حمام شیخ بهایی

شیخ بهایی از معدود علمایی است که در علوم و فنون مختلف استاد به تمام معنا است.

او در حدیث و روایت ، فقه و اصول ، تفسیر ، ریاضیات، ادبیات فارسی و  معماری استادی کامل و جامع بوده است .

کتاب های تالیف شده او حکایت از مقام والای علمی وی دارد .برخی نویشندگان آثار او را 120 عنوان ذکر کرده اند.

وی شاگردانی تربیت کرد که هر کدام ستاره ای در آسمان دانش هستند . کسانی چون ملا صدرا ، فیض کاشانی ، علامه مجلسی اول ،محقق سبزواری و...

وی سال ها شیخ الاسلام حکومت صفوی بود و از این ره گذر خدمات شایانی به اسلام و مسلمین نمود.

یکی از ویژگی های منحصر به فرد شیخ بهایی ساخت و سازهایی است که ایشان انجام داده اندکه این بناها حکایت از تبحر بالای  ایشان در هنر معماری دارد .

ایشان در زمانی دست به ساخت چنین مکان های عظیمی زده است که امکانات آن روز در قیاس با زمان ما اصلا به چشم نمی آید.وی سازنده مسجد امام و حمام شیخ بهایی است .

حمام شیخ بهایی یکی از آثار بی بدیل منعماری عصر صفوی است.

حتما شما نیز چیزهایی درباره  حمام شیخ بهایی شنیده اید. حمامی كه در بین عموم معروف است كه با شمع گرم می شده است. و عده ای میگویند آن شمع با اتم كار می كرده است. و نهایت اینكه شایع شده كه چون این شمع با اتم كار می كرده است انگلیسی ها یكی از شمعها را برده اند و آن یكی را دست كاری كرده اند و بخاطر آن، از كار افتاده است.

راستی واقعیت این حمام چی بوده است؟ آیا واقعا با یك شمع گرم می شده است؟ چطور ممكن است؟

تنها نظریه قابل قبول و شاید پذیرفته شده ای كه هم اكنون وجود دارد این است كه یك سیستم سفالینه لوله كشی زیرزمینی حد فاصل آبریزگاه مسجد جامع و این حمام وجود داشته كه با روش مكش طبیعی گازهایی چون متان و اكسیدهای گوگردی به مشعل خزینه حمام هدایت می شده و به عنوان منبع گرما در مشعل می سوخته و یا این كه مستقیما این گازها را از مواد زاید دفع شده در خود حمام جمع آوری می كردند و مورد استفاده قرار میدادند.

در جریان مرمت خانه شیخ بهایی که در همان نزدیكی است ، در كف زمین تنپوشه های سفالی و چاه های مرتبطه و یك لوله آزمایش پیدا شده بود كه احتمال می دهند مربوط به طراحی حمام باشد.

همچنین طبق مطالعاتی كه توسط باستان شناسان و متخصصین انجام شده است معلوم گردیده كه فاضلاب شهر اصفهان توسط لوله های جمع آوری فاضلاب وارد خزینه حمام می شده است و طبق محاسبات دقیقی كه شیخ بهایی انجام داده بود و با طراحی خاص خزینه، این فاضلاب تبدیل به گاز متان می شد كه قابل سوختن است.

لجن های ته نشینی نیز بعنوان كود آلی مورد استفاده قرار می گرفت. شیخ بهایی با محاسباتی كه انجام داده بود، حجم لجن را برای تولید بیوگاز مشخص كرده بود و گفته بود كه اگر لجن به اندازه ای كه خود مشخص كرده بود برسد میتوانید مقدار مشخصی از لجن را بعنوان كود استفاده كنید.

برای برداشت این لجن اضافی برنامه دقیقی ترسیم شده بود و در هر زمانی میزان برداشت اهالی هر منطقه ای مشخص بود.

گاز تولید شده توسط فاضلاب بوسیله شعله هایی كه تعبیه شده بود مخزن آب حمام را گرم میكرد. پس از گذشت چندین سال و ضعف حكومت آن زمان كه پایتخت ایران، اصفهان بود كشاورزان بدون برنامه و خارج از نوبت از این لجن ها برداشت نمودند تا بعنوان كود استفاده نمایند و بدین جهت بود كه این شعله ها خاموش شدند.

امروزه تولید گاز از فاضلاب به عنوان بیوگاز نامیده می شود كه یكی از تخصصهای مهندسین بهداشت و محیط زیست می باشد. در كشورهای اروپایی و آمریكا از این سیستم به عنوان بازیافت فاضلاب و تهیه سوخت استفاده می شود .

این حمام نشان دهنده نبوغ بالای شیخ بهایی دارد و این افتخاری برای حوزه علمیه است که بزرگ مردی چون شیخ بهایی در آن رشد نموده  و به این درجه بالای بی نظیر علمی رسیده است.

منابع:

1-پایگاه علمی ویکی پدیا

2-پایگاه فرهنگی علمی انجمن های  تخصصی دانلودها

تهیه وفرآوری:مهدی صدری-گروه حوزه علمیه تبیان