آیا شما هم اهل دعوت به خیر هستید؟
امر به معروف به معنای وادار ساختن افراد به هر وسیله ای که باشد، گفتار یا عمل ( به اشکالی که از موازین اسلام بدست می آید ) به کارهای نیک اعمّ از اینکه آن معروف در حال فعلی انجام بگیرد یا فعلاً مقدّماتی را فراهم نمایند و زمینه هایی را بوجود بیاورند که موجب تحقّق معروف در آینده شود، بطوریکه اگر این مقدّمات امروز انجام نمی شود ، در آینده آن معروف بوجود نمی آید .
نهی از منکر یعنی جلوگیری از کارهای بد به هر شکلی که باید اعمّ از اینکه جلو ادامه آن منکری که هم اکنون واقع شده است را بگیرد و مانع ادامه آن گردند یا جلو آن منکری که فعلاً در شُرُف وقوع است گرفته شود یا زمینه ای بوجود بیاورد و مقدّماتی را ترتیب بدهند که مانع وجود منکر در آینده شود بطوریکه این مقدّمات اگر فعلاً انجام نمی گرفت و این زمینه سازیها نبود آن منکر در آینده تحقق پیدا می کرد.
قرآن جامعهى ایدهآل را چه جامعهاى مىداند؟
از نظر قرآن جامعهاى كه در آن دلسوزى، تعهد، آزادى، نظارت عمومى باشد، جامعهاى ایدهآل است و مردم آن بهترین مردمان هستند: «كنتم خیر أمة أخرجت للنّاس تأمرون بالمعروف» (آلعمران، 110) ؛ شما به شرطى بهترین امت هستید كه امر به معروف كنید.
آرى امر به معروف در جامعه نشانهى دلسوزى، تشویق به خوبىها و از طرفى نشانه جامعهاى ایدآل است.
و در آیهى 104 سورهى آل عمران افرادى را رستگار نامیده و فرموده است: «أولئك هم المفلحون» آنها همان رستگارانند و آنان كسانى هستند كه اهل دعوت به خیر و امر به معروف باشند.
بعد از این مقدمه کوتاه به طرح چند مسئله و پرسش و پاسخ می پردازیم:
آیة الله نوری همدانی(دام ظله):
(مسأله2790) اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیّت زیاد می دهد مثل اصول دین یامذهب و حفظ قرآن مجید وحفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریّه ، باید ملاحظه اهمیّت شود ، و مجردّ ضرر ، موجب واجب نبودن نمی شود ، پس اگر توقّف داشته باشد ، حفظ عقائد مسلمانان یا حفظ احکام ضروریّه اسلام بر بذل جان و مال ، واجب است بذل آن.
(مسأله2791) اگر بدعتی در اسلام واقع شود ، مثل منکراتی که دولتهای جائر انجام می دهند به اسم دین مبین اسلام ، واجب است خصوصاً بر علماء اسلام اظهار حق وانکار باطل ، واگر سکوت علماء اعلام موجب هتک مقام علم وموجب اسائة ظنّ به علماء اسلام شود واجب است اظهار حق به هر نحوی که ممکن است اگر چه بدانند تأثیر نمی کند .
آیة الله خامنه ای(دام ظله):
سوال: در همسایگى ما شخصى داراى دستگاه ماهواره است. اگر امر به معروف به صورت گفتار و به نرمى باعث شود ما متضرر شویم و یا احتمال این را بدهیم که در آنها اثرى نداشته باشد. آیا وظیفه ما این است که به نیروى انتظامى اطلاع دهیم؟
جواب: اگر از ماهواره استفاده‌ى حرام مى‌شود و با اعلام به نیروى انتظامى جلوى استفاده حرام گرفته خواهد شد، اعلام، از مصادیق نهى از منکر است و لازم مى‌شود.
سوال: آیا براى انسان پیگیرى و بدست آوردن مقامهایى كه مى‌تواند در آنها به روند امر به معروف و نهى از منكر در جامعه كمك كند واجب است؟
جواب: تحصیل پست و مقام به هر طریقى که باشد جهت انجام مسئولیت‌ها در آینده واجب نیست ولى اگر اتفاقاً زمینه انجام واجب از قبیل امر به معروف و نهى ازمنکر پیش آمد، مبادرت بر انجام تکلیف، واجب است.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
پایگاه اطلاع رسانی مراجع عظام: نوری همدانی، خامنه ای (دام ظله)
کتاب پرسش و پاسخهای قرآنی ج 2 ـ محسن قرائتی
