وقتی قلب از ورزش خسته می‌شود
بیش از 80 درصد علل مرگ ناگهانی در میادین ورزشی ناشی از یک بیماری قلبی ژنتیکی یا مادرزادی تشخیص داده نشده است که از بدو تولد در سیستم قلبی ـ عروقی آنها وجود داشته است. شواهد حاکی از آن است که ورزش و فعالیت شدید، خطر مرگ ناگهانی را در این‌گونه افراد افزایش می‌دهد.
آیا تاکنون به این نکته اندیشیده‌اید که چرا ورزشکاران باید به طور منظم از نظر پزشکی تحت نظر باشند؟ این مسأله از آن رو اهمیت دارد که در صورت وجود نارسایی‌های قلبی، خطر مرگ با ورزش افزایش می‌یابد حتی در بسیاری مواقع پیش آمده که فوتبالیست یا بسکتبالیستی در حین بازی و در مقابل چشم میلیون‌ها نفر دچار حمله قلبی شده است.
البته بنا بر نظر برخی متخصصان قلب، بسیاری از مشکلات و نارسایی‌های قلبی که به چنین مرگ‌های ناگهانی منجر می‌شود، جنبه ژنتیک یا ارثی دارد و با ریشه‌یابی و بررسی‌های اولیه قابل پیشگیری است.
به بیان دیگر، بهترین نشانه این دست از مشکلات قلبی ـ عروقی، وجود سابقه خانوادگی مرگ بر اثر ایست قلبی و نیز علائم مشکوک است، اما متاسفانه در بسیاری از موارد، اولین باری که این مشکلات شناسایی می‌شود، درست همان زمانی است که حمله قلبی روی می‌دهد.
دکتر عباس صالحی، متخصص قلب و عروق در ارتباط با ایست قلبی ورزشکاران می‌گوید:
بیش از 80 درصد علل مرگ ناگهانی در میادین ورزشی ناشی از یک بیماری قلبی ژنتیکی یا مادرزادی تشخیص داده نشده است که از بدو تولد در سیستم قلبی ـ عروقی آنها وجود داشته است. شواهد حاکی از آن است که ورزش و فعالیت شدید، خطر مرگ ناگهانی را در این‌گونه افراد افزایش می‌دهد.
مرگ ناگهانی قلبی چیست؟
مرگ ناگهانی قلبی به مرگ‌هایی گفته می‌شود که به صورت غیرقابل انتظار طی یک ساعت از شروع علائم قلبی رخ می‌دهد.
آمارهای موجود نشان می‌دهد این حادثه برای هر سه نفر در 100 هزار ورزشکار در هر سال اتفاق می‌افتد و میزان آن در ورزشکاران مرد کمی بیش از ورزشکاران زن است.
جالب آن‌که مرگ ناگهانی در هر ورزشکاری ـ از مبتدی تا حرفه‌ای، جوان یا مسن ـ ممکن است رخ دهد؛ اگر چه گفته می‌شود وقوع آن در ورزش‌هایی چون فوتبال، دوومیدانی، دوچرخه‌سواری و بسکتبال بیش از سایر ورزش‌ها مشاهده می‌شود.
دکتر صالحی با اشاره به دلایل عمده ایست قلبی در ورزشکاران می‌گوید:
از جمله علل مرگ ناگهانی در ورزشکاران جوان می‌توان به بیماری «کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک» اشاره کرد که به عنوان شایع‌ترین علت مرگ ناگهانی در ورزشکاران زیر 35 سال در نظر گرفته می‌شود و عامل یک‌سوم مرگ‌های مرتبط با ورزش است.
این بیماری، ژنتیکی است و از شیوع بالایی برخوردار است، به طوری که از هر 500 نفر، یک نفر به صورت مادرزادی مبتلا به این اختلال است.
در این بیماری، دیواره عضلانی بطن چپ و دیواره بین بطنی دچار ضخیم‌شدگی نامتقارن شده که به کوچک‌شدن حفره بطن و انسداد مسیر خروجی آن به سمت آئورت منجر می‌شود.
اما آنچه باعث مرگ ناگهانی در این بیماران می‌شود، وقوع آریتمی‌های (اختلال عملکرد قلب) بطنی، بخصوص حین ورزش شدید است.
پس به این بیماران توصیه می‌شود برای جلوگیری از حوادث ناگوار قلبی از انجام ورزش‌های حرفه‌ای و شدید بپرهیزند.
یک بیماری قلبی بدون علامت
به گفته دکتر صالحی متأسفانه کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک در بسیاری از موارد علائم خاصی ایجاد نمی‌کند، به طوری که شایع‌ترین تظاهر آن همان مرگ ناگهانی است که بخصوص در حین ورزش رخ می‌دهد.
این متخصص قلب توضیح می‌دهد: سایر علائم این بیماری شامل تنگی نفس حین فعالیت بدنی، درد قفسه سینه و تپش قلب است.
تشخیص این بیماری امروزه توسط نوار قلب و اکوکاردیوگرافی بسیار ساده شده است و درمان آن نیز شامل یک سری داروها و در برخی موارد جراحی است.
ناهنجاری مادرزادی عروق کرونری قلب، دومین علت شایع مرگ ناگهانی ورزشکاران است که حدود 20 درصد موارد را شامل می‌شود و عامل انفارکتوس (سکته) قلبی هنگام ورزش شدید است. تشخیص این بیماری نیز توسط اکو، تست ورزش و آنژیوگرافی میسر می‌شود.
تمام بیماری‌های گفته‌شده از علل مرگ ناگهانی در ورزشکاران زیر 35 سال است، در حالی که شایع‌ترین علت این حادثه در ورزشکاران بالای 35 سال، تصلب شرایین یا همان تنگی عروق کرونری است.
در صورتی‌که مرگ ناگهانی در ورزشکارانی که بیماری زمینه‌ای قلبی ندارند رخ دهد، شایع‌ترین علت آن اصابت ضربات محکم به قفسه سینه در حین ورزش‌هایی چون فوتبال، هاکی روی یخ و... است که بلافاصله به آریتمی و مرگ منجر می‌شود.
توصیه‌ای که ورزشکاران باید جدی بگیرند
متخصصان قلب با تاکید بر این‌که بیماری‌های قلبی هر ساله قربانیان زیادی را به کام مرگ می‌کشاند که علائم خاصی را در طول زندگی آنها ایجاد نکرده است، معتقدند مرگ ناگهانی را در بسیاری از موارد نمی‌توان درمان و احیا کرد؛ پس تمام ورزشکاران قبل از ورود به ورزش حرفه‌ای یا نیمه‌حرفه‌ای حتما باید به پزشکان ورزشی و متخصصان قلب و عروق مراجعه کرده و تحت معاینه قلبی قرار گیرند، اما با توجه به این‌که معاینه قلبی بسیاری از این بیماری‌ها معمول است، بررسی کامل قلبی شامل نوار قلب، اکوی قلب و تست ورزش باید به صورت روتین از تمام ورزشکاران به عمل آید و این غربالگری برای افرادی که به فعالیت ورزشی ادامه می‌دهند، باید به طور سالانه ادامه پیدا کند.
بخش سلامت تبیان
منبع: جام جم آنلاین - پونه شیرازی
مطالب مرتبط:
ورزش‌های مفید و مضر برای سالمندان
کاردیومیوپاتی (بیماری عضله قلب)
بیماران قلبی چه آزمایشاتی باید بدهند؟
نارسایی قلبی؛ چرا و به چه علت؟
