امام باقر(ع) را بهتر بشناسیم

از حضرت امام محمّد باقر(ع) می پرسیدند: جدّ شما لباس كهنه و كم ارزش می پوشید، شما لباس فاخر بر تن می كنید؟ حضرت امام محمّد باقر(ع) پاسخ دادند: مقتضاى تقواى جدّم و فرماندارى آن روز، كه محرومان و فقرا و تهی دستان زیاد بودند، چنان بود. من اگر آن لباس ها را بپوشم در این انقلاب افكار، نمی توانم تعظیم شعائر دین كنم.

امام باقر(ع) داراى خصال ستوده و مۆدب به آداب اسلامى بود.

خوش برخورد با دوستان. بسیار گشاده رو با مۆمنان. ستوده بودن سیرت و صورت.راه رفتن در كمال وقار و شكوه.پوشنده دائمی لباس های تمیز و نو.تعلیم دهنده مكارم اخلاقى به مردم.زنده كننده سنّت هاى رسول الله(ص) در بین مردم. كمال مواظبت در اعطای صدقات، بخشش و دستگیرى از نیازمندان،رعایت ادب و آداب و سنن در تشییع جنازه مۆمنین و عیادت از بیماران.

با همه اصحاب مصافحه و دیگران را نیز بدین كار تشویق می كرد و می فرمود. مصافحه كدورت هاى درونى را از بین می برد و گناهان دو طرف – هم چون برگ درختان در فصل خزان - می ریزد. در روزهاى گرم براى رسیدگى به مزارع و نخلستان ها بیرون می رفت، و با كارگران و كشاورزان بیل می زد و زمین را براى كشت آماده می ساخت. آن چه ازمحصول كشاورزى كه با عرق جبین به دست می آورد در راه خدا انفاق می نمود. بامداد كه براى اداى نماز به مسجد جدّش رسول الله(ص) می رفت، پس از گزاردن فریضه، مردم گرداگردش جمع می شدند و از انوار دانش و فضیلت او بهره مند می گشتند.

دوران امامت

امامت امام محمّد باقر(ع) از سال 95هجرى كه سال در گذشت امام زین العابدین(ع) است آغاز شد و تا سال 114ه یعنى مدّت 19سال و چند ماه ادامه داشته است. در حادثه جان گداز كربلا همراه پدر و در كنار جدّش حضرت سیدالشهداء كودكى بود كه به چهارمین بهار زندگیش نزدیك می شد. در دوره امامت امام محمّد باقر(ع) و فرزندش امام جعفرصادق(ع) مسائلى مانند انقراض امویان و بر سر كار آمدن عباسیان و پیدا شدن مشاجرات سیاسى و ظهور سرداران و مدعیانى مانند ابوسلمه خلال و ابومسلم خراسانى و دیگران مطرح است، ترجمه كتاب هاى فلسفى و مجادلات كلامى در این دوره پیش می آید، و عده اى از مشایخ صوفیه و زاهدان و قلندران وابسته به دستگاه خلافت پیدا می شوند. قاضی ها و متكلمانى به دل خواه مقامات رسمى و صاحب قدرتان پدید می آیند و فقه و قضاء و عقاید و كلام و اخلاق را - بر طبق مصالح مراكز قدرت خلافت شرح و تفسیر می نمایند، و تعلیمات قرآنى - به ویژه مسأ له امامت و ولایت را، كه پس از واقعه عاشورا و حماسه كربلا، افكار بسیارى از حق طلبان را به حقانیت آل على(ع) متوجه كرده بود، و پرده از چهره زشت ستم كاران اموى و دین به دنیا فروشان برگرفته بود، به انحراف می كشاندند و احادیث نبوى را در بوته فراموشى قرار می دادند. برخى نیز احادیثى به نفع دستگاه حاكم جعل كرده و یا مشغول جعل بودند و یا آن ها را به سود ستم كاران غاصب خلافت دگرگون می نمودند.

این ها عواملى بود بسیار خطرناك كه باید حافظان و نگهبانان دین در برابر آن ها بایستند. بدین جهت امام محمّد باقر(ع) و پس از وى امام جعفر صادق(ع)از موقعیت مساعد روزگار سیاسى، براى نشر تعلیمات اصیل اسلامى و معارف حقه بهره جستند، و دانشگاه تشیع و علوم اسلامى را پایه ریزى نمودند. زیرا این امامان بزرگوار و بعد شاگردانشان وارثان و نگهبانان حقیقى تعلیمات پیامبر(ص) و ناموس و قانون عدالت بودند، و می بایست به تربیت شاگردانى عالم و عامل و یارانى شایسته و فداكار دست یازند، و فقه آل محمّد(ص) را جمع و تدوین و تدریس كنند. به همین جهت محضر امام باقر(ع) مركز علماء ودانشمندان و راویان حدیث و خطیبان و شاعران به نام بود.

در مكتب تربیتى امام باقر(ع) علم و فضیلت به مردم آموخته می شد. ابوجعفر امام محمّد باقر(ع) متولّى صدقات حضرت رسول(ص) و امیر المۆمنین(ع) و پدر و جدّ خود بود و این صدقات را بر بنى هاشم و مساكین و نیازمندان تقسیم می كرد، و اداره آن ها را از جهت مالى به عهده داشت. مدّت بیست سال معاویه در شام و كارگزارانش در مرزهاى دیگر اسلامى درواژگون جلوه دادن حقایق اسلامى - با زور و زر و تزویر و اجیر كردن عالمان خودفروخته - كوشش بسیار كردند. ناچار حضرت سجاد(ع) و فرزند ارجمندش امام محمّد باقر(ع) پس از واقعه جانگداز كربلا و ستم هاى بی سابقه آل ابوسفیان، كه مردم به حقانیت اهل بیت عصمت(ع) توجه كردند، در اصلاح عقاید مردم به ویژه در مسأ له امامت و رهبرى، كه تنها شایسته امام معصوم است، سعى بلیغ كردندو معارف حقه اسلامى را - در جهات مختلف - به مردم تعلیم دادند؛ تا كار نشر فقه و احكام اسلام به جایى رسید كه فرزند گرامى آن امام، حضرت امام جعفر صادق(ع) دانشگاهى با چهار هزار شاگرد پایه گذارى نمود، و احادیث و تعلیمات اسلامى را در و اطراف جهان آن روز اسلام انتشار داد. امام سجاد(ع)با زبان دعا و مناجات و یادآورى از مظالم اموى و امر به معروف و نهى از منكر و امام باقر(ع) با تشكیل حلقه هاى درس، زمینه این امر مهم را فراهم نمود و مسائل لازم دینى را براى مردم روشن فرمود. رسول اكرم(ص) در پرتو چشم واقع بین و با روشن بینى وحى الهى وظایفى را كه فرزندان و اهل بیت گرامی اش در آینده انجام خواهند داد و نقشى را كه در شناخت و شناساندن معارف حقّه به عهده خواهند داشت، ضمن احادیثى كه از آن حضرت روایت شده، تعیین فرموده است.

چنان كه در این حدیث آمده است: روزى جابر بن عبدالله انصارى كه در آخر عمر دو چشم جهان بینش تاریك شده بود به محضر حضرت سجاد(ع) شرفیاب شد. صداى كودكى را شنید، پرسید كیستى؟ گفت من محمّد بن على بن الحسینم، جابر گفت: نزدیك بیا، سپس دست او راگرفت و بوسید و عرض كرد: روزى خدمت جدّت رسول خدا(ص) بودم، فرمود: شاید زنده بمانى و محمّد بن على بن الحسین كه یكى از اولاد من است ملاقات كنى. سلام من را به او برسان و بگو: خدا به تو نور حكمت دهد. علم و دین را نشر بده. امام پنجم هم به امر جدش قیام كرد و در تمام مدّت عمر به نشر علم و معارف دینى و تعلیم حقایق قرآنى و احادیث نبوى(ص) پرداخت.این جابر بن عبدالله انصارى همان كسى است كه در نخستین سال بعد از شهادت حضرت امام حسین(ع) به همراهى عطیه كه مانند جابر از بزرگان و عالمان باتقوا و از مفسران بود، در اربعین حسینى به كربلا آمد و غسل كرد، و در حالى كه عطیه دستش را گرفته بود در كنار قبر مطهر حضرت سیدالشهداء آمد و زیارت آن سرور شهیدان را انجام داد.

بخش کودک و نوجوان تبیان

منبع :یاران امین