سخنی دیگر درباره نماز!!

وقتی نمازگزاران كه دل هایی آرام و نفوسی مطمئن دارند، گرد هم می آیند و خانواده‏ای را تشکیل می دهند، آن خانواده از آرامش برخوردار است و در آن خانه آرام، صفا و صمیمیت موج می‏زند و آنجا مالامال از نور خداست.

طی چند مقاله برخی خواص نماز را در تحقق آرامش روانی بررسی کردیم در این مقاله یکی دیگر از خاصیتهای ذکر اکبر خداوند را در بالا بردن آرامش روان بطور خلاصه بحث می کنیم.

بالا رفتن عزت نفس

پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نماز را معراج مۆمن دانسته و می‏فرماید: الصّلاه معراج المۆمن. انسانی كه عروج یافته و اوج گرفته است، از عزت نفس برخوردار است. عزت نیز با رفتن به پیشگاه معبود حاصل می‏شود.

آن‏ها كه نفس خویش را دارای عزت می‏دانند، كمتر تن به خطاها و امور ناپسند می‏دهند.

امام علی(علیه السلام) می‏فرمایند: «من كرمت علیه نفسه هانت علیه شهواته» هر كس كه نفسش در پیشگاه او ارزشمند باشد شهوات در نزد او خوار است و بی‌مقدار.

كارل راجرز كه بنیانگذار روش مشاوره غیر مستقیم است، اظهار می‏دارد، دانش آموزی كه از عزت نفس بالاتری برخوردار است كمتر تن به تقلب می‏دهد و نظریه تعهد مكبر حكایت از آن دارد كه اگر شخص احساس بی آبرویی كند، راحت‏تر تن به ارتكاب جرم می‏سپارد.

نماز كه آدمی به هنگام ادای آن سر بر آستان معبود می‏ساید. و پیشانی خویش را به رسم تواضع و بندگی به خاك می‏گذارد، باعث می‏شود تا موجبات رستگاری انسان فراهم شود. این سجده كه خضوع (تواضع بدنی) است و خشوع (تواضع قلبی)، موجبات اعتلای آدمی را فراهم می‏سازد «قد افلح المۆمنون الّذین هم فی صلاتهم خاشعون» و در اثر بندگی آدمی به مقامی بالا و والا می‏رسد.

پس تواضع در مقابل خالق رمز كمال آدمی است و انسان برخوردار از كمال در همه جا و از جمله محیط خانواده احترام دیگران را پاس می‏دارد و نیاز به داشتن عزت نفس و برخورداری از احترام، به نظر «مازلو» یكی از نیازهای اساسی روانی آدمی است كه با تأمین آن سلامت روانی انسان تأمین می‏گردد به نحوی كه او را از تعادل روانی برخوردار می‏سازد. در خانه‏ای كه پیر و جوان و كودك و خردسال همه از احترام و عزت نفس بهره گرفته‏اند همه می‏توانند از آرامش روانی برخوردار باشند.

در خصوص احترام به پیران و كودكان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می‏فرماید: «لیس منّا من لم یرحم صغیرنا و لم یوقّر كبیرنا» از ما نیست كسی كه به كودكان ما ترحم و لطف نكند و بزرگترهای ما را محترم نشمارد. پس در خانه‏ای كه همه در برابر معبود متواضعند و حرمت یكدیگر را نمی‏شكنند، همه از عزت نفس برخوردارند و ضمن برخورداری از آرامش روانی تن به جرائم نیز نمی‏دهند اما دور شدن از وادی بندگی و عدم انجام فرایض دینی، آدمی را به بندگی این و آن می‏كشاند و این در اثر نداشتن آگاهی و بصیرت است.

و این نوشتار را با این حدیث زیبا از امیرمومنان حضرت علی علیه السلام به پایان می بریم:

امام على علیه السلام :

لَو یَعلَمُ المُصَلّى ما یَغشاهُ مِنَ الرَّحمَةِ لَما رَفَعَ رَأسَهُ مِنَ السُّجودِ؛

اگر نمازگزار بداند تا چه حد مشمول رحمت الهى است هرگز سر خود را از سجده بر نخواهد داشت.

(غررالحكم، ج 5، ص 116، ح 7592)

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش احکام اسلامی تبیان

منابع:

خانواده و نماز  ـ دكتر محسن ایمانی

سایت اندیشه قم

سایت شهید آوینی

یکصد و چهارده نکته درباره نماز ـ محسن قرائتی