و فسفاتها موجب اوتروفیکاسیون (انباشت آب) میشوند که برای محیط دریایی مضر میباشد.
- گوگرد (سولفور): یک ماده غیرفلزی که برای زندگی دریایی مضر میباشد.
- روغن: در آب حل نمیشود و در سطح آب لایه ضخیم کفی ایجاد میکند. این لایه ضخیم باعث میشود که نور آفتاب به آب نرسد، بنابراین گیاهان دریایی از بین میروند و برای ماهیها و پرندگان دریایی نیز خطرناک میباشد.
- پتروشیمی: از نفت و یا گاز تشکیل شده و برای زندگی دریایی میتواند سمی باشد.
4- زبالههای رادیواکتیو
این زبالهها از فرآوردههای صنایع، پزشکی و تحقیقاتی بوجود میآیند و میتوانند اثرات مضری را بر زیستگاه های دریایی داشته باشند. نیروگاههای هسته ای، استخراج و پالایش اورانیوم و توریوم از علل آلودگی آبها میباشند.
5- آلودگی نفتی
نفت از تانکرها، کشتیها و غیره نشت میکند. نفت در آب حل نمیشود و لایه ضخیمی را روی سطح آب به جای میگذارد. این لایه ضخیم باعث میشود که نور خورشید به آب نرسد، بنابراین گیاهان دریایی از بین میروند و برای ماهیها و پرندگان دریایی نیز خطرناک میباشد.
6- ذخایر زیرزمینی
مخازن و لولههای زیرزمینی که اغلب حاوی نفت میباشند، برای محیط اطرافشان مضر میباشند. قبل از سال 1980، این لولههای زیرزمینی از جنس فولاد بودند که به طور مستقیم باعث آلودگی می شدند. با گذشت زمان و از بین رفتن فولاد، مواد درون این لولهها باعث آلودگی خاک و آبهای زیرزمینی شدند.
7- آلودگی جوی در اتمسفر، ذرات آب با دی اکسید کربن، دی اکسید گوگرد و اکسید نیتروژن مخلوط میشود و تشکیل یک اسید ضعیف را میدهد. آلودگی جوی یعنی بخار آب مقدار زیادی از این گازها را جذب کرده و اسیدی میشود. آب باران آلوده به این گازها، به نام باران اسیدی خوانده میشود. هنگامی که باران اسیدی می بارد، زندگی حیوانات دریایی آسیب می بیند.
زبالههای صنعتی میتوانند باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن، عدم باروری و مسمومیت حاد شوند
8- گرمای کره زمین
افزایش گرمای کره زمین باعث افزایش دمای آب میشود. افزایش دمای آب میتواند منجر به مرگ بسیاری از موجودات آبزی گردد. سوختن سوختهای فسیلی باعث انتشار گازهای گلخانه ای مانند دیاکسید کربن میشود.
9- اتورافیک (افزایش مواد مغذی در دریا که باعث رویش انبوه گیاهان میشود)
کودهایی که برای کشاورزی استفاده میشوند، اگر در نزدیکی آب رودخانه، دریاچه و غیره بریزند، موجب افزایش مقدار مواد مغذی در آب میشود.
فیتوپلانگتون ها با سرعت بیشتر تکثیر میشوند و باعث ایجاد شکوفههای جلبکی میگردند. این شکوفههای جلبکی باعث مختل کردن عمل اکوسیستم و ایجاد مشکلات میشوند.
جلبکها از تمام اکسیژن موجود در آب استفاده میکنند و اکسیژنی را برای آبزیان نمیگذارند، بنابراین ماهیها می میرند.
شکوفههای جلبکی جلوی نور خورشید را میگیرد و در نتیجه باعث از بین رفتن گیاهان در آب میشوند. برخی از جلبکها، سمی را تولید میکنند که هر حیوانی آن را مصرف کند، مسموم میشود.
آلودگی آب و سلامت انسان
اگر آب آلوده باشد و شما آن را مصرف کنید، ممکن است در همان لحظه آسیبی به سلامتی شما وارد نشود، اما اگر در مدت طولانی از این آب آلوده مصرف کنید، سلامتی شما به خطر میافتد.
ذرات معلق در آب، باعث کاهش کیفیت آب آشامیدنی برای انسان و کیفیت آب برای زندگی دریایی میشود. کاهش مقدار نفوذ نور خورشید به آب، کاهش رشد گیاهان و میکروارگانیسمها را موجب میشود
- فلزات سنگین ناشی از فرآوردههای صنعتی، در نزدیکی رودخانه و دریاچه جمع میشوند. این فلزات موجب مسموم شدن ماهیها و میگوها میشوند و انسانها این حیوانات مسموم را مصرف میکنند. فلزات سنگین میتوانند کاهش رشد، نقص در تولد و سرطان را بوجود آورند.
- زبالههای صنعتی میتوانند باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن، عدم باروری و مسمومیت حاد شوند.
- آلایندههای میکروبی ناشی از فاضلاب میتواند موجب بیماریهای عفونی از قبیل حصبه، وبا و مرگ نوزادان شود.
- مواد آلی و مغذی باعث افزایش جلبک، کمبود اکسیژن و خفگی ماهیها و دیگر موجودات زنده دریایی میشود.
- ذرات سولفات ناشی از باران اسیدی میتواند باعث مرگ موجودات زنده آبزی گردد.
- مصرف آب آلوده باعث بروز اسهال و عفونت معده میشود.
- آبهای آلوده بستر مناسبی برای رشد پشهها و دیگر حیوانات میباشند. اگر پشه آلوده شما را نیش بزند میتواند موجب بیماریهایی نظیر مالاریا و تب دانگ شود.
جلوگیری از آلوده شدن آب
- در مصرف آب صرفهجویی کنید. این صرفهجویی، جلوی کمبود آب سالم را میگیرد و مقدار آب آلودهای که نیاز به تصفیه دارد را کاهش میدهد.
- رنگ، روغن و مواد زباله را درون سینک ظرفشویی، راهآب حمام و دستشویی و یا توالت نریزید.
- از پودر لباسشویی، مواد تمیز کننده خانگی و صابون و شامپو استفاده کنید.
- از کودها و یا حشرهکشها زیاد استفاده نکنید.
- مواد زباله را در رودخانه، دریاچه، جوی آب و... نریزید.