بهترین عبادت كدام است؟

عبادت وقتى تمام و كامل میشود كه انسان به غیر خدا به كسى دیگر مشغول نباشد، و در عملش شریكى براى خدای سبحان نتراشد، و دلش در حال عبادت بسته و متعلق بجایى نباشد، نه به امیدى، و نه ترسى، حتى نه امید به بهشتى، و نه ترس از دوزخى، كه در این صورت عبادتش خالص، و براى خدا است، بخلاف اینكه عبادتش بمنظور كسب بهشت و دفع عذاب باشد، كه در اینصورت خودش را پرستیده، نه خدا را.» (ترجمه تفسیر المیزان، ج‏1، ص: 42)

بعضى عبادت را تنها در نماز و ذكر و دعا مى‏دانند و بعضى در شعر خود مى‏گویند: «عبادت به جر خدمت خلق نیست» در این دو تفكر افراط و تفریط است.

نمونه افراط و تفریط در همه جا و همیشه بوده است. یكى در شناخت امام غلو مى‏كند و یكى امام را یك فرد عادى مى‏داند. یكى از وظایف انبیا جلوگیرى از انواع افراط و تفریط است.در اسلام به هر كارى كه رنگ الهى داشته و براى خدا باشد، عبادت گفته مى‏شود، گرچه بنّایى و كارگرى باشد. چنانكه حضرت ابراهیم و اسماعیل پس از آنكه بنّایى كردند و پایه‏هاى كعبه را بالا بردند، از خدا خواستند كه كارگرى آنها را قبول كند. «و اذ یرفع ابراهیم القواعد من البیت و اسماعیل ربّنا تقبّل منّا» (بقره، 127)

آرى، در دید ما نماز و روزه عبادت است، امّا از دیدگاه قرآن، كارگرى ساختمانى هم كه براى خدا باشد، عبادت است.

براى این ‏كه عبادت ما از انواع خرافات و انحرافات دور باشد، باید در شیوه آن فقط از طریق وحى استفاده كنیم.

چنانكه حضرت ابراهیم از خداوند خواست تا راه و روش پرستش را به ما نشان دهد. «و أرنا مناسكنا» (بقره، 128)

اگر هر انسانى به سمت‏وسویى و در لباسى و با لهجه‏اى از پیش خود شكل و قالبى براى عبادت بسازد و سلیقه‏ها و تخیّلات و خرافات و آداب و رسوم غلط و نیازها و تهدیدها و تطمیع‏ها و آرزوهاى خود را در آن جاسازى كند، هرج و مرجى رخ مى‏دهد كه قابل كنترل نیست و ماجراى برخورد موسى با شبانى كه براى خود خدا را انسانى محتاج ترسیم مى‏كرد، تكرار مى‏شود. بگذریم كه در خود داستان تردید است؛ زیرا اگر هركس هرچه مى‏خواهد بگوید و پیامبران مردم را به حال خود رها كنند با بعثت و فلسفه وجودى انبیا سازگار نیست. انبیا آمدند تا جلو سخنان و افكار ناروا را بگیرند و ما نباید بخاطر دلسوزى به یك چوپان بعثت موسى را لغو و بیهوده نشان دهیم.

در روایات مى‏خوانیم كه امام به كسى كه از پیش خود عبارتى را به دعا اضافه كرده بود و مى‏گفت: «یا مقلّب القلوب و الابصار» انتقاد كرد و فرمود: دعاى صحیح و آنچه بیان كرده‏ایم این دعاست: «یا مقلّب القلوب»، نه یك كلمه كم و نه یك كلمه زیاد و نباید در آن تصرّف كنید.

چنانكه در اول سوره‏ى حجرات به تمام مۆمنان سفارش شده كه در هیچ كارى بر خدا و رسولش تقدّم و پیشى نگیرند.

«لاتقدّموا بین یدى اللّه و رسوله»

بهترین عبادت آن است كه مورد قبول خداوند قرار گیرد، مهم نیست كه عبادت چیست؟ و عبادت كننده كیست؟

و محل عبادت كجاست؟ و در چه زمانى واقع مى‏شود؟ بلكه آنچه در عبادت مهم و اصل است، قبولى آن است.

در قرآن مى‏خوانیم؛ یك پیامبر بنّا و پیامبر دیگر كارگر و مكان، مسجدالحرام و زمان، در گرماى شدید و در غربت و نوع كار، ساختن كعبه؛ امّا آنچه به همه‏ى اینها ارزش مى‏دهد، قبول شدن به درگاه خداوند است. «ربّنا تقبّل منّا» (بقره، 127)

در روایات مى‏خوانیم كه براى امام كاظم علیه السلام اموال بسیارى از شخصیت‏هاى مختلف نیشابور آورده بودند؛ امّا امام از میان آنها تنها چند درهمى كه از پیره زنى به نام شطیطه بود، پذیرفت.

آرى، كوچك و بزرگى لامپ مهم نیست، اتصال آن به برق مهم است. لامپ بزرگى كه به برق وصل نباشد، نورى ندارد و لامپ كوچكى كه وصل باشد، نور دارد.

                                                                                                                                           فرآوری: آمنه اسفندیاری

منابع:

پرسش و پاسخ های قرآنی ج1 ـ محسن قرائتی

سایت شهر سوال