وام هایی بدون سپرده و ضامن

تعاونی‌های خانگی یا همان صندوق‌های قرض‌الحسنه که تعدادی از افراد با عضویت در آن می‌توانند از وام‌های بی بهره به قید قرعه استفاده کنند، چند سالی است که بسیار زیاد شده‌اند و به هر جمع دوستانه و خانوادگی که نگاهی بیاندازیم می‌توانیم ردپای این تعاونی‌ها را ببینیم. در کنار افزایش تعداد این تعاونی‌ها، فعالیت‌هایشان هم بیشتر شده و دیگر تنها به قرعه کشی وام ختم نمی‌شود. این روزها از تهیه جهیزیه برای خانواده‌های ناتوان گرفته تا کاروان‌های زیارتی و سیاحتی و انواع و اقسام فعالیت اجتماعی دیگر در این تعاونی‌های خانگی انجام می‌شود.

معلوم نیست تاریخچه تاسیس تعاونی‌های خانگی که با عضویت چند دوست و فامیل تشکیل می‌شود به چه زمانی بر می‌گردد چون این صندوق‌های قرض‌الحسنه به دلیل اینکه در میان دوستان و آشنایان برگزار می‌شود، در هیچ مرکز رسمی‌ای ثبت نشده‌اند. اما احتمالاً تاسیس به امروز و دیروز باز نمی‌گردد و چنین گروه‌هایی در هر روزگاری در شکلی متفاوت وجود داشته است. یکی از مشخصه‌های اصلی این تعاونی‌ها این است که در میان افرادی آشنا تشکیل می‌شود و شناخت قبلی رکن مهمی را در گرد هم آمدن اعضای این قرعه کشی‌های خانگی ایفا می‌کند چون در این جمع‌ها هیچ سند و سفته‌ای برای ضمانت بازپرداخت وام قرض‌الحسنه از اعضا گرفته نمی‌شود و این آشنایی و شناخت افراد از یکدیگر است که حرف اول را می‌زند. به همین دلیل هم هست که هر کسی که بخواهد به عضویت این تعاونی‌های خانگی در بیاید، باید از طرف یکی از اعضای قدیمی معرفی شود و شناختی که اعضای قدیمی از عضو جدید دارند به عنوان ضمانتی برای عضویت او تبدیل می‌شود. در بیشتر موارد اعضای این صندوق‌های قرض‌الحسنه یا رابطه فامیلی با هم دارند و یا اینکه از دوستان و آشنایان هم هستند و این رابطه متقابل است که به عنوان شرط اولیه عضویت در تعاونی‌ها تلقی می‌شود.

شاید برای برخی‌ها قبول این موضوع سخت باشد یا این پرسش برایشان پیش بیاید که اگر در این میان عضوی پس از دریافت وام قسط‌های خودش را پرداخت نکند، تکلیف بقیه چه می‌شود؟ اما چنین اتفاق‌هایی در چنین جمع‌هایی بسیار کم اتفاق می‌افتد.

زنان پای ثابت صندوق‌های قرض‌الحسنه خانگی

خانم‌های خانه دار به دلیل ساعات فراغت و روابط دوستانه بیشتری که نسبت به سایرین دارند، بیش از بقیه به سمت شرکت در این جمع‌ها کشیده می شوند و می‌توان گفت خانم‌های خانه دار پای ثابت این تعاونی‌ها هستند. خانم رمضانی از کسانی است که سابقه سال‌ها عضویت در تعاونی‌های خانگی را دارد. خانم رمضانی درباره عضویت در تعاونی‌های خانگی می‌گوید: 10 سال پیش به همراه گروهی از همسایه‌ها تصمیم گرفتیم که صندوق قرض‌الحسنه محلی را با مبلغ کمی راه بیندازیم و هر ماهه در جلسه‌ای قسط ماهیانه‌مان را پرداخت کنیم. سال به سال که می‌گذشت هم تعداد اعضای تعاونی‌مان بیشتر می‌شد و هم مبلغ وام. در طی سال‌ها با این وام‌های بی بهره چه بسیار مشکلاتی که برطرف شد.

وامی که نه سپرده می‌خواهد نه ضامن؛ سود هم ندارد

البته آقایان هم کم و بیش در جمع‌های دوستانه‌شان از این دوره‌ها می‌گذارند اما تعدادشان خیلی از خانم‌ها کمتر است. البته این صندوق قرض‌الحسنه بعضی اوقات فراتر از محدوده خانه‌ها می‌رود و به اداره‌ها و محیط‌های کار هم می‌رسد. آقای کاظمی از کسانی است که به عضویت صندوق قرض‌الحسنه‌ای با همراهی همکارانش در شرکت درآمده است و ماهانه طی جلسه‌ای که در همان شرکتشان برگزار می‌شود قسط‌هایش را پرداخت می‌کند. آقای کاظمی درباره وام‌های صندوق می‌گوید: خوبی چنین وام‌هایی این است که مثل بقیه وام‌ها شرایط سخت ندارد. اگر کسی بخواهد از بانک وام بگیرد باید سپرده را به مدت مشخص در بانک مربوطه داشته باشد، زمانی هم که نوبت وام می‌رسد، تازه باید به دنبال ضامن بگردد و در این دوره و زمانه هم ضامن حکم کیمیا را پیدا کرده است و به این راحتی‌ها پیدا نمی‌شود.

با توجه به تمام این مسائل حتی اگر همه شرایط تهیه وام هم مهیا شود، وام‌های بانک‌ها و مۆسسات مالی و اعتباری سودهای بالایی دارند اما وام‌های این تعاونی‌ها نه ضامن می‌خواهد نه سپرده و نه سودی برای بازپرداخت نظر گرفته دارند. به همین دلیل هم هست که من به عضویت تعاونی قرض‌الحسنه همکاران شرکتم درآمدم و توانستم پس از مدت کوتاهی وام را برنده شوم.

کارهای خیری که در تعاونی‌های خانگی انجام می‌شود

البته فعالیت تعاونی‌های خانگی به ارائه وام محدود نمی‌شود. شاید گردهم آمدن افراد به بهانه وام باشد اما در راستای همین دورهم جمع شدن ها چه بسیار کارهای خیری که انجام می‌شود. خانم بهارلو یکی دیگر از اعضای تعاونی‌های خانگی است. او در این باره می‌گوید: ما در جلسه ماهانه‌ای که برای پرداخت قسط‌هایمان برگزار می‌کنیم، پیگیر مسائل دیگری هم هستیم. یکی از این مسائل تهیه جهیزیه برای دختران بی سرپرست است و به این ترتیب اعضای تعاونی می‌توانند به هر اندازه‌ای که تمایل دارند کمک کنند تا مبالغ جمع آوری شده را برای تهیه لوازم خانگی دخترانی که برای رفتن به خانه بخت منتظر جهیزیه هستند، هزینه کنیم. خانم بهارلو همچنین ادامه می‌دهد: البته فعالیت‌های خیریه تنها تهیه جهیزیه نیست. ما برخی از آخر هفته‌ها به آسایشگاه کهریزک می‌رویم تا با هدیه‌های کوچکمان دل سالمندان و ناتوانان ساکن آنجا را به دست بیاوریم و لبخندی بر لبانشان بنشانیم.

برگزاری مراسم سوگواری و مولودی خوانی در مناسبت‌های مذهبی

برگزاری مراسم سوگواری به مناسب سالگرد شهادت ائمه و مراسم مولودی خوانی برای ایام تولد و اعیاد اسلامی یکی دیگر از فعالیت‌های تعاونی خانگی است. خانم اسد پور یکی دیگر از اعضای صندوق‌های قرض‌الحسنه خانگی در این باره می‌گوید: تعاونی خانگی باعث شد که تعداد دوستان و آشنایان من افزایش پیدا کند. اعضای تعاونی ما علاوه بر جلسات قرعه کشی فعالیت‌های دیگری هم دارند. ما در اعیاد یا روزهای عزاداری ائمه اطهار دورهم جمع می‌شویم و مراسم برگزار می‌کنیم. مراسم دعای کمیل و ختم انعام هم از دیگر برنامه‌هایی اعضای تعاونی ما است. البته آشنایی‌های خانم‌ها در تعاونی‌ها باعث می‌شود که بسیاری از جوانانی که در سنین ازدواج هستند هم از همین طریق به هم معرفی می‌شوند و به این ترتیب زمینه‌ای برای ازدواج‌های صحیح سرو سامان گرفتن جوانان باز می‌شود.

سفرهای زیارتی اعضای تعاونی

به اعتقاد خانم احمدی، اعضای تعاونی خانگی آن‌ها چند باری هم به اتفاق هم به سفرهای زیارتی داخلی و خارجی رفته‌اند. او می‌گوید: من به همراه دوستانم که عضو تعاونی خانگی هستیم هر از چند گاهی برنامه ریزی می‌کنیم و به سفرهای زیارتی می‌رویم. شاید اگر این تعاونی و این دور هم جمع شدن ها نبود، این سفرهای زیارتی هم قسمت ما نمی‌شد.

البته خانم احمدی به نکته خوبی در میان صحبت‌هایش اشاره می‌کند. او می‌گوید: یکی از حسن‌هایی که دور هم جمع شدن در این تعاونی‌ها در پی دارد این است که خانواده‌هایی که جوانان بیکار دارند از این طریق با کسانی که امکان ایجاد اشتغال دارند آشنا می‌شوند و همه دست به دست هم می‌دهند که فرزندان بی کار اعضای تعاونی خانگی را سر کار ببرند تا به دلیل بیکاری اسیر مشکلاتی مانند اعتیاد و دوستان ناباب نشوند.

با نگاه به کارکردهای صندوق‌های قرض‌الحسنه خانگی در سال‌های اخیر می‌بینیم که این تعاونی‌ها نه تنها با ارائه وام‌های بی بهره مشکلات مالی اعضایشان را برطرف می‌کند بلکه مسبب انجام کارهای خیر بسیاری هم می‌شوند. به این ترتیب چقدر خوب است که آدم‌ها در فرصت‌های این چنینی که دور هم جمع می‌شوند به جای اینکه به فکر غیبت و تهمت باشند، فکری به حال حل مشکلات یکدیگر و توشه‌ای برای آخرت کنند.

بخش اجتماعی تبیان