آیا می‎توان یك حج را به نیابت از دو نفر انجام داد؟

معنا و مفهوم حج

بیان حقیقت و واقعیّت حج، معنا و مفهوم این مسأله بزرگ، تنها در شأن حضرت حق و انبیا و امامان بزرگوار است.

براى حج، گذشته از معناى لغوى، معنا و مفهوم دیگرى است كه باید آن معنا را از حریم دانش و بینش و بصیرت برگزیدگان حضرت محبوب جستجو كرد.

بخاطر گستردگى مفهوم حج، عاشقى از عشاق اسرار، به حضرت باقر ـ علیه السلام ـ عرضه مى دارد: «براى چه حجّ خانه حق را حج نامیده اند؟ امام ـ علیه السلام ـ فرمودند: فلانى موفق به انجام حج شد، معنا و مفهومش این است كه به فلاح و رستگارى دست یافت.» (بحار الانوار، ج96، ص2)

راغب اصفهانى، دانشمند بزرگ قرآن شناس، در توضیح لغت فلاح و مشتقات آن، كه در قرآن مجید زیاد آمده و در روایات و اخبار همچون روایت بالا به آن اشاره شده، مى فرماید:

براى فلاح دو مرتبه و دو درجه قابل تصور است: 1 ـ مرتبه دنیوى 2 ـ مرتبه اُخروى

مرحله دنیوىِ فلاح، دست یابى به رشته هاى مختلف خوشبختى است; بصورتى كه زندگى و حیات دنیاى انسان پاك و پاكیزه و غرق لذت و نشاط شود و رشته هاى سعادت و خوشبختى در دنیا عبارت است از:

طول عمر با غنا و ثروت حلال، و داشتن شخصیت و عزت و احترام.

و فلاح اُخروى عبارت است از:حیات بى مرگ، ثروت و غناى بى فقر، عزّت بى ذلّت، و دانش و بینش بى جهل، به همین خاطر گفته اند: عیشى نیست مگر عیش آخرت!

بر این اساس، حج خانه حق، چنانچه از جانب زائر، همراه با رعایت مسائل فقهى و خلوص نیت انجام گیرد، سه بهره دنیوى و چهار منفعت اُخروى نصیب حاجى مى نماید كه حضرت باقر ـ علیه السلام ـ از مجموع این واقعیات به عنوان «فلاح» یاد فرموده است: «حَجّ فلان; أى أفلح فلان.» (مفردات راغب، ص385)

***********

بعد از این مقدمه که سعی شد تا کوتاه و پر مفهوم ارئه گردد، چند مسئله یا پرسش و پاسخ را در مورد مسائل مربوط به حج مطرح می کنیم:

دو مسئله از آیة الله گرامی(دام ظله):

مسئله 2141 - كسی كه از طرف دیگری برای حج اجیر شده، باید طواف نساء را از طرف او بجا آورد. و اگر بجا نیاورد، زن بر خود اجیر حرام می‏شود.

مسئله 2142 - اگر طواف نساء را درست بجا نیاورد یا فراموش كند. چنانچه بعد از چند روز یادش بیاید و از بین راه برگردد و بجا آورد صحیح است، و اگر نتواند برگردد نائب بگیرد تا بجای او انجام دهد.

جواب: عرفات جزو حرم نیست و فى نفسه اشکال ندارد.

آیة الله خامنه ای(دام ظله)

جواب: باید به میقات برگردد و با نیّت و تلبیه مُحرم شود; هر چند با بردن همراه باشد، و اگر نمى تواند به میقات بازگردد، باید در خارج از حرم مُحرم شود، و اگر نمى تواند تلبیه را، هر چند با تلقین، صحیح بگوید احتیاط آن است که به هر نحو مى تواند بگوید، و ترجمه اش را نیز بر زبان آورد.

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله)

جواب: هر كس در ماه ذیحجه، فقط می‎تواند یك حج واجب برای خود یا به نیابت از دیگری انجام دهد، اما حج مستحبی به نیابت از دو یا چند نفر مانعی ندارد.

آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظله)

منابع:

پایگاه اطلاع رسانی مراجع عظام، گرامی، خامنه ای، مکارم شیرازی، صافی(دام ظلهم)

چهل حدیث حج ـ حسین انصاریان

کتابخانه الکترونیکی حج