شیشه،زمینه ساز ارتکاب جرایم
همان طور که در خبرها آمده است شخصی به نام حسین 23 ساله مرتکب عامل وقوع جنایتی هولناک در خیابان مدنی واقع در شرق تهران شده است. در این حادثه 11 زن و مرد به وسیله ی چاقو مجروح شدند و یکی از قربانیان به علت شدت جراحات جان خود را از دست داد. شواهد حاکی از آن است که متهم قبل از ارتکاب بزه ماده مخدر شیشه مصرف کرده بود.
اساسا این ماده به دلیل هدف قرار دادن مستقیم توده مغز عامل مهم ارتکاب جرم به شمار می آید. قتل ضرب و جرح و مصرف مواد مخدر و روانگردان جرایم ارتکابی این فرد است بدون تردید یکی از راه های ریشه کن کردن این وقایع فرهنگ سازی و شناخت بیشتر نسبت به عواقب وسیع مواد مذکور است.
مصرف مواد مخدری همچون حشیش، هروئین و تریاک لااقل مدتی طول می کشد تا رفتار معتاد را در هم بیامیزد و به رفتار اجتماعی او آسیب برساند اما مصرف شیشه در همان مصارف اولیه به مغز بیماران آسیب جدی می رساند این ماده مخرب باعث می شود به جای قدرت تشخیص و توان تصمیم گیری فرد دچار توهماتی شود که باعث آزار بیش از حد اطرافیانش می شود. آمارها نشان می دهد که شیشه اثری به مراتب مخرب تر از مواد مخدر دیگر روانگردان ها دارد. آنچه زمینه ساز ارتکاب جرم شده به اختلالات روانی شخص باز می گردد. همان طور که گفته شد ماده شیشه به طور مستقیم برروی مغز فرد اثر گذاشته و باعث اخلال در کردار وی می شود. البته شخص در این حالت مانند یک معجون نیست بلکه تا حدی بررفتار خود کنترل دارد. اما این کنترل مختل شده و دچار توهماتی با مصرف زیاد شیشه خواهد شد به طور قطع می توان گفت که مصرف ماده خطرناک شیشه علت ارتکاب جرایم متعدد در این حادثه جنایی بوده است.
جرایم ارتکابی و مجازات آنها
در بررسی فرضی این حادثه و به فرض آنکه اتهامات مطرح شده اثبات شود. حداقل سه جرم قابل تصور خواهد بود. این جرایم عبارتند از قتل، ضرب و جرح و جرایم مربوط به مواد روانگردان متهم با توجه به قانون در صورت درخواست ولی دم محکوم به قصاص نفس خواهد شد. علاوه براین محکوم به قصاص اعضا به دلیل مجروح کردن مردم محتمل است. البته این نوع قصاص نیز منوط به در خواست مجروحان حادثه است درکنار قصاص، حبس نیز برای مجرم در نظر گرفته شده است.
حداقل سه جرم قابل تصور خواهد بود. این جرایم عبارتند از قتل، ضرب و جرح و جرایم مربوط به مواد روانگردان متهم با توجه به قانون در صورت درخواست ولی دم محکوم به قصاص نفس خواهد شد. علاوه براین محکوم به قصاص اعضا به دلیل مجروح کردن مردم محتمل است. البته این نوع قصاص نیز منوط به در خواست مجروحان حادثه است درکنار قصاص، حبس نیز برای مجرم در نظر گرفته شده است
از طرف دیگر نیز مجازات جرم خرید، حمل، نگهداری و مصرف مواد مخدر و روانگردان در انتظار متهم است. در خصوص جرایم مواد روانگردان گفتنی است قبل از سال 89 دستگاه قضایی در برخورد قانونی با مجرمان مواد روانگردان با اشکالات جدی روبرو بود. اما خوشبختانه مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 1389 دست به اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدرزد یکی از این اصلاحات وارد کردن برخی مواد روانگردان در کنار مواد مخدر بوده است. چنان که در مواد مختلف در کنار تمام الفاظ مواد مخدر کلمه "یا روانگردان های صنعتی غیر دارویی" ذکر شده است در قانون از مواد غیر دارویی نام برده شده است تا برخی مواد دارویی که به وفور استعمال می شود مشمول قانون نشود البته در ماده 4 اصلاحیه اعلام فهرست موادروانگردان صنعتی غیردارویی منوط به تصویب مجلس شورای اسلامی اعلام شده است. گفتنی است یک تبصره به ماده 1 اضافه شد که طبق آن: "رسیدگی به جرایم مواد روانگردان صنعتی غیر دارویی تابع مقررات رسیدگی به جرایم مواد مخدر است" با این تبصره راه فرار برای مجرمان روانگردان های صنعتی بسته شده است تا به بهانه روانگردان بودن ماده کشفی از مجازات فرار نکنند. شخصی که به مجازات های متنوعی نظیر قصاص حبس و شلاق محکوم می شود، باید طوری مجازات شود که اجرای یک مجازات مانع مجازات دیگر نشود مثلا اجرای مجازات قصاص نفس جلوی دیگر مجازات ها را خواهد گرفت. بنابراین قصاص و کشتن وی باید پس از سایر مجازات ها اجرا شود.
مصرف مواد مخدری همچون حشیش، هروئین و تریاک لااقل مدتی طول می کشد تا رفتار معتاد را در هم بیامیزد و به رفتار اجتماعی او آسیب برساند اما مصرف شیشه در همان مصارف اولیه به مغز بیماران آسیب جدی می رساند این ماده مخرب باعث می شود به جای قدرت تشخیص و توان تصمیم گیری فرد دچار توهماتی شود که باعث آزار بیش از حد اطرافیانش می شود. آمارها نشان می دهد که شیشه اثری به مراتب مخرب تر از مواد مخدر دیگر روانگردان ها دارد
نکته بسیار مهم آن است که طبق قانون مجازات اسلامی برای رفع مسئولیت کیفری فرد باید مجنون باشد البته در صورت احراز مجنون بودن فرد درجه جنون وی اهمیتی ندارد و وی در هر حال معاف از مجازات است. پلیس آگاهی او را برای بررسی سلامت روحی و روانی به پزشکی قانونی منتقل کرده که متخصصان با انجام تست های تخصصی سلامت روحی و روانی او را مورد بررسی قرار دهند. منتها در این زمینه سخت گیری وجود دارد و طبق علم پزشکی توهمات ناشی از سوء مصرف مواد جنون تلقی نمی شوند. در این حالت قانون مقررکرده که فقط وضع خاص متهم می تواند باعث تخفیف در مجازات وی شود.
پیشگیری از این حوادث
در آمارهای به دست آمده درصد بالایی از ترک کننده های روانگردان ها و خصوصا شیشه بازگشت زود هنگامی به مواد روانگردان دارند. جرم انگاری این اعمال در قانون لازم بوده است ولی قطعا کافی نبوده است بلکه به یک مکمل دیگری مانند فرهنگ سازی ترک در سطح وسیعی از جامعه نیاز است. از طرف دیگر مبارزه جدی تری در زمینه قاچاق مواد و مقابله کیفری شدید با تولید کنندگان راهکار موثری محسوب می شود چرا که امروزه تهیه شیشه به قدری آسان است که ترک آن برای معتادان به این گونه مواد تقریبا محال است. همچنین از این گونه مواد باید شناخت صحیح داشت. ماده 15 اصلاحی سال 89 براجبار درمان معتادان صحه گذاشته و متجاهرین به مواد مخدر و روانگردان ها را مشمول مجازات های مشخصی دانسته است. راه حل اساسی برای رهایی از مصرف روانگردان ها و خصوصا شیشه روش روان درمانی است. امروزه در تمام دنیا از این روش برای ترک اعتیاد استفاده می شود آنچه تحقیقات در مراکز ترک اعتیاد نشان می دهد روش های درمانی روانی مانند کلاس های معتادان گمنام است. رها شدگان از ورانگردان ها در جلسه ای از موفقیت ها و اوضاع مناسب خود در زمان رهایی می گویند. آنها با ترغیب همدیگر برعدم اضطراب و تنش روانی بعد از رهایی به همدیگر کمک می کنند این دوره ها سه ماه و یک روز بوده و مانند اقدامات تامینی کیفری قابل بازبینی توسط مسئول مراکز فوق است. امروزه در کشور این روش به صورت کاملا حرفه ای و منظم انجام نمی شود و دارای نواقصی است.
پدرام صادقیه بخش حقوق تبیان
