ماجرای عکس های فیس بوکی

به نظر می رسد که موسسان این سایت اهداف گسترده سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را از تاسیس آن دنبال می كردند و این مساله با گذشت زمان بیشتر مشخص شد واحتمالا در آینده نیز، لایه های پنهانی دیگری از این شبکه کشف خواهد شد.

هدف این نوشتار بررسی موارد اخلاقی و فرهنگی در شبکه فیس بوک می باشد و از این زاویه به این شبکه نگاه می کند.

اگرچه فعالیت این سایت در كشور ما غیر قانونی است و از همین روی برای مخاطبان اینترنتی قابل دسترسی نبوده و به اصطلاح "فیلتر " است؛ اما باید پذیرفت كه این سایت توانسته مخاطبان نسبتا زیادی را در ایران داشته باشد.

برای ذکر دلایل علاقه مندی ایرانیان به فیس بوک، مجالی مفصل لازم است اما به طور کلی می توان یکی از دلایل محبوبیت فیس بوک در جامعه ایرانی را، ایجاد فضایی آزاد برای ابراز وجود و ابراز نظر نام برد. در واقع در جامعه ما قوانین شرعی و قانونی مختلفی وجود دارد. مثلا رعایت حجاب در جامعه ما الزامی است که البته در حال حاضر شاید بهتر باشد که بگوئیم داشتن تکه پارچه ای بر روی سر با عنوان روسری و یا هر عنوان دیگری، الزامی است. به همین خاطر فضای شبکه ای اجتماعی برای آن دسته از زنان و دختران ایرانی که علاقه و اعتقادی به حجاب ندارند، به عرصه ای برای نمایش خویش تبدیل شده است. این موضوع به حدی پررنگ است که می توان انرا به عنوان انگیزه ای برای عضویت عده ای از دختران نام برد. عده دیگری هم هستند که علاقه دارند تا درباره هر رویداد و حادثه ای به طور آزادانه به ابراز عقاید و نظرات خود بپردازند و چون بروز هر نوع تفکر و عقیده ای ریشه در تفکرات اومانیستی دارد، این مساله هم در جامعه ما جایگاهی ندارد. البته بخش عمده ای از ابراز نظرات به مسائل سیاسی مربوط می شود که در این زمینه هم محدودیت های زیادی در جامعه وجود دارد و همین امر موجب می شود تا افراد نسبت به قرارگرفتن در فضای فیس بوک و ابراز نظرات خود، اقدام کنند که مقصود این نوشتار پرداختن به این مطلب نیست.

آنچه بیش از هر چیز در این مقاله مورد نظر است، به ابراز وجود و نمایش هایی مربوط می شود که دختران و پسران جوان در شبکه فیس بوک انجام می دهند. از آنجا که قصد داریم تا موضوع حیا و عفت را در این رابطه مطرح کنیم، دختران سهم بیشتری از بحث این نوشتار را به خود اختصاص می دهند. هر چند که موضوعی به نام "حیا" برای تمامی افراد ارزش است اما مسلما حفظ حیا و عفت از جانب زنان و دختران، جایگاه ویژه ای را در دین، آئین و سنت و فرهنگ ما دارد.

فیس بوک و نمایش عکس

اما یكی از امكانات مهمی كه این سایت در اختیار کاربرانش قرار می دهد امکان " انتخاب عكس " و " ایجاد یك " آلبوم عكس " برای نمایه خود می باشد. امکانی که موجب شد تا بسیاری از جوانان طوری رفتار کنند که گویا مهمترین دغدغه زندگی شان این است که عکس های جدیدتری داشته باشند و هر چند روز یک بار به تعویض عکس های خود بپردازند.

کافیست با نگاهی موشکافانه و از زاویه آسیب شناسی رفتاری، نگاهی به تصاویر افرادی بیندازید که دوستان و آشنایان خودتان در فیس بوک هستند. نقطه اشتراکی که در این زمینه دیده می شود این است که نحوه عکس گذاری افراد با گذر زمان، دچار تغییر و تحولاتی شده است، به گونه ای که برای عده بسیاری از دختران، این موضوع دیده می شود که به طور تدریجی در نحوه حجاب و پوشش آنها، تغییراتی به سمت کنار گذاری حجاب، ایجاد شده است. مثلا دخترانی که در دنیای واقعی ممکن است حجاب نسبتا مناسبی داشته باشند، در فضای فیس بوک از عکسی استفاده می کنند که مقداری از موهای آنها مشخص است. نکته جالب این است که آن دسته از دختران که اعتقاد چندانی به حجاب نداشته اند و عکس هایی با لباس های پوشیده قرار می دادند، به مرور زمان از عکس هایی استفاده کردند که آنها را با بدنی نیمه برهنه نشان می داد. برخی از این تصاویر با ژست های مضحک و بعضا سخیفی همراه است که حتی دیدن آنها احساس خوبی را ایجاد نمی کند و این در حالی است که صاحبان این عکس ها، دخترانی خانواده دار و اصیل هستند اما به نظر می رسد این فضای فیس بوک است که توانسته تا قبح و حرمت یکسری از مسائل را برای آنان، از بین ببرد. گویا برای بسیاری از اعضای فیس بوک این پازل طراحی شده که قدمی برای ترویج بی عفتی، بی بند و باری، بی غیرتی و بی حرمتی بردارند. " و این بسیار تاسف بار و البته نگران كننده  است.

حتما می دانید كه پس از عضویت در این سایت، تمام مخاطبان و كاربران فعال در آن می توانند به راحتی به نمایه شما دسترسی پیدا كنند و این اجازه را سایت و البته "خود شما " به كاربران دیگر داده اید كه به راحتی شما را شناسایی كرده و در صورت لزوم به شما درخواست دوستی بدهند؛ اما نكته ای كه واضح و مبرهن می باشد این است كه پس از ورود به نمایه شخص دیگری اعم از دختر و پسر یا مرد و زن، شما عكس اصلی نمایه وی را مشاهده می كنید و تنها در بخش "عكس ها " یا همان "آلبوم عكس ها " كاربر می تواند دیگر تصاویر مربوط به خود را از دید شما پنهان كرده و آنها را تنها برای دوستان یا برخی از آنها به نمایش بگذارد.

نکته قابل توجه این است که عکس نمایه بسیاری از کاربران خانم در ایران، عکس هایی بدون پوشش و حجاب و بعضا با لباس های عجیب است. در برخی مواقع با مشاهده این عکس ها این سوال در ذهن ایجاد می شود که چرا برخی از مردم كشورمان در مواجهه با چنین پدیده ای به شكل منفعلانه برخورد كرده و به راحتی استحاله شوند؟ برای کسانی که با تصاویر عجیب و باورنکردنی از دوستانی مواجه می شوند که روزگاری محجبه بودند و اکنون با افتخار از گذاشتن عکسهای بدون حجاب شادمان هستند، این سوال پیش می آید که به راستی چه چیز موجب می شود تا افراد، بی حجابی، بی حیایی و بالاخره برهنگی خود را در فیس بوک به عنوان نمادی از متمدن بودن و متجدد بودن، فرض کنند.

اما تمام ماجرا به "عكس نمایه " ختم نمی شود! در قسمت "آلبوم عكس ها " نیز بسیاری از كاربران فیس بوك با قرار دادن عكس های خصوصی و خانوادگی خود در انظار عمومی به حریم شكنی می پردازند؛

این رفتار در برخی مواقع به گونه ای است که انگار به یک حرکت مطابق عرف تبدیل شده و عملی موجه محسوب می شود به طوریکه ممکناست شما عكس های خانوادگی دوستان و اقوام خود را با پوششی متفاوت و البته نامناسب ببینید كه برایتان باور كردنی نیست!

جالب اینجاست که اغلب اعضای فیس بوک می دانند که عکس نمایه آنها برای هرکسی که بخواهد، قابل رویت است و اتفاقا به همین خاطر در قراردادن عکسی مناسب،جذاب و جالب توجه به عنوان عکس نمایه، اصرار دارند.

به راستی چه چیز موجب از بین رفتن حرمت و حیا می شود؟ آیا نمی توان اینگونه فرض کرد که فیس بوک در میان انبوهی از اهداف متعددش، در این زمینه به هدف و نتیجه دلخواه رسیده است و موفق شده تا حیا و عفت را در میان افرادی که در جامعه مسلمان و شیعه زندگی می کنند، از میان ببرد؟