حفظ کرامت زن
پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله) فرمودند:
" جز کسی که بهره ای از کرامت برده باشد، زنان را احترام و اکرام نمی کند و به زنان، اهانت نمی کند مگر انسان پست."
این نوشتار را با بیان جمله ای ارزشمند و گرانبها از پیامبر اکرم که پیشوای بزرگ مسلمانان است، آغاز میکنیم تا در همین ابتدای سخن، اشاره ای به این موضوع داشته باشیم که بزرگان دین ما برای شخصیت زن، جایگاه و احترام زیادی قائل بوده اند. اگر تمامی مسلمانان و حتی مردمانی از دین و آئین دیگر، به مطالعه و کسب آگاهی از روش زندگی و تفکرات بزرگان ادیان الهی می پرداختند، با کمترین مشکلات و بیشترین میزان آرامش و رضایت برخوردار بودند. اما به نظر می رسد اوضاع کنونی جهان به گونه ای شده که زنان مسلمان در بسیاری از موارد به پیروی و دنباله روی از شیوه تفکر و زندگانی غربی رجوع کرده اند و متاسفانه آنچه را که غربیان تجربه کردند و آنرا دور ریختند، به عنوان سوغاتی به زنان سایر جوامع سپردند تا امروز در جامعه ایرانی مسلمان، شاهد رسوخ فرهنگ و تفکر غربی در رفتار و منش زنان باشیم.
به نظر می رسد این مسئله در جامعه ما وقتی در کنار نوعی افراط برگرفته از تفکرات سنتی نادرست، قرار گرفته است، موجب روی اوری به الگوهای عمل و تفکراتی شده است که شکل و شمایل تفریطی پیدا کرده اند.
وقتی به نحوه زندگی زنان دو و یا سه نسل قبل نگاهی بیندازید متوجه خواهید شد که با تفکرات و شیوه های خاصی زندگی می کرده اند و در اغلب موارد، متحمل سختیهای زیادی در موقعیت های مختلف زندگی بوده اند. مهمترین مسئله در آن زمان برای بیشتر زنان این بوده است که در سایه تفکر مردسالاری زندگی می کرده اند. تفکری که دارای نقاط ضعف بسیاری است که اتفاقا بیش از انکه منشاء دینی داشته باشند، ریشه در تاریخ و فرهنگ و سنت ایرانی داشته اند و در طی تاریخ دائما تکرار شده اند و همین تکرار موجب شده تا به صورت کلیشه های جنسیتی، جایگاهی محکم در تفکر افراد داشته باشند.
اما مطالعات و تحقیقات فراوانی صورت گرفت تا این موضوع به اثبات برسد که برخی از کلیشه های جنسیتی، توسط برخی از مردان نگاشته شده و تداوم یافته اند و حتی در حال حاضر هم برخی از این کلیشه ها در حال بازتولید هستند.
کسب این نوع آگاهی ها وقتی با ظهور جنبش های طرفدار حقوق زنان در سرتاسر دنیا و اثرات موخر آن در جامعه ما، هم زمان شد، باعث بروز تغییراتی در زمینه انتظارات و خواسته های زنان در جامعه شد. انتظاراتی که در راستای تغییر موقعیت و جایگاه زنان و ایجاد هویتی تازه بود.
در گذشته تسلط نظام مرد سالاری مشهود بود اما اکنون عناصر حاکی از این تسلط تا حد زیادی کمرنگ شده است. به نظر می رسد که تسلط نظام مردسالاری در جامعه ما به سمت گرایش های طرفدار حقوق زنان در حال تغییر است. در گذشته بیشتر نقش های منسوب به زنان به نقش های خانوادگی همچون نگهداری از فرزندان، شوهرداری و خانه داری محدود می شد و تصمیم گیری در مورد مسائل مهم خانواده بر عهده مردان بود. مردان تقریبا به عنوان رئیس خانواده معرفی می شدند و در این راستا سایر تصمیم گیریهای مهم در داخل خانواده بر عهده آنان بود. اگر در جایی وجود نوعی تفاهم و همکاری میان زن و مرد وجود داشت، این موضوع به مثابه زن ذلیل بودن مرد خانواده قلمداد می شد. در زمینه نقش های اجتماعی، بیشتر شغل های مهم و اساسی برعهده مردان بود و زنان اغلب در مشاغلی مثل منشی گری و پرستاری، ایفای نقش می کردند. اما در شرایط فعلی دیده می شود که زنان عهده دار مشاغل مهمی همچون وکالت،ریاست،کارآگاه پلیس و مهندس ساختمان هم می توانند باشند.
قصد ما در این نوشتار بیان این مطلب نیست که زنان باید به مشاغل خانه و خانواده بسنده کنند و پذیرای نقش و مسئولیت مهمی در اجتماع نباشند. آنچه مورد نظر است این است که چه باید کرد که عزت و کرامت زن در خانواده و سپس در اجتماع، حفظ شود. اینکه یک زن بتواند جایگاه واقعی خود را طبق گفتار کتاب الهی ما قرآن، و سپس کلام معصومین پیدا کند.
آنچه بیش از هر چیز مهم است اینکه یک زن، چه تصوری از عزت و کرامت دارد و عزت خویش را در چه چیز تعریف میکند. کم نیستند زنانی که در جامعه ما، عزت خود را در داشتن شغلی بهتر و دارای منزلت اجتماعی بیشتر قلمداد می کنند در حالیکه عده ای از زنان، عزت خود را در تربیت فرزندانی می دانند که بتوانند انسانهایی مطلوب، باتقوا، موثر و توانمند در آینده باشند.
بنابراین در وهله اول این موضوع بسیار مهم است که زنان، عزت و احترام خویش را در چه چیزهایی می بینند. مسلما عقیده هر انسانی برای خودش محترم است اما در برخی مواقع لازم است تا آگاه سازی صورت گیرد وافراد دست به انتخاب بزنند.
آنچه مشخص است اینکه زن موجودی توانمند است و این توانایی را دارد که مسئولیت های متعددی را بر عهده گیرد و با نظم و برنامه ریزی دقیقی به انجام آنها بپردازد. مهم این است که زنان باور داشته باشند که عزت واقعی آنها با دستیابی به منزلت شغلی بالا، به دست نمی آید و طبق راهنمایی متون دینی و پیشوایان اعتقادی ما، یک زن کامل و رستگار، زنی است که بتواند در ایفای نقش همسری و مادری موفق باشد. در واقع به نظر می رسد که مسیر رستگاری در دین ما به سادگی در برابر قدوم زنان قرار گرفته است اما اغلب زنان این مسیر را انتخاب نمی کنند و به دنبال راههای دیگری هستند. توجه داشته باشید که ایفای نقش یک همسر خوب و مادری نمونه به این معنا نیست که یک خانم تمام اوقات خود را در محیط خانه و صرف امور منزل کند و برای خود، حق و حقوقی قائل نباشد. راههای زیادی وجود دارد که یک زن بتواند به برخی از علائق خویش بپردازد و در عین حال، مادری صمیمی و عاشق برای فرزند خویش باشد و محیطی گرم و سرشار از محبت را برای همسرش فراهم کند. متاسفانه مشکل اغلب زنان و مردان جامعه ما همین است که انتظارات نادرستی از یکدیگر دارند و همین مسئله موجب ایجاد سردی و کدورت در خانواده می شود که این حالت بر فرزندان هم، اثرات مخربی را به دنبال دارد.
اگر زنان باور داشته باشند که عزت واقعی در کسب مدارج بالای علمی و شغلی نیست، احتمالا به گونه دیگری به نقش مقدس و ارزنده مادری نگاه می کنند. آنچه مهم است اینکه یک زن بتواند وظایف خود را بشناسد و سپس به طور دقیق و منطقی، تفکیکی میان این وظایف قائل شود تا بتواند فردی موفق در عرصه زندگی خصوصی و اجتماعی داشته باشد. یعنی منافاتی میان این دو موضوع نبیند اما بتواند این نقش ها را به خوبی مدیریت کند. به یاد داشته باشید که مقصود از بیان این عبارات، یافتن جایگاه واقعی برای زنان است و دین اسلام هم برای جایگاه زنان و حقوق آنها ارزش زیادی قائل است. همانطور که پیامبر بزرگ ما اینطور گفته اند که:
" نفرین و لعنت خدا بر مردی که حقوق و حرمت همسر و خانواده را ضایع کند."بنابراین همواره به خاطر داشته باشید که دین الهی ما، جایگاه رفیعی برای ما قائل شده و این وظیفه ماست که برای شناخت این جایگاه واقعی تلاش کنیم. مطمئن باشید آن کس که این جایگاه را بشناسد و به آن عمل کند، سعادت و آسایش او در این دنیا و جهان آخرت، تضمین شده است.
فاطمه ناظم زاده
بخش خانواده ایرانی تبیان
