تبیان، دستیار زندگی
در این طرح درس، دانش آموزان با یک سری مباحث از سلسله آموزش های نمازخانه ای مقطع راهنمایی مرتبط با زیارت وارث آشنا می شوند. ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

زیارت وارث

در این طرح درس، دانش آموزان با یک سری مباحث از سلسله آموزش های نمازخانه ای مقطع راهنمایی مرتبط با زیارت وارث آشنا می شوند.

زیارت وارث
اهداف درس:

1. آشنایی دانش آموزان ـ بحثِ یک از سلسله آموزش های نمازخانه مقطع راهنمایی با زیارت وارث.

2. آشنایی دانش آموزان با کاربردهای زیارت وارث.

3. آشنایی دانش آموزان با معنی وارث.

4. آشنایی دانش آموزان با وارث مادی و معنوی.

5. آشنایی دانش آموزان با معنی وراثت اهل بیت علیهم السلام از انبیاء علیهم السلام.

6. آشنایی دانش آموزان با نحوه صحیح قرائت زیارت وارث.

7. به خاطر سپردن فرازهایی از زیارت وارث.

8. به خاطر سپردن محل زیارت وارث در مفاتیح.

وسایل لازم:

1. امکانات پخش صوت.

2. برگه فعالیت.

3. ابزار نوشتن نظیر قلمِ مدادی یا خودکار.

4. زیر دستی.

5. مفاتیح به تعداد دانش آموزان ـ چنانچه چنین امکانی در مدرسه شما نیست می توانید روز قبل از همه بخواهید که با خود بیاورند یا اینکه با استفاده از لینک زیر برگه مخصوص زیارت وارث را دانلود نمایید ـ

٦- جهت دانلود متن دعای زیارت وارث کلیک کنید.

٧. جهت دانلود فایل صوتی زیارت وارث کلیک کنید.

طرح درس:

در همان ابتدای جلسه پیش از ورود شما، سفارش کنید دانش آموزان برگه های فعالیت و برگه مخصوص زیارت وارث را توزیع نمایند و دانش آموزان هم قلم یا خودکار و زیر دستی به همراه داشته باشند تا ضمن بحث، با شنیدن مطالب به پرسش های مطرح شده در هنگام درس، پاسخ گویند و در منزل آن ها را تکمیل نمایند.

باید بدانیم زیارت وارث به زائر می آموزد که رسالت همه پیامبران بزرگ تاریخ بر دوش امام حسین علیه السلام بوده است و زائر چنین می فهمد که گویی عاشورا نقطه اوجِ نبردِ همه توحیدِ تاریخی با همه شرک تاریخی بوده است.

با این توصیف نه تنها برای دانش آموزان بلکه برای همگان،شناختِ وجودِ مبارك و نازنینِ حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام واجب است. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: من مات و لم یعرف امام زمانه مات میته جاهلیه كسی كه بمیرد و امام خود را نشناسد مرگ او، مرگ مردم جاهل است.

یعنی در تاریكی زندگی كرده، در تاریكی می‌میرد و در قیامت هم در تاریكی محشور می‌شود. من كان فی هذه اعمی و هو فی الآخره اعمی

زیارت وارث

چرا شناخت حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام واجب است؟

چون ایشان معنایِ عملیِ قرآن كریم هستند. یعنی ما آیات توحید، آیات نبوت، آیات قیامت، آیات اخلاق، آیات مسئولیت و آیات احكام را به صورت عملی در وجود مقدس ایشان متجلی می‌بینیم. به همین خاطر امام علیه السلام اسوه و الگوی تمام مردم است و از این طریق است كه خیرِ دنیا و آخرت و سعادتِ امروز و فردای ما تأمین می‌شود؛ پس باید منبع تأمین كننده سعادت دنیا و آخرت را شناخت و این شناخت واجب است، لذا شناخت امام حسین علیه السلام واجب است.

حال از دانش آموزان بخواهید منابعی را که می توانند در شناخت امام علیه السلام به ما یاری رسانند؛ بیان کنند. علی الوصول بچه ها به برخی نکات یا همه آن ها اشاره می کنند؛ لطفا آن ها را نهایتا دسته بندی نمائید و به صورت زیر دربیاورید.

1. قرآن كریم:

در آینه قرآن كریم، امام حسین علیه السلام از مصادیق آیه ولایت هستند. اولوالامر هستند. از مصادیق آیه طهارت هستند. یرید الله لیذهب عنكم الرجس از مصادیق آیه مودت هستند. از مصادیق آیه شریفه یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربك بلكه از مصادیق بارز این آیه هستند.

2. روایات:

بخشی از روایات حضرت را معرفی كرده‌اند. مثل این روایت كه همگان هم آن را شنیده‌اید و روی كتیبه‌ها دیده‌اند. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند: حسین منی و أنا من حسین با توجه به این روایت عصیان در برابر اباعبدالله علیه السلام یعنی عصیان از پیغمبرصلی الله علیه و آله و سلم، عصیان از پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم یعنی عصیان از خدا و نتیجه عصیان از خدا دوزخ است. اقتدا و احترام به ابا عبدالله علیه السلام، اقتدا و احترام به پیغمبرصلی الله علیه و آله و سلم و اقتدا و احترام به پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم، اقتدا و احترام به خداوند است و نتیجه و محصولش بهشت.

3. زیارت‌هایی كه معصومین برای حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام تدوین و تبیین فرموده‌اند.

یكی از این زیارت‌ها كه زیارت كم‌نظیر و حاوی مطالب بسیار عالی می‌باشد، زیارت وارث است.

در اینجا برای دانش آموزان می گوئیم که زیارت وارث یادگاری از امام صادق علیه السلام و یکی از زیارت های سیدالشهداء علیه السلام که برایمان به جا مانده است. امام صادق علیه السلام در دعای وارث آن حضرت را به عنوان وارث آدم علیه السلام، نوح علیه السلام، ابراهیم علیه السلام، موسی علیه السلام، عیسی علیه السلام، رسول گرامی اسلام صلی الله و علیه و آله، علی علیه السلام، فاطمه زهرا سلام الله علیه ، خدیجه کبری سلام الله علیها معرفی می فرمایند.

مانند جلسات گذشته برنامه این است که بچه ها زیارت وارث را پس از توضیح ما راجع به محل تقریبی دعا در مفاتیح الجنان بیابند. حال یک دور دعا را با صوت خوش و توجه دادن دانش آموزان به قبله و زیارت امام حسین علیه السلام بخوانید و در پایان هر بند از دانش آموزان معنی آن را بخواهید.

بی مناسبت نیست که در اینجا به طور مختصر برای دانش آموزان تبیین نمائیم که منظوراز کلمه وارث در زیارت چیست؟

وارث در لغت به ارث برنده یا میراث دار می گویند مثلا کسی که مال، خانه، زمین را ارث برده یا به کسی که از لحاظ معنوی صفات یا افتخاراتی را از پدر یا اجداد و گذشتگان به ارث می برد.

زیارت وارث

در این زیارت و زیاراتی که امامان را وارثان انبیاء خوانده اند بیشتر ناظر به بعد معنوی ارث بوده است به این بیان که رسالت همه پیامبران بزرگ تاریخ بر دوش امامان علیهم السلام هست.

این که نام شریف امام حسن مجتبی علیه السلام در زیارت وارث ذکر نشده است به خاطر این است که این زیارت درباره امام حسین علیه السلام است و در مقام بیان خصوصیات امام حسین علیه السلام است و این که وراثت انبیاء را به امام حسین علیه السلام نسبت می دهد نتیجه منطقی نمی شود که دیگر هیچ کس این صفت را ندارد

در ضمن امامت امام حسن علیه السلام قبل از امام حسین علیه السلام بوده است و در جای خودش بحث شده است.

در اینجا برای این که مشخص کنیم امامان علیهم السلام چه ارثی از پیامبران علیه السلام برده اند؛ پس از بیان عنوان و شرحش مواردی را به عنوان شاهد مثال از دانش آموزان بخواهید؛ سپس اگر بچه ها توانستند از خودشان مواردی را در زندگی اهل بیت علیه السلام بخواهید و تطبیق دهید اگر نه خودتان اشاره نمائید. برای مورد الف ببینید که چگونه شرح گفته ایم:

الف. انبیاء علیهم السلام به اذن خداوند ولایت تکوینی داشتند. یعنی می توانستند با اجازه خداوند در جهان آفرینش و تکوین تصرف کنند و برخلاف عادت و جریان طبیعی عالم اسباب حوادثی را به وجود آورند.

از دانش آموزان می پرسیم: مانند؟

و آن ها پاسخ می دهند: زنده کردن مردگان و بازگرداندن بینائی به کور مادرزاد توسط حضرت عیسی علیه السلام.

لطفاً در اینجا این آیه را برای دانش آموزان قرائت نمایید:

شماوَرَسُولًا إِلَى بَنِی إِسْرَائِیلَ أَنِّی قَدْ جِئْتُكُم بِآیَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ أَنِّی أَخْلُقُ لَكُم مِّنَ الطِّینِ كَهَیْئَةِ الطَّیْرِ فَأَنفُخُ فِیهِ فَیَكُونُ طَیْرًا بِإِذْنِ اللّهِ وَأُبْرِئُ الأكْمَهَ والأَبْرَصَ وَأُحْیِی الْمَوْتَى بِإِذْنِ اللّهِ وَأُنَبِّئُكُم بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِی بُیُوتِكُمْ إِنَّ فِی ذَلِكَ لآیَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّۆْمِنِینَ[1]

( و [او را به عنوان] پیامبرى به سوى بنى اسرائیل [مى‏فرستد كه او به آنان مى‏گوید] در حقیقت من از جانب پروردگارتان برایتان معجزه‏اى آورده‏ام من از گل براى شما [چیزى] به شكل پرنده مى‏سازم آن گاه در آن مى‏دمم پس به اذن خدا پرنده‏اى مى شود و به اذن خدا نابیناى مادرزاد و پیس را بهبود مى‏بخشم و مردگان را زنده مى‏گردانم و شما را از آن چه مى‏خورید و در خانه هایتان ذخیره مى‏كنید خبر مى‏دهم مسلما در این [معجزات] براى شما اگر مۆمن باشید عبرت است. )

بچه ها می گویند:

قرار گرفتن باد در اختیار حضرت سلیمان. شما هم بخوانید: فَسَخَّرْنَا لَهُ الرِّیحَ تَجْرِی بِأَمْرِهِ رُخَاء حَیْثُ أَصَابَ[٢]  (پس باد را در اختیار او قرار دادیم كه هر جا تصمیم مى‏گرفت به فرمان او نرم روان مى‏شد )

شما باید به خوبی از عهده تبیین این معنی به درآئید ـ هر چند که احتمالاً بچه ها هم با این مضامین آشنا هستند ـ که این اختیارات را خداوند به امامان نیز داده است نمونه ها در این عرصه آن قدر زیاد است که محتوای کتاب های بزرگ را تشکیل می دهد و تنها به ذکر یک روایت بسنده کنید: ابا بصیر از اصحاب خاص و نزدیکان امام باقرعلیه السلام و امام صادق علیه السلام بود.

ابابصیر مردی نابینا ولی بسیار دانشمند بود که روایات فراوانی هم از طریق او از امام باقرعلیه السلام و امام صادق علیه السلام برای شیعه به یادگار مانده است. ابابصیر می گوید بر امام صادق علیه السلام وارد شدم و گفتم آیا شما ورثه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم هستید امام علیه السلام فرمود: آری.

پرسیدم: آیا رسول خداصلی الله علیه و آله و سلم وارث انبیاء بود و آن چه آن ها می دانستند رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می دانست؟

فرمود: آری.

زیارت وارث

گفتم: آیا شما می توانید مردگان را زنده کنید و کورهای مادرزاد و مبتلایان به برص را شفا دهید؟

حضرت فرمود: آری به اذن الهی می توانیم؛

آن گاه فرمود: نزدیک بیا وقتی جلو رفتم دستی بر چشم و صورتم کشیدند؛ دیدگانم باز شد و خورشید و آسمان، زمین، خانه ها و آن چه در خانه بود را دیدم.

سپس فرمود: آیا دوست داری به همین صورت بینا باشی و در قیامت مانند دیگران حساب پس دهی یا این که مثل سابق نابینا باشی و بهشت از آن تو باشد؟

گفتم: دوست دارم به حال سابقم باشم؛ آن گاه دستی به چشمم کشیدند و به حالت اولیه ام برگشتم[٣].

چنان چه به این گونه روایات هم کاری نداشته باشیم بسیاری از ما به چشم خود دیده ایم در همین روزگار خودمان و همین نزدیکی، در مشهدالرضایِ کشور خودمان امام هشتم حضرت علی بن موسی الرضاعلیه السلام بسیاری را شفا داده اند که به بیماری های لاعلاج مبتلا بودند یا حاجاتی داشتند و برآورده گردیده است.

ب.  انبیاء دارای علم گسترده بودند. علم به حقایق جهان هستی که خداوند به آن ها اعطاء کرده بود.

پ.  انبیاء مصطفا و مجتبای خدا بودند یعنی خداوند آن ها را جهت نبوت برگزیده بود: و انّهم عندنا لمن المصطفین الاخیار[٤]

آن ها (ابراهیم، اسحق و یعقوب) نزد ما از برگزیدگان و نیکانند. فاجتباه ربّه فجعله من الصالحین[٥]

ولی پروردگارش (یعنی پروردگار یونس) او را برگزید و از صالحان قرار داد.

ت.  انبیاء در مسیر ابلاغ رسالت خویش رنج ها را به جان خریدند، اهانت ها، تحقیرها، شکنجه های جسمی و... فاصبر کما صبر اولواالعزم من الرسل[٦] ...

بنابراین صبر کن آن گونه که پیامبران اولواالعزم شکیبائی کردند... قال انی عبداللّه آتانی الکتاب و جعلنی نبیاً[٧] حضرت عیسی گفت:من بنده خدایم به من کتاب آسمانی داده و مرا پیامبر قرار داده است... و در مورد حضرت یحیی می خوانیم:... و آتیناه الحکم صبیاً[٨]...  و ما فرمان نبوت را در کودکی به او دادیم.

تا این جا به کلیه سۆالات دانش آموزان پاسخ گفته شده است و احتمالا در برگه هایشان یادداشت کرده اند. حال مجدداً پس از بحث به همراه دانش آموزان و به صورت جمعی دعا را بخوانید.

جهت دانلود متن دعای زیارت وارث کلیک کنید.

جهت دانلود فایل صوتی دعای زیارت وارث کلیک کنید.

پی نوشت:

[1]سوره آل عمران، آیه 49

[2]سوره ص، آیه 36

[3]بصائر الدرجات، ص 289

[4]سوره ص، آیه 45

[5]سوره قلم، آیه 50

[٦]سوره احقاف، آیه 35

[7]سوره مریم، آیه 30

[8]همان، آیه 12


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: محمد حسین بنکدار

تنظیم: مریم فروزان کیا