با کودک بی ادب چگونه رفتار کنیم!؟
والدین می‌توانند کودکانشان را طوری تربیت کنند که مفاهیمی مانند مهربانی و محبت، رعایت کردن حقوق دیگران، راست‌گویی و قدرشناسی را بیاموزند.
کمی بعد از آن که پسر 5 ساله‌ام وارد مهدکودک شد، با یک عادت بسیار بد بازگشت. مثلاً او به جای اینکه بگوید «مامان می‌شه یك کم به من آبمیوه بدی؟»می‌گفت «آب‌میوه‌ام کوش؟» احساس می‌کردم دلم می‌خواهد سرش داد بزنم اما در عوض تمام سعی‌ام را کردم و زبانم را نگه داشتم. بعد از آنکه توانستم بر خودم مسلط شوم به او گفتم «این طرز صحبت کردن درست نیست. من این‌طور حرف زدن را دوست ندارم و دوست دارم تو با من با احترام صحبت کنی.»
متأسفانه در دنیای این روزها، دیگر مردم انتظار زیادی برای رفتار محترمانه از جانب دیگران ندارند، اما خبر خوب این است که والدین می‌توانند در این وضعیت بحرانی کودکانشان را طوری تربیت کنند که مفاهیمی مانند مهربانی و محبت، رعایت کردن حقوق دیگران، راست‌گویی و قدرشناسی را بیاموزند. مهم‌ترین و تأثیرگذارترین روش برای آموزش کودکان به رفتارهای محترمانه هم این است که والدین خودشان الگو باشند.
از تنوع استقبال کنید
بچه‌ها تمایل دارند به افرادی با ظاهری متفاوت با آنچه آن‌ها به آن عادت دارند، زیاد توجه کنند؛ خواه رنگ پوستشان باشد یا نوع لباس پوشیدنشان. هرچند این لحظات می‌تواند برای والدین خجالت‌آور باشد اما باید به آن‌ها یاد دهید که به تنوع احترام بگذارند؛ به این معنا که فوراً آن‌ها را مورد نقد قرار ندهند. بسیار مهم است که به او آگاهی دهید همه یکسان نیستند و این اصلاً بد نیست. به این کنجکاوی فرزندتان به عنوان فرصتی برای آموزش او به منظور احترام به تفاوت‌ها نگاه کنید.
بدون شک همین طور که کودک بزرگ می‌شود، لازم خواهد بود که به او تنوع فرهنگ‌ها و سنت‌ها را نشان دهید. برای این کار می‌توانید کتاب‌هایی را در اختیار او قرار دهید، اما هیچ جانشینی برای تجربه‌های دست اول و واقعی وجود ندارد؛ بنابراین به او اجازه دهید محله‌ای را که در آن زندگی می‌کند کشف کند، غذای عجیبی درست کند یا یک مراسم فرهنگی بزرگ مربوط به گروه خاصی را تجربه کند.
تشویقش کنید پیش‌داوری نکند
به کودک بیاموزید نداشتن پیش‌داوری نسبت به مسائل زندگی او را غنی می‌سازد و به او اجازه می‌دهد فعالیت‌های غیر معمول را کشف کند و راه‌های تازه‌ای برای یافتن چیزها پیدا کند. ابتدا او را تشویق کنید با افراد جدیدی مانند کودکی که به تازگی همسایه شما شده، ارتباط بگیرد و در پی یافتن علایق مشترک با او بگردد. برخی اوقات بعد از گذراندن زمان با یکدیگر و شنیدن نظرات فرد دیگر، کودکان در می‌یابند در مورد آنچه فکر می‌کردند، اشتراک نظر زیادی باهم ندارند. این را برایش روشن کنید، حتی افرادی که کودک شما با آن‌ها ارتباط دوستی ندارد، سزاوار مهربانی هستند. کودکانی که می‌فهمند بیش از یک راه برای انجام کارها و فکر کردن به آن‌ها وجود دارد، در آینده راحت‌تر مسائلشان را حل می‌کنند.
مهارت شنیدن را آموزش دهید
با صرف وقت و توجه به کودک، این فرصت را به فرزندتان می‌دهید که برای او ارزش قائل هستید. یکی از اساسی‌ترین راه‌های نشان دادن احترام هم همین است که به طرف مقابلتان گوش دهید و برایش وقت بگذارید. اولین قدم، شنونده خوب بودن است. بهتر است هر چیزی را که باعث حواس‌پرتی است دور بریزید و تماس چشمی برقرار کنید. به کودک خود یاد دهید که به خودش مسلط باشد و وقتی شما صحبت می‌کنید به شما توجه کند؛ به همین ترتیب زمانی که کودکتان نزد شما می‌آید تا با شما صحبت کند، باید سرتان را از روی کتاب بردارید و به او گوش دهید.
علاوه بر این به او یاد دهید که یک خوش‌صحبت مۆدب باشد، نه اینکه مدام وسط صحبت دیگران بپرد. او باید منتظر باشد تا نوبت حرف زدن او هم برسد. این کار را باید با بازی به کودک یاد دهید. اول با نبایدها شروع کنید؛ او می‌تواند نقش کسی را بازی کند که مدام وسط حرف دیگران می‌آید. بعد بایدها را انجام دهید و مثلاً آنقدر صبر کنید تا کسی که صحبت می‌کند، حرفش تمام شود. از آنچه طرف مقابل درباره‌اش صحبت کرده، از او سۆال کنید.
رفتار درست را از او بخواهید
محترمانه برخورد کردن به تنهایی، معنایی ندارد و باید مفهومی را هم که به دنبال آن است، منتقل کنید. وقتی کودکی به ازای چیزی که به او می‌دهید از شما تشکر می‌کند، باید بفهمد در اینجا یک تبادل دوطرفه در حال وقوع است که به اصطلاح به آن «بده بستان» می‌گویند. وقتی این بده بستان عاطفی برقرار می‌شود، او در نهایت می‌آموزد که نباید تنها از همه دنیا توقع داشته باشد. حتی خردسالان هم می‌توانند از کلماتی مانند «متشکرم» و «خواهش می‌کنم» استفاده کنند درحالی‌که از بچه‌های پیش دبستانی انتظار بیشتری می‌رود؛ مثلاً این که وقتی در حال گفتن «سلام» یا «خداحافظ» هستند، در چشمان افراد نگاه کنند. در این میان باید خودتان را آماده کنید تا برخی رفتارها را به آرامی به او یادآور شوید.
وقتی فرزندتان کوچک است او را به بیان کلماتی مانند «ببخشید» یا «معذرت می‌خواهم» عادت بدهید؛ نتیجه این است که این رفتار در او نهادینه می‌شود. اما برخی اوقات فقط اشاره کردن کافی نیست. اگر کودکتان را جایی بردید که نیاز به رفتار خاصی داشت، مطمئن شوید که متوجه آنچه از او توقع دارید شده است؛ مثلاً اینکه قبل از آنکه برای غذا خوردن بیرون بروید، برخی رفتارها را با او مرور می‌کنید و به او این آگاهی را می‌دهید که اگر رفتار مورد انتظار را نداشته باشد از رستوران خارجش می‌کنید. البته خودتان هم باید همراه او از رستوران بیرون بیایید، حتی اگر دلتان بخواهد بمانید.
در مقابل بی‌ادبی صبور نباشید
رفتارهای زشت و حاضرجوابی، این روزها خیلی معمول و شایع شده و این باعث می‌شود فرزندتان زمانی که به او می‌گویید وقت تماشای تلویزیون به پایان رسیده، در مقابل شما بایستد، اما کودکی که به خود اجازه می‌دهد با خانواده‌اش این‌طور صحبت کند، ممکن است به این باور برسد که با دیگران نیز می‌توان بی‌ادبانه صحبت کرد؛ بنابراین بسیار مهم است که والدین بلافاصله بعد از مشاهده چنین رفتارهایی واکنش نشان دهند. برایش روشن کنید که مهم نیست او چقدر ناراحت است، اما این اجازه را ندارد که با کلمات نامناسب با فرد دیگری صحبت کند.
سپس به او کمک کنید تا احساسش را بروز دهد. او باید از فعل اول شخص استفاده کند؛ مثلاً بگوید «من عصبانی هستم» نه این که بگوید «تو نمی‌فهمی». برای تشویق او به این کار می‌توانید از او درباره احساساتش سۆال کنید. اگر او طعنه‌آمیز صحبت می‌کرد، بگویید «به نظر می‌آید كه ناراحتی. بهتره راجع به ناراحتیت صحبت کنیم» یا اگر بر سر برادرش فریاد می‌زد، بد نیست بپرسید: «به نظر میاد از دست من عصبانی هستی؛ می‌تونی بگی چی شده؟» به کودک خود راه‌های مثبت بروز احساساتش را یاد دهید. در ضمن به او این فرصت را بدهید تا بداند در عین حال که کاملاً طبیعی است گاهی فرد ناراحت یا عصبانی باشد، اما این دلیل محکمی برای این نیست که به دیگران توهین کند یا بر سر آن‌ها داد بزند.
بدون شک کوچک‌ترها باید کنترل احساساتشان را یاد بگیرند و بتوانند بین چیزهایی که احساس می‌کنند، تفاوت قائل شوند؛ بنابراین تعجب نکنید اگر مجبور شدید زمان زیادی را کار کنید تا بتوانید به فرزندتان که زود از کوره در می‌رود یاد دهید بر احساساتش مسلط باشد. بخشی از آموزش کودکان برای احترام، این است که به آن‌ها یاد دهید وقتی شما هم اشتباه می‌کنید عذرخواهی می‌کنید. این نشان می‌دهد بر رفتارتان مسلط هستید و خود را در برابر اشتباهتان مسئول می‌دانید.
باشگاه کاربران تبیان - ارسالی از: میثم ومپایر
برگرفته از انجمن: امور تربیتی
مطالب مرتبط:
میان دل خواهر و برادر پل بزنید (1)
