فرستاده‌ای در 18 میلیارد کیلومتری زمین
دوقلوهای وویجر اندکی با فضاپیماهای هم‌تراز خود تفاوت داشتند. آن تفاوت را هم در مأموریت میان‌ستاره‌ای و لوح‌های زرین‌شان باید جست‌وجو کرد. اگر از علاقه‌مندان «ارتباط با بیگانگان» باشید احتمالاً باید درباره لوح‌های زرین وویجرها چیزی شنیده باشید. لوح‌هایی که پیام انسان‌ها را با خود به همراه دارد. البته این پیام‌ها بیش‌تر حالت «کپسول زمان» را دارند به این معنی که انسان برشی از زندگی خود در سال 1977 و زمینی که روی آن زندگی می‌کند را روی فضاپیماهایی قرار داده و آن‌ها را تا می‌تواند از زمین دور نگه داشته است. ممکن است چند صد سال یا چند هزار سال دیگر نسل‌های آینده‌ی انسان‌ها – اگر خوش‌بینانه نگاه کنیم- آن‌ها را پیدا کنند و بتوانند درکی از انسان‌های باستان-یعنی ما- داشته باشند. این را می‌گویم زیرا وویجرها در مسیری قرار گرفته‌اند که هرکدام حداقل 40 هزار سال دیگر به نخستین منظومه ستاره‌ای خواهند رسید. اما اکنون یکی از آن‌ها یعنی وویجر 1 در آستانه‌‌ی خروج از منظومه‌ی شمسی قرار گرفته است و دیری نمی‌پاید که آن را برای همیشه ترک خواهد کرد. اما چه زمانی؟
این پرسش هنوز پاسخی ندارد. چند سالی می‌شود که گفته می‌شود وویجر1 به مرز منظومه‌ی شمسی رسیده است اما هرگز خروج آن از مرز تأیید نشده است. اما اکنون داده‌های به‌دست آمده حاکی از آن است که وویجر در آستانه این وداع همیشگی قرار گرفته است. برای این که درک بهتری از مرز منظومه‌ی شمسی پیدا کنید خوب است نگاهی به تصویر زیر بیاندازید:
این تصویر شباهت قلمرو خورشید با دیگر ستاره‌ها در فضای میان‌ستاره‌ای را نشان می‌دهد. به طور کلی هر ستاره‌ای که در کهکشانی در حال حرکت است حبابی از گاز برانگیخته و میدان مغناطیسی عظیمی آن را فرا می‌گیرد به طوری که در بخش جلویی ستاره (حرکت را برداری در نظر بگیرید) حباب و در پشت آن دم تشکیل می‌شود. مانند زمانی که کشتی عظیمی در حال عبور از اقیانوس باشد. به این حباب «اخترسپهر» می‌گویند. حال از آن‌جایی که ستاره منظومه شمسی ما خورشید است نام این حباب به «خورسپهر» تغییر می‌کند.
در فاصله حدود 10 تا 13 میلیارد کیلومتری از خورشید نقاطی وجود دارند که سرعت بادهای خورشیدی به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابند. علت این است که در این نقاط نخستین برخورد بادهای خورشیدی با مواد میان‌ستاره‌ای رخ می‌دهد. به مجموعه این نقاط که یک کره را می‌سازند «ضربه پایانی» یا Termination Shock می‌گویند. به فاصله این نقاط تا لبه خورسپهر «خورنیام» می‌گویند. جایی که بادهای خورشیدی با مواد میان‌ستاره‌ای برهم‌کنش دارند و سبب ایجاد جریان‌های آشفته در آن منطقه شده‌اند. لبه خورسپهر جایی است که دیگر بادهای خورشیدی دیگر توان مقابله با ذرات میان‌ستاره‌ای را ندارند و در آنجا متوقف می‌شوند. نام این لبه «خورایست» است.
سرعت گلوله یک اسلحه پارابلوم 9 میلی‌متری حدود 400 متر بر ثانیه است. جالب است بدانید که هم‌اکنون که شما مشغول خواندن این مقاله هستید وویجر 1 با سرعتی نزدیک به 42 برابر سرعت گلوله‌ی اسلحه‌ی مذکور در حال حرکت است!
وویجر1 جایی در همین نزدیکی‌هاست. اخیراً گروه تحقیقاتی وویجرظ¬ نموداری را منتشر کرده‌اند که گواهی بر این مدعی است. این نمودار نشان می‌دهد که میزان پرتوهای پرانرژی میان‌ستاره‌ای در ناحیه‌ای که وویجر در آن پیشروی می‌کند در حال افزایش است و این به معنی قرار گرفتن در آستانه ورود به فضای میان‌ستاره‌ای است. زیرا در فضای میان‌ستاره‌ای دیگر بادهای خورشیدی و میدان‌های مغناطیسی اثر نخواهند داشت و وویجر1 زیر رگبار پرتوها و ذرات پرانرژی میان‌ستاره‌ای قرار خواهد گرفت.
سرعت گلوله یک اسلحه پارابلوم 9 میلی‌متری حدود 400 متر بر ثانیه است. جالب است بدانید که هم‌اکنون که شما مشغول خواندن این مقاله هستید وویجر 1 با سرعتی نزدیک به 42 برابر سرعت گلوله‌ی اسلحه‌ی مذکور در حال حرکت است! حتی فضاپیماهای «افق‌های نو» که از جمله‌ی سریع‌ترین فضاپیماهای در حال مأموریت است سرعتش 2 کیلومتر بر ثانیه از وویجر 1 کمتر است. در‌واقع وویجر 1 این سرعت را مدیون جاذبه کمکی تیتان و زحل است که آن را به سوی شمال صفحه دایره‌البروج منحرف کردند. اکنون بیش از 20 سال است که این فضاپیما با سرعت سرسام‌‌آوری در حال دور شدن از مبدا خود یعنی زمین و کل منظومه شمسی است.
بدبینانه یا خوش‌بینانه نمی‌دانم ولی شاید تا چندصد سال دیگر انسانی روی زمین یافت نشود اما پیامش همچنان در دل وویجر در میان انبوه ستاره‌ها در حرکت خواهد بود. این فضاپیما پیش از آن که فاصله‌اش را از صفحه‌ی دایره‌البروج زیاد کند دوربینش را به سوی سیارات منظومه‌ی شمسی برمی‌گرداند و از آن‌ها عکسی یادگاری می‌اندازد. در این میان تصویری که از زمین ثبت شده است هر انسان اهل ذوقی را به تفکر وا می‌دارد.
بله؛ این نقطه‌ی آبی کم‌رنگ همین‌جاست، آنجا خانه ما زمین است و آن نقطه خود ماییم.
منبع: canot.ir
