تبیان، دستیار زندگی
شاید تا به حال این جملات را شنیده و یا از جملاتی شبیه به آنها استفاده کرده اید: «رفتیم غار علیصدر. به رفیقم خفاش نشون دادم . میگه وای خفاشه! گفتم پَ نه پَ بتمن بود. اجاره خونه گرونه اینجا سکونت دارن فعلا!!!»،«یه مینی بوس آدم از شهرستان میان . تو یه خونه
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حرف های من درآوردی با زیرنویس فارسی!


شاید تا به حال این جملات را شنیده و یا از جملاتی شبیه به آنها استفاده کرده اید:

«رفتیم غار علیصدر. به رفیقم خفاش نشون دادم . میگه وای خفاشه! گفتم پَ نه پَ بتمن بود. اجاره خونه گرونه اینجا سکونت دارن فعلا!!!»،«یه مینی بوس آدم از شهرستان میان . تو یه خونه 50 متری میخوان 3 هفته بمونن . اونوقت ما مجبوریم بریم خونه دوستامون بمونیم. فک و فامیله ما داریم ؟»، «آقا ما سس سفید شما سس هزار جزیره».«آقا ما امشب شما هزار و یک شب!».


جوانان

كمتر کسی در جمع جوانان معنای صحبت های آنان را می فهمد. آنها زبانی ساخته اند که شرط دانستنش جوان بودن است. خیلی از ما معنای ''پژو حسرتی''، ''مخ کسی را چت کردن''، و... را نمی دانیم و البته حدس هم نمی زنیم.

حرف زدن خیلی از جوانان امروزی نیاز به زیرنویس دارد. به کار بردن کلمات و اصطلاحاتی که هر از گاهی میان جوانان رایج می شود و پس از مدتی هم به دست فراموشی سپرده می شود. کلمات و اصطلاحاتی که امروزه تنها مختص جوانان پارک و خیابان نیست و بین اقشار تحصیلکرده و دانشجویان هم جایگاهی برای خود یافته است.

برخی از اصطلاحات از برنامه های تلویزیونی می آیند، برخی خودساخته اند و برخی هم ریشه ادبی دارند. بعضی از لغات و کلمات هم برخاسته از پیشرفت فناوری و گسترش استفاده از تکنولوژی های روز دنیاست. مثلا«طرف آنتن نمیده»، «هاردش سوخته» یا «هنگ کرده» اصطلاحاتی است که از زمان وارد شدن کامپیوتر به خانه ها در میان جوانان باب شده و از آن استفاده می شود، اما مسلم است این کلمات در ادبیات رسمی جایگاهی ندارند یا در گفت وگوهای رسمی مورد استفاده قرار نمی گیرند.

اینها کلمات و اصطلاحاتی هستند که با شنیدن برخی از آنها بی اختیار می خندید و برای نشنیدن برخی، گوش فرزند کوچکتان را می گیرید.

برای بیشتر این کلمات که در زبان جوانان رایج شده، معنایی در لغتنامه ها یافت نمی شود، اما وجود دارند. آنها هم که به کارش می برند، نمی دانند از کجا به زبانشان وارد شده است.

زبان پارک، کوچه و خیابان

زبان یک رفتار اجتماعی است. هر جامعه که به زبانی واحد تکلم می کند ملزم به رعایت این رفتار است. گروه های اجتماعی موجود در هر جامعه نیز تابع قواعد کلی زبان آن جامعه هستند.اما چون دارای هنجارهای گروهی خاص خود نیز هستند در زبان جامعه تغییراتی متناسب با هنجارهای گروهی خود می دهند. و این یکی از راه های به وجود آمدن گونه های اجتماعی زبان است.

برخی از اصطلاحات از برنامه های تلویزیونی می آیند، برخی خودساخته اند و برخی هم ریشه ادبی دارند. بعضی از لغات و کلمات هم برخاسته از پیشرفت فناوری و گسترش استفاده از تکنولوژی های روز دنیاست. مثلا«طرف آنتن نمیده»، «هاردش سوخته» یا «هنگ کرده» اصطلاحاتی است که از زمان وارد شدن کامپیوتر به خانه ها در میان جوانان باب شده و از آن استفاده می شود، اما مسلم است این کلمات در ادبیات رسمی جایگاهی ندارند یا در گفت وگوهای رسمی مورد استفاده قرار نمی گیرند

بدین معنی که جامعه مفروض بسته به تمایلات و سلایق و اعتقادات گروه های اجتماعی رفته رقته همگنی اش از دست می رود و گونه هایی تا حدی متفاوت با آن زبان به وجود می آید.'' زبان مخفی یا ''آرگو'' یکی از گونه های اجتماعی زبان است، زبان مخفی در اصل یک زبان مستقل نیست و یکی از شکل ها و گونه های هر زبان معیار است. زبان مخفی عمدتا در حوزه واژگان و تا حدی اصطلاحات و عبارت های فعلی ابداع و زائده هر زبان می شود. بخشی از این واژه ها به سبب کثرت استعمال به زبان مردم کوچه و بازار راه پیدا می کند و جزیی از زبان معیار می شود.

دکتر مجید ابهری رفتارشناس، تحقیقی جامع در این زمینه با عنوان«پژوهش زبان و آرگوی پارک و خیابان» داشته است، در این باره می گوید: زبان های مخفی یا عرفی همواره در جامعه وجود داشته که زبان زرگری و گفتمان های مشابه آن برای مخفی نگهداشتن  گفتگو از آن نمونه اند.  در زمان قدیم، برخی مشاغل عبارات ویژه ای داشتند که فقط مختص آنها بوده و ربطی به ادبیات گفتمان روزانه نداشته است. مانند این که قصاب ها به گوشت خوب، آجری یا به گاو، سینه فراخ می گفتند. اما به مرور، زبان آرگو بین جوانان بویژه جوانان پارک متداول شد که معمولا از رشته های مختلف گرفته می شود؛ مانند شوت یا اوت از رشته های ورزشی، سه سوت از اصطلاحات نظامی و هنگ کردن و دیلیت کردن از رشته های رایانه ای.

می خواهند امروزی باشند

تحقیقات نشان می دهد 90 درصد جوانان ایرانی دست کم پنج یا ده کلمه از این دست واژه ها را بلدند و در گفت وگوهای روزمره از آنها استفاده می کنند، اما این که چرا این اصطلاحات بین جوانان و تا حدودی سایر افراد رایج شده، موضوع دیگری است که دکتر ابهری به آن پاسخ می دهد. او خوش آهنگی، اختصاصی بودن و علامت امروزی بودن بین جوانان را به عنوان دلایل اصلی رواج این کلمات برمی شمارد و معتقد است: متاسفانه این اصطلاحات، ادبیات گفت وگوی زبان فارسی یا ادبیات شفاهی را به مخاطره انداخته است.

آرگو یا همان زبان کوچه، فرهنگ عمومی جامعه را تهدید می کند و هرچند لزوما معنای خاص یا بدی ندارد، اما حس بی ادبی را به اطرافیان منتقل می کند

نکته: زبان کوچه بازاری که معمولا در لغتنامه معنایی برای واژگانش پیدا نمی شود، اگرچه ممکن است لزوما معنای بدی نداشته باشد، اما به هر حال احساس توهین و بی ادبی را به شنونده منتقل می کند

ابهری به محفوظ ماندن معنای گفتگو بین شنونده و گوینده در صورت به کارگیری این کلمات اشاره می کند و می افزاید: بسیاری از تعابیر گفته شده بر اثر استفاده مکرر در زبان مردم جاخوش کرده و استفاده از آنها در فیلم ها و سریال ها به آنها خصوصیت و جایگاه قانونی داده است. اصطلاحاتی مانند سوسک کردن یا چت زدن، دودره باز، میخ شدن ، شاسکول، گلابی، اِند شوت و مانند اینها که به صورت روزمره بین افراد جاری شده است.

جوانان

این آسیب شناس اجتماعی با بیان این که کلمات جمع آوری شده این زبان را در کتابی به نام گفتمان خیابانی ثبت کرده است، به والدین توصیه می کند اجازه ندهند این گونه کلمات در گفت وگوهای خانوادگی رایج شود.

او همچنین از صدا و سیما می خواهد از اصطلاحات اینچنینی که در برخی موارد توهین به برخی افراد هم هست، در سریال ها و فیلم ها ولو به صورت طنز استفاده نکند.

وی معتقد است که آرگو یا همان زبان کوچه، فرهنگ عمومی جامعه را تهدید می کند و هرچند لزوما معنای خاص یا بدی ندارد، اما حس بی ادبی را به اطرافیان منتقل می کند.

دیگر در ادبیات جوانان بویژه جوانان امروزی تر، کلمات سنگین و زیبای زبان فارسی جایگاهی ندارد و جای آنها را اصطلاحاتی مانند خالی بندی، دودره بازی، پاچه خاری، قاط زدن و مانند اینها گرفته است.

به همین دلیل است که این آسیب شناس معتقد است رسانه ها باید یک کارگروه فرهنگی برای شناسایی این کلمات و خارج کردن آن از ادبیات و گفت وگوی روزانه داشته باشند، این کار می تواند به تصفیه زبان کمک کند و گرنه تا چندی دیگر باید شاهد بر باد رفتن 30 سال زحمت فردوسی باشیم.

اصطلاحات جدید، ماهیت زبان را تغییر نمی دهد

اما دکتر محمدرضا احمدخانی، زبان شناس و عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور نظر دیگری درباره کلمات و اصطلاحات رایج شده بین جوانان دارد و معتقد است این اصطلاحات نمی تواند به نابودی زبان منتهی شود.

زبانی که در ارتباطات یا پیامک ها و ایمیل ها به صورت های خاص به کار گرفته می شود، در درازمدت تاثیری در ادبیات ندارد. البته شاید تاثیرات کوتاه مدت داشته باشد.

این استاد دانشگاه با بیان این که زبان برای خود هویت و استقلالی دارد که براحتی و با وارد شدن این کلمات از بین نمی رود، می افزاید: زبان، ساختار پیچیده ای دارد و از حوزه های مختلفی مانند صرف، نحو، آواشناسی، معنی و کالبدشناسی تشکیل شده است. کلمات جدید خواه ساخته خلاقیت یک فرد باشد یا این که از رشته های خاص وارد زبان شده باشد، در حوزه واژگان تغییراتی به وجود می آورد، اما در حوزه هایی که بیشتر زبانی است و بویژه در حوزه نحو که قلب زبان و هدایت کننده آن است، تغییر ایجاد نمی کند.  این نوآوری ها نمی تواند در اصل و ماهیت زبان تغییری ایجاد کند و زبان فارسی مسیر خود را با پویایی طی می کند.

فرآوری: نسرین صفری

بخش اجتماعی تبیان


منابع:تدبیر فردا/ برنا/ جام جم آنلاین