صنعت مد؛سکویی برای پرش تولید ملی
صنعت مد که از سالیان دور مورد توجه بوده و آورده اقتصادی خوبی برای ملل مختلف داشته است، طی سال‌های اخیر روزهای پررونق‌تری را سپری می‌کند و هر روزه شاهد بروز و ظهور برندهای مختلفی در سطح جهان هستیم.
مد و لباس به عنوان عاملی در ترویج سبک زندگی مقوله‌ای فقط اقتصادی نیست بلکه پرچم فکر و عقیده افراد نیز است. مد و لباس جزء چند صنعت برتر دنیاست و سالانه 20 هزار میلیارد دلار در دنیا گردش مالی دارد و این یعنی این صنعت روزهای پر رونق تری را نیز در پیش خواهد داشت. واقعاً 20 هزار میلیارد عدد قابل تأملی است و از آن قابل تأمل‌تر اینکه ما با این همه پشتوانه صنعتی و هنری در صنعت نساجی و دوخت چقدر از این صنعت میلیاردی سهم داریم؟ و چقدر استفاده کننده از برندهای ترک و ... هستیم؟ و تا چه اندازه برندهای خارجی در حال هجمه بر فرهنگ کشورمان هستند؟
*مد یعنی صرف پول
مدگرایی که همراه با رشد نظام سرمایه‌داری توسعه یافته است، تنها به لباس و آرایش مو و کیف و کفش محدود نشده و به تزئینات و لوازم خانه و اتومبیل نیز گسترش یافته است. لازمه مدگرایی هزینه کردن پول است و این یعنی مد علاوه بر اینکه پدیده‌ای اجتماعی است، موضوعی اقتصادی نیز هست و کشورهایی که دارای نظام اقتصادی قوی هستند به این مقوله نیز توجه ویژه داشته و از آن غافل نمی‌شوند.
مدگرایی در نظام‌های اقتصادی صنایع تولیدی را به جای اینکه به سمت امور زیربنایی و تولیدی سوق دهد، توانش را صرف تولید اجناس بی‌اهمیت مصرفی می‌کند و مردم به جای پرداختن به کارهای مهم و ضروری، سرمایه و توان خود را در راه خرید اجناس لوکس صرف می‌کنند.
مدگرایی صنایع تولیدی را به جای اینکه به سمت امور زیربنایی و تولیدی سوق دهد، توانش را صرف تولید اجناس بی‌اهمیت مصرفی می‌کند و مردم به جای پرداختن به کارهای مهم و ضروری، سرمایه و توان خود را در راه خرید اجناس لوکس صرف می‌کنند
*جایگاه مد در سبد اقتصادی خانواده‌ها
با نگاهی به پدیده مد با این تعریف که مد به تغییر سلیقه افراد جامعه گفته می‌شود که به در پیش گرفتن سبکی خاص از زندگی می‌انجامد، این تغییر سلیقه سبب می‌شود که همواره در سبد اقتصادی خانواده، جای ثابتی برای مدگرایی در نظر گرفته شود. از نشانه‌های مدگرایی، می‌توان به مصرف کالاهایی چون کالاهای تجملاتی و لوکس، تغییر مداوم پوشاک، مصرف کالاهای آرایشی، افزایش عمل‌های زیبایی و تعویض‌های پی در پی ماشین اشاره کرد.
از آنجا که یک مدگرا باید به روز باشد و تغییر انواع مدهای قدیمی و تولد مدهای جدید‌تر سریع رخ می‌دهد، افراد پیرو مد روز ناچارند هزینه‌های زیادی برای پیروی از مد بپردازند. این مسئله وقتی مهم می‌شود که مدگرا، توان مالی برای به روز بودن نداشته باشد. گاهی فشار وارده به خانواده و سرپرست خانوار برای چنین اقدامی سبب بروز مشکلات روحی و ناهنجاری‌های اجتماعی نیز می‌شود.
نکته حائز اهمیت دیگر که نباید از آن غافل شد و در شرایط فعلی اقتصاد ما بسیار دارای اهمیت است اینکه مدگرایی به مصرف‌گرایی می‌انجامد و مصرف گرایی موضوعی است که مقام معظم رهبری طی سال‌های اخیر با نام‌گذاری بر روی سال‌ها، آن را مضر برای اقتصاد می‌دانند و تاکید بر خودباوری و دوری از مصرف گرایی دارند که توجه بیش از حد به مد می‌تواند مصرف‌گرایی را نیز گسترش دهد.
*نقش واردات بر رواج مدگرایی
طی سال‌های گذشته که درهای واردات کشور بر روی کالاهای خارجی به خصوص کالاهای چینی باز شده است، هجوم محصولات صنعتی رنگارنگ به بازارهای کشور ما، رقابت نکردن یا در حقیقت، امکان رقابت نداشتن صنایع بومی با چنین هجوم برنامه‌ریزی شده‌ای سبب شد کشور ما به تولید کالاهایی روی آورد که نیاز بازارهای خارجی آن زمان بود. بازارهای شهرهای قدیمی نیز به روی جنس‌ها و کالاهای مصرفی و فریبنده اروپایی گشوده شد و در نتیجه، حجم گسترده واردات کالاهای مصرفی، به تزریق و رواج مدگرایی دامن زد.
برای مقابله با این رواج مدگرایی و هجمه کالاهای خارجی در کشور نیز کاری صورت نگرفت و پیرو آن مدگرایی در کشور روز به روز در حال رواج بیشتری است و این یعنی با ورود هر مد جدید به کشور باید شاهد هدر رفت پول باشیم. سرمایه‌ای که می‌تواند برای امور زیربنایی صرف شود و رونق اقتصادی کشور را در پی داشته باشد.
لازمه مدگرایی هزینه کردن پول است و این یعنی مد علاوه بر اینکه پدیده‌ای اجتماعی است، موضوعی اقتصادی نیز هست و کشورهایی که دارای نظام اقتصادی قوی هستند به این مقوله نیز توجه ویژه داشته و از آن غافل نمی‌شوند
*مد از کجا شروع شد؟
از اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، الگوهای جدید مصرف، میان طبقه‌های متوسط و کارگران شهری گسترش یافت. این الگوها به ویژه در فروشگاه‌های بزرگ و جدید در مرکز شهر شکل گرفت. در این فروشگاه‌ها، کالاهای متنوعی نظیر خواروبار، مبلمان، لباس، ظروف سفالی، وسایل آشپزخانه و لوازم جدید برقی، زیر یک سقف برای فروش عرضه می‌شد. فروشگاه‌های مرکز شهر، در مقایسه با فروشگاه‌های محلی، شانس بیشتری برای انتخاب مشتریان خود عرضه می‌کردند.
در معرض دید و در دسترس قرار دادن کالاها، به مصرف‌کننده قدرت انتخاب بیشتری می‌داد و احاطه او به انواع کالاهای چشم‌انداز، احتمال خرید او را بالا می‌برد. با گسترش شهرنشینی، نشانه‌ها و نمادهایی که یک فرد، به عنوان وسیله‌ای برای تمایز خود از دیگران به کار می‌برد، افزایش یافت. به دلیل تقلید قشر متوسط و طبقه کارگر از عادت‌های قشر پرمنزلت اجتماع، گروه‌های پرمنزلت پیوسته باید به تغییر الگوی مصرف خویش دست می‌زدند که این امر، به تلاشی بی‌وقفه برای تمایزیابی منجر شد و با گذر روزها توجه به نشانه‌های متمایزکننده افراد سبب رواج بیش از پیش مد در جوامع مختلف شد.
*آینده چه می‌شود؟
با توجه به ارزش افزوده‌ای که از قبل صنعت مد نصیب کشورها می‌شود و با در نظر گرفتن گرایش نسل‌های جدید به مدل‌های به روز وسایل و پوشاک و ... باید با رونق و بهبود ارائه الگوهای ارائه شده داخلی در کشور، با مدسازی بومی جلوی خروج ارز از کشور گرفته شده و حداقل با توسل به گرایش روزانه به مد، از تولید داخل در سالی که سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی نام‌گذاری شده است پرداخته شود. در غیر این صورت باید روز به روز شاهد رونق برندهای غیر ایرانی و عدم استقبال از تولید داخلی باشیم.
معصومه نصیری بخش اقتصاد تبیان
