مسمومیت بارداری در اثر سم نیست

در حالت طبیعی در فرد بارداری که در سه ماهه‌ی دوم حاملگی قرار دارد، فشار‌خون کمی‌کمتر از حد طبیعی است و به تدریج در باقیمانده‌ی دوران بارداری، به حالت طبیعی باز می‌گردد. با این وجود، در 10 درصد زنان باردار بعد از هفته‌ی بیستم بارداری، فشار خون شروع به افزایش می‌کند. این افزایش فشار خون در اثر بارداری ایجاد می‌شود که به آن پره‌اکلامپسی (‌مسمومیت بارداری) گفته می‌شود.

در موارد نادری این اتفاق در نخستین روزهای پس از تولد نوزاد رخ می‌دهد.

ممکن است علت این فشارخون بالا، بارداری باشد که در این صورت گذرا خواهد بود و یا اینکه فرد قبلاً فشارخون بالا داشته و از آن مطلع نبوده ‌است که در این صورت در دوران پس از بارداری نیز فشار خون فرد بالا خواهد بود.

بالا بودن فشار خون به صورت مزمن (قبل از بارداری)، احتمال ابتلا به پره‌اکلامپسی را افزایش می‌دهد. بررسی ها نشان داده است 25 درصد زنانی که مبتلا به بیماری فشار خون بالا بوده‌اند، طی حاملگی دچار پراکلامپسی می‌شوند. در حالی که تنها 5 درصد زنان باردار (بدون سابقه ابتلا به فشار خون بالا) ممکن است به پراکلامپسی مبتلا شوند.

به همین دلیل اگر برای اولین بار فشار خون در دوران بارداری بالا باشد، پزشک نمی‌تواند پیش بینی کند که آیا فشار خون در همین حدود باقی می‌ماند، افزایش پیدا می‌کند یا به سمت پراکلامپسی پیش می‌رود.

پره‌اکلامپسی بر روی ‌کبد، خون، کلیه‌ها، مغز و جفت تاثیر می‌گذارد. پراکلامپسی ممکن است خفیف یا شدید باشد. ممکن است سریعاً و یا به تدریج پیشرفت کند. در مواردی، مادر و جنین هر دو در معرض خطر جدی هستند.

اکلامپسی چیست؟

اکلامپسی آخرین و شدیدترین مرحله‌ی پره‌اکلامپسی است و زمانی رخ می‌دهد که پراکلامپسی درمان نشده باقی بماند. در اکلامپسی علاوه بر علائم پراکلامپسی، تشنج نیز رخ می‌دهد. ممکن است حتی منجر به کما و مرگ مادر و جنین شود.

علت ایجاد اکلامپسی و پراکلامپسی چیست؟

علت دقیق ایجاد اکلامپسی و پراکلامپسی هنوز مشخص نشده‌است. اگرچه برخی محققان تغذیه‌ی بد، چربی زیاد در بدن و نارسایی در جریان خون رحم را علت این مشکلات می‌کنند.

چه کسی در خطر ابتلا به پراکلامپسی قرار دارد؟

پراکلامپسی در اولین بارداری، در زنان با سن بسیار کم و نیز در زنان بالای 40 سال بیشتر دیده می‌شود.  سایر عوامل خطر عبارتند از:

- سابقه‌ی فشار خون بالا پیش از بارداری

- سابقه‌ی پراکلامپسی در مادر و یا خواهر

- چاقی پیش از بارداری

- بارداری دو یا چند قلو

- سابقه‌ی ابتلا به بیماری دیابت، بیماری کلیوی، لوپوس و روماتیسم مفصلی

علائم پراکلامپسی کدامند؟

- بالا بودن فشار خون

- ورم صورت، پاها و دست ها که در صبح شدیدتر است

- وجود پروتئین در ادرار

- افزایش وزن ناگهانی (بیشتر از 4 کیلو گرم در ماه در سه ماهه آخر بارداری)

- درد شکمی

- سردرد شدید و یا سرگیجه

- کاهش میزان ادرار یا قطع شدن ادرار

- وجود خون در ادرار

- تهوع و استفراغ مفرط

آیا وجود ورم اندام ها نشان دهنده‌ی پراکلامپسی است؟

برخی موارد، ورم اندام ها طی حاملگی طبیعی است. اما اگر ورم با استراحت برطرف نشود و یا همراه با علائم گفته‌شده نیز باشد باید بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید.

مسمومیت بارداری چگونه تشخیص داده می شود؟

فشار خون مادران باردار در هر مراجعه به پزشک، باید به دقت اندازه‌گیری شود. اگر فشار خون بالاتر از 14 یا پایین‌تر از 9 باشد، غیرطبیعی است و مادر باید تحت آزمایش ادرار قرار بگیرد.

آزمایش های تشخیصی شامل آزمایش خون، بررسی ادرار 24 ساعته و سایر موارد برای رد کردن عوارض است.

عوارض مسمومیت بارداری

چنانچه مسمومیت بارداری به موقع تشخیص داده نشود، روی همه اعضای بدن مادر از جمله قلب، کلیه و کبد تأثیر می‌گذارد و حتی ممکن است موجب مرگ جنین در رحم شود.

جلوگیری از مسمومیت بارداری

بنابراین توصیه می‌شود فشار خون زنان قبل و در حین بارداری کنترل شود.

همچنین نداشتن افزایش وزن زیادی و رعایت رژیم غذایی کم‌نمک نیز برای مادران باردار ضروری است.

درمان مسمومیت بارداری

مراقبت در منزل برای علایم خفیف، مراقبت در بیمارستان در صورت بدتر شدن شرایط و زایمان زودهنگام در صورت وخامت اوضاع از راه های درمان است که با توجه به صلاحدید و تشخیص پزشک انجام خواهد شد.

علائم و عوارض مسمومیت بارداری شدید

پره اکلامپسی شدید با افزایش مداوم فشار خون، ورم و پف کردن زیاد اندام ها، تاری دید، سردرد، تحریک پذیری و درد شکم نشان داده می شود.

نوع شدید و خطرناک آن یعنی اکلامپسی با بدتر شدن علایم فوق، کشیدگی عضلات،  تشنج و اغما همراه است که منجر به عوارضی مانند سکته مغزی، افزایش خطر فشارخون بالا بدون ارتباط  یا بارداری بعد از 35 سالگی، تشنج و ورم ریه می شود.

هشدار

زنان باردار باید مسمومیت حاملگی را مورد اهمیت قرار داده و به نکات ذکر شده توجه کنند که در صورت بی توجهی می تواند خطرات زیادی به بار آورد.

فرآوری: نیره ولدخانی

بخش سلامت تبیان

سیمرغ ـ دکتر حانیه ترکمان

جام جم - دکتر شیرین نیرومنش، متخصص زنان و زایمان

باشگاه خبرنگاران - دکتر سیده سهیلا عارفی، متخصص زنان و زایمان

مطالب مرتبط:

مطالبی متعدد درباره بارداری