مدیریت تحول از نگاه رهبری
تحول را مدیریت کنید
یک مسئله این است که تحول را مدیریت کنید.
این جمله یکی از چندین جمله ای است که رهبر انقلاب در 8آذر 86 به عنوان مطالبه خود از حوزه علمیه مطرح کردند. استدلال ایشان هم در این مورد چنین است:
بینید آقایان و خواهران عزیز! تحول اجتنابناپذیر است ... تحول حتمى است، منتها تحول دو طرف دارد: تحول در جهت صحیح و درست، تحول در جهت باطل و غلط . ما باید مدیریت کنیم که این تحول در جهت درست انجام بگیرد.
سکانداران تحول در حوزه
حال پرسشی که مطرح می شود این است که چه کسانی باید سکاندار کشتی تحول باشند وآن را مدیریت کنند؟
مقام معظم رهبری خود دراین زمینه فرمودند:
این وظیفهى مۆثرین در حوزه است. مدیران حوزه، فضلاى حوزه، صاحبنظران حوزه باید همتشان این باشد. از تحول نباید گریخت.
دانایی و توانایی مدیران حوزه
اما پرسش دوم: آیا تمام «مدیران حوزه» ،«فضلای حوزه» و«صاحبنظران حوزه» صلاحیت ، دانایی و توانایی کافی را برای برعهده گرفتن این امر خطیر در اختیار دارند؟
طبعاً حوزه علمیه تا امروز توسط مدیرانی اداره شده است. راه دوری نمی رویم. تنها ده سال اخیر را نگاه می کنیم. در این مدت مدیران و فضلا وصاحبنظران بسیاری آمده اند ، که برخی گرچه شاید صاحب پست رسمی نبوده اند ،اما نظراتشان در حوزه نافذ است ، برخی دیگر نیز بزرگوارانه قبول مسۆولیت کردند و در شورای عالی و یا مرکز مدیریت حوزه به عنوان مدیر یا معاونین بلند پایه حوزه به اداره آن پرداختند. تعدادی رفته اند وتعدادی هنوز خدمتگزار حوزه هستند.
نگاهی به کارنامه مجموعی عملکرد مسۆولین حوزه در همین ده سال اخیر نشان می دهد که حوزه به بسیاری از اهداف واقعی اش نرسیده و کمی از زمان عقب مانده است.
ارتباط کمیت و کیفیت دینداری مردم با کم کاری و سهل انگاری حوزه
گرچه این مطلبی مشهود است ونیازی به استدلال ندارد. اما به سادگی می توانید با توجه به فرمایش رهبری درباره مسۆولیت حوزه و روحانیت به ارتباط کمیت و کیفیت دینداری مردم با کم کاری و سهل انگاری حوزه پی ببرید :
مسۆول دینداری مردم روحانیت است ،روحانیت هم مولود وساخته دست حوزه علمیه است ...
اگر در مقایسه ای ابتدا کمیت وکیفیت دینداری و بی دینی مردم را مشاهده کرده و سپس با توجه به مسۆولیت روحانیت در این باره و بعد از آن مسۆولیت حوزه علمیه که والد و سازنده همان روحانیت است بسنجیم، به راحتی و بدون دردسر در می‌یابیم که مدیران حوزه در انجام وظیفه اصلی خود یا سهل انگاری کرده اند و یا ناتوان بوده اند (اگر نگوییم خدایی نکرده درک درستی از اوضاع نداشته اند ویا داشته اند و...).
از سویی رهبر انقلاب ابتدا «وضع موجود» مدیریت حوزه را ، یعنی همان آشی که توسط همه عملکردها و سیاست گذاری های مۆثرین امروز و دیروز حوزه پخته شده، به این صورت ترسیم نمودند:
اگر ... به وضع موجود راضى باشیم؛ به همینى که حالا حوزه را یک جورى اداره کنیم ...
سپس برآیند و سرانجام تمام سستی های مدیران فعلی حوزه را به زیبایی در یک جمله خلاصه کرده و صراحتاً تأکید کردند:
... به این اگر قناعت کنیم ، فردا یا حوزهاى نداریم یا حوزهاى رو به انحطاط خواهیم داشت.
مطالبات رهبری از حوزه
از آنجا که می دانیم رهبری در گذشته نیز مطالباتی از مسۆولین فعلی حوزه داشته اند (از سال 68 تا امروز) و آقایان هم عملاً کاری از پیش نبرده اند نیز نمی توانند عذری به عدم انتباه و یا عدم امکانات لازم بیاورند ( زیرا از طرفی رهبری پی در پی گوشزد می نمود واز سوی دیگر فرصت و امکانات کافی هم داشته اند)، نتیجه آن شده که حضرت آیت الله خامنه ای در طلیعه بیانات 8 آذر 86 فرمودند:
از پیشنهادهائى که بنده در طول این سالها دربارهى حوزهى علمیه کردم، چه در مجامع عام که با طلاب و فضلا و مدرسین جلسه داشتیم و صدها، گاهى هزارها نفر در آن شرکت داشتند؛
چه در جلسات کوچک و خصوصىتر که با بعضى از مسئولین حوزه یا بزرگان حوزه یا مراجع یا فضلا داشتیم و پیشنهادهائى دائم مطرح شده و گفته شده، خیلی هایش تا حالا تحقق پیدا نکرده، یا به صورت نیمهکاره و نیمهراهه تحقق پیدا کرده است.
پس این افراد کسانی نیستند که بتوانند فاعل مصدر «مدیریت تحول» باشند و باید قبل از این که از این عبارت استفاده ای ابزاری و تبلیغاتی کنند و آن را همچون پتکی بر سر طلاب جوان تحول خواه بکوبند، عاقلانه پاها را پس کشیده و شجاعانه عدم کفایت خود را اعلام کنند.
و ضروری است که علما و بزرگان جامعه محترم مدرسین نیز برای رسیدن به «مدیریت تحول» ابتدا به «تحول مدیریت» بیاندیشند و برای این امر حتماً به فکر افرادی دانا، توانا، مطیع رهبری و پاسخگوی به طلاب باشند که اگر چنین نشود باز با همان آش است و همان کاسه.
و از یاد نبرید که روز 8 آذر سال 1386 در حسینیه امام خمینی(ره) از زبان نائب امام زمان(عج) این جملات را هم شنیدند:
... اساسنامه نوشته شود، نظامنامه نوشته شود، چشمانداز نوشته شود؛
در بیانات آقایان بود. همهاش هم خوب است، همهاش هم درست است؛ مُنتها هیچکدام از اینها بدون یک مدیریت کارآمد امکان پذیر نیست.
کلید همهى اقدامهاى مثبت سازمان یافتهى قابل انتظارِ نتیجه که آدم بتواند نتیجه را از آنها انتظار ببرد، مدیریت است.
منابع:
- کمیل ارشاد، مدیریت تحول، وبلاگ «تحول در حوزه».
تهیه و تنظیم : وحید حق دوست ،گروه حوزه علمیه تبیان
