فتق هیاتال؛ ورود معده به قفسه‌سینه
به طور عادی، دیافراگم دارای شکاف (هیاتوس) کوچکی است که از طریق آن، مری عبور می‌کند و به معده وصل می‌شود.
گاهی اوقات، معده بر این شکاف فشار وارد می‌کند و فتق هیاتال را بوجود می‌آورد.
فتق بزرگ هیاتال، غذا و اسید درون معده را به مری برمی‌گرداند و باعث سوزش سردل (ترش کردن غذا یا ریفلاکس) می‌گردد. در اغلب موارد، فتق بسیار بزرگ هیاتال به عمل جراحی نیاز دارد
در بیشتر موارد، این فتق هیچ گونه مشکلی را بوجود نمی‌آورد و حتی ممکن است متوجه نباشید که به‌این نوع فتق مبتلا شده‌اید.
جایی که مری به معده متصل می‌شود، عضله‌ای به نام اسفنکتر تحتانی وجود دارد. این اسفنگتر (دریچه) بیشتر اوقات برای جلوگیری از برگشت غذا و اسید معده منقبض (بسته) می‌باشد.
وقنی غذا بلعیده می‌شود، این اسفنگتر شل می‌شود تا غذا از مری به معده برود. در حالت عادی، این اسفنگتر به شکاف دیافراگم (هیاتوس) متصل است و اطراف این اسفنگتر توسط عضلات دیافراگم پوشیده شده‌اند.
علائم فتق هیاتال
فتق کوچک هیاتال معمولا علائم و نشانه‌ای ندارد.
علائم فتق بزرگ هیاتال شامل: برگشت غذا به مری، تهوع، سوزش معده، آروغ زدن، سخت بلعیدن غذا و خستگی می‌باشد.
علل فتق هیاتال
دیافراگم عضله‌ای گنبدی شکل است که قفسه سینه را از شکم جدا می‌کند.
به طور معمولی، مری از طریق شکافی در دیافراگم به نام "هیاتوس" عبور می‌کند و به معده وصل می‌شود.
هنگامی که بافت عضلانی اطراف این شکاف ضعیف گردد و قسمت بالای معده به دیافراگم فشار وارد کند، معده وارد قفسه سینه می‌شود و این فتق رخ می‌دهد.
علل این فتق عبارتند از:
- جراحت در محل هیاتوس
- تولد نوزاد با شکاف بزرگ هیاتوس
- وجود فشار شدید و دائمی بر عضلات اطراف هیاتوس از جمله هنگام سرفه کردن، استفراغ، زور زدن در هنگام اجابت مزاج و بلند کردن اجسام سنگین.
- کوتاه بودن مری به علت التهاب و زخم ناشی از برگشت اسید معده. کوتاه بودن مری باعث می‌شود معده به سمت بالا برود.
- اتصال غیرعادی و شل مری به دیافراگم که باعث می‌شود مری و معده به سمت بالا بروند.
در چه افرادی فتق هیاتال شایع است؟
- افراد بالای 50 سال
- افراد چاق
انواع فتق هیاتال
1- فتق هیاتال لغزشی: یکی از انواع شایع این فتق می‌باشد که در محل اتصال مری و معده می‌باشد و قسمتی از معده در قفسه سینه قرار می‌گیرد.
اغلب در هنگام بلع، این محل اتصال به سمت قفسه سینه پیش می رود.
در عمل بلعیدن، عضلات مری منقبض می‌شوند و باعث کوتاهی مری و کشیده شدن معده به سمت بالا می‌شوند.
هنگامی که عمل بلع تمام شد، قسمت بزرگ شده معده به درون شکم می‌افتد.
2- فتق هیاتال پارامری: قسمتی از معده برای همیشه بالا می رود و درون قفسه سینه جای می‌گیرد.
عمل بلع غذا بر روی این نوع فتق تاثیری ندارد.
این فتق ممکن است مانع ورود غذا به معده شود و بعد از بلعیدن، غذا به مری بچسبد.
به علت گیر کردن غذادر مری و یا به دلیل وجود اسید معده، ممکن است زخم معده بوجود آید.
تشخیص فتق هیاتال
بیشتر اوقات هنگام بررسی سایر مشکلات گوارشی مثلا برای تشخیص علت سوزش معده یا درد در قسمت بالای شکم، این فتق تشخیص داده می‌شود.
آزمایشات لازم برای تشخیص عبارتند از:
- عکسبرداری با اشعه X از دستگاه گوارش فوقانی: در این آزمایش، مایعی حاوی باریوم به فرد می‌خورانند. باریوم دستگاه گوارش را می‌پوشاند و شما می‌توانید تصویر واضحی را از مری، معده و قسمت فوقانی روده کوچک ببینید.
- آندوسکوپی: پزشک یک لوله قابل انعطاف و نازک به همراه یک دوربین (آندوسکوپ) را از حلق شما می‌گذراند و به مری و معده می‌رساند. در این روش، هر گونه التهاب و زخمی قابل مشاهده می‌باشد.
درمان فتق هیاتال
بسیاری از افراد مبتلا به این عارضه، علائمی ندارند و نیاز به درمانی ندارند.
اگر فرد مبتلا دارای علائمی همچون سوزش معده و برگشت اسید معده شد، نیاز به درمان دارد.
راه‌های درمان عبارتند از:
- درمان دارویی شامل: داروهای ضداسید معده (آنتی اسید)، داروهای کاهش دهنده تولید اسید معده و داروهای متوقف کننده تولید اسید معده.
- جراحی: در موارد کمی و در مواردی که درمان دارویی موفقیت‌آمیز نباشد، نیاز به جراحی است.
جراحی شامل: کشیدن معده به طرف پایین (شکم) و کوچک کردن شکاف دیافراگم، بازسازی دریچه مری ضعیف شده و یا از بین بردن کیسه فتق می‌باشد.
این عمل جراحی با برش سینه و یا شکم انجام می‌شود. در مواردی هم جراحی به روش لاپاراسکوپی انجام می‌گیرد، به این ترتیب که جراح، ابزار جراحی مخصوص را از طریق برش‌های کوچکی در شکم وارد بدن می‌کند و از این طریق جراحی می‌کند.
درمان خانگی فتق هیاتال
با ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی خود می‌توانید علائم برگشت اسید معده را کنترل کنید.
- در طول روز وعده‌های غذایی کوچک مصرف کنید.
- از غذاهایی که باعث سوزش معده می‌شوند پرهیز کنید، این غذاها شامل: شکلات، پیاز، غذاهای تند، مرکبات و غذاهای دارای گوجه فرنگی می‌باشد.
- از الکل دوری کنید.
- حداقل دو ساعت قبل از خوابیدن، غذا نخورید.
- اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کم کنید.
- سیگار نکشید.
- موقع خواب، حدود 15 سانتیمتر سر خود را بالا ببرید.
- یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب بریزید و در طی غذاخوردن، کمی از آن را بنوشید.
- پروبیوتیک‌ها (مثل ماست پروبیوتیک) را مصرف کنید تا باکتری‌های مفید روده را زیاد کنند.
- 4 بار در روز و در بین وعده‌های غذایی، یک فنجان دم‌کرده بابونه بنوشید. بابونه، ضد التهاب است.
- دارچین کمک به تسکین معده می‌کند.
- ورزش کمک به تقویت عضلات معده می‌کند.
مطالب مرتبط:
برآمدگی لایه‌های قدامی جدار شکم یا ران (فتق)
