وقتی از پشت عینک تار می‌بینید
درباره بیماری قوز قرنیه
متخصصان چشم بارها تأکید کرده‌اند که تغییرات عیوب انکساری و دید چشم نوجوانان را جدی بگیرید، به خصوص وقتی که حتی با تجویز عینک، دید واضح و شفاف ایجاد نمی‌شود؛ زیرا که چنین شرایطی احتمال بروز بیماری قابل پیشگیری و درمان قوز قرنیه را شدت می‌بخشد.
این بیماری به دنبال تغییر فشار داخل چشم باعث نازک شدن قرنیه می‌شود و به قرنیه از نظر ظاهری حالت برجسته‌ای می‌بخشد. نباید فراموش کرد که اهمیت تشخیص این بیماری در مراحل اولیه در پیشگیری از کم‌بینایی پیشرفته یا حتی نابینایی است.
قوز قرنیه تحت شرایط اقلیمی خشک برخی نواحی کشور شیوع بیشتری یافته است. از عوامل تسهیل این بیماری چشمی، عوامل ارثی، شرایط محیطی و زمینه حساسیتی خانوادگی مانند آلرژی بهاره چشمی، آسم و کهیر است. یعنی افرادی که زمینه آلرژیک دارند مستعد ابتلا به قوز قرنیه هستند.
کاهش دید و نزدیک‌بینی پیش‌رونده
بیماری قوز قرنیه با ایجاد نزدیک‌بینی پیش‌رونده یا آستیگماتیسم یا هر دوی این‌ها، خود را بروز می‌دهد. بروز این بیماری معمولاً از 10 تا 12 سالگی آغاز می‌شود و علائم آن می‌تواند با کاهش دید به صورت خفیف تا پیشرفته که به کاهش شدید بینایی یا نابینایی منجر می‌شود، همراه باشد.
کسانی که زمینه خانوادگی این بیماری را دارند، باید نسبت به آن بسیار پیگیرتر باشند. کسانی هم که نمره عینکشان هر شش ماه تا یک سال تغییر می‌کند و حتی از پشت عینک نیز تار می‌بینند، باید تحت بررسی‌های جدی‌تری (هر سه ماه یک‌بار) از نظر ابتلا به قوز قرنیه قرار گیرند. در چنین شرایطی گرفتن یک عکس توپوگرافی از قرنیه، در تشخیص قطعی بیماری در مراحل اولیه بسیار کمک‌کننده است.
به دنبال تشخیص قطعی بیماری، می‌توان از طریق عمل تقویت قرنیه با کمک ویتامین B2 و اشعه ماورای بنفش، استحکام قرنیه ضعیف شده را تا سه برابر ارتقا داد و آن را به حالت طبیعی بازگرداند. در این روش اشعه ماورای بنفش در طیف خاصی به مدت سه دقیقه روی سطح قرنیه، بدون نیاز به بیهوشی تابانده می‌شود. هنگام این عمل، از قطره چشمی ویتامین B استفاده می‌شود که این پدیده محکم شدن بافت قرنیه را به دنبال دارد. موفقیت این عمل جراحی 97 درصد است.
چشمتان را زیاد نمالید
مالیدن محکم چشم، گرچه علت قوز قرنیه نیست، اما مالیدن زیاد چشم، در روند ایجاد و پیشرفت آن بی‌تأثیر نیست. به همین دلیل معمولاً به بیماران مبتلا به قوز قرنیه سفارش می‌شود که از مالیدن چشمشان پرهیز کنند. نکته بسیار مهم دیگر آن است که افرادی که در مناطقی با آب و هوای خشک، مثلاً در شهرهایی مانند یزد زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. البته علائم بیماری قوز قرنیه بسته به شدت بیماری بسیار متفاوت است.
در بعضی افراد قوز قرنیه ممکن است آنقدر خفیف باشد که برای بیمار هیچ‌گونه علامت خاصی ایجاد نکند. یعنی گاهی آنقدر بیماری خفیف است که حتی بیماری این افراد در معاینه معمولی چشم هم کشف نمی‌شود و تنها با گرفتن نقشه توپوگرافی قرنیه می‌توان به وجود آن پی برد، اما بیشتر بیماران مبتلا، ابتدا با عیوب انکساری نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم پیش‌رونده مراجعه می‌کنند.
اصلاح دید پس از عمل قوز قرنیه
چشم‌پزشکان تأکید می‌کنند که قوز قرنیه یک بیماری کاملاً قابل درمان است و حتی در مواردی که میزان قوز قرنیه بسیار کم است، می‌توان از لنزهایی برای صاف کردن سطح روی قرنیه بهره گرفت. این نوع لنزها که برای درمان این مشکل طراحی شده است، روی قوز قرنیه خراش ایجاد نمی‌کند و در نتیجه باعث سایش قسمت برآمده قرنیه چشم نمی‌شود.
پس از انجام درمان‌هایی که در مراحل اولیه بیماری قوز قرنیه با بهره‌گیری از عمل اصلاح قرنیه صورت می‌گیرد، می‌توان با استفاده از عینک یا لنزهای سخت که می‌تواند در چشم بیمار کار گذاشته شود، دید او را به حالت طبیعی بازگرداند. می‌توان از لنزهای تماسی سخت بهره جست، به شرط آن که بتوان این لنزها را روی چشم کاملاً جاسازی کرد. البته در موارد پیشرفته بیماری که قرنیه برآمدگی دارد، نمی‌توان لنزهای تماسی را به خوبی روی قرنیه جاسازی کرد، مگر لنزهای بسیار ویژه که به تشخیص پزشک و در موارد خاص به کار می‌رود، اما در مورد عینک، باید گفت كه دید چشم تنها برای افرادی اصلاح می‌شود که به درجه‌های خفیف بیماری مبتلا باشند.
درمان دیرهنگام قوز قرنیه
قوز قرنیه در سنین بالای 21 سال تشخیص داده می‌شود و برای جلوگیری از پیشرفت آن باید از روشی تحت عنوان گذاشتن رینگ در ضخامت قرنیه استفاده کرد که با بهره‌گیری از نوعی لیزر صورت می‌گیرد. در شرایطی که هیچ‌کدام از این روش‌ها جوابگو نباشد، یعنی بیماری در مراحل بسیار پیشرفته شناسایی شود، عمل پیوند لایه‌ای قرنیه گزینه اصلی درمان خواهد بود.
البته باید دانست که عمل پیوند برای درمان قوز قرنیه یک عمل غیر اورژانس و انتخابی است و تأخیر در این نوع عمل عارضه‌ای به دنبال نخواهد داشت. همچنین جالب است بدانید که بیماری قوز قرنیه تا 28 تا 30 سالگی متوقف می‌شود و دیگر پیشرفت نمی‌کند.
منبع: جام جم
دکتر جواد هاشمیان، متخصص چشم و جراح قرنیه
